Dochody te nie podlegają łączeniu z dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej. Podlegają rozliczeniu w odrębnym zeznaniu rocznym PIT-38. Formularz ten jest przeznaczony do rozliczenia podatku z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, np. akcji, udziałów, ale nie tylko. W tym formularzu wykazujemy również przychody z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach posiadających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny inny niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część.
Informacja PIT-8C
Każda osoba dokonująca formalnie transakcji giełdowych jest właścicielem (współwłaścicielem) rachunku inwestycyjnego. Po zakończeniu roku podatkowego otrzymuje ona od domu maklerskiego informację PIT-8C. Dom maklerski nie wystawi podatnikowi informacji PIT-8C, jeśli w roku podatkowym nie wystąpiła u podatnika choć jedna transakcja sprzedaży opodatkowanej. Poza informacją PIT-8C dokumentami, które stwierdzają poniesienie kosztów związanych z przychodami giełdowymi, mogą być m.in. faktury czy umowy cywilnoprawne wraz z dowodami zapłaty, potwierdzające poniesienie wydatku. Za dowód w postępowaniu podatkowym organ podatkowy ma obowiązek dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem (art. 180 § 1 Ordynacji podatkowej). Kosztami uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia akcji są wydatki poniesione na ich nabycie (art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT). Koszty uzyskania przychodów dotyczące zbycia papierów wartościowych można podzielić na dwie grupy:
- bezpośrednio przypisane do konkretnej transakcji - koszt nabycia odpłatnie zbywanego papieru wartościowego,
- inne koszty związane z uzyskaniem przychodu ze zbycia akcji - przede wszystkim koszty związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie, m.in. opłaty za prowadzenie lub założenie rachunku, prowizje z tytułu kupna i sprzedaży akcji, koszty ich transferu czy zdeponowania.
Do kosztów uzyskania przychodów ze sprzedaży akcji notowanych na giełdzie papierów wartościowych można zaliczyć wszystkie wydatki faktycznie poniesione przez podatni ka, które warunkują nabycie i sprzedaż akcji. Wydatki związane z nabyciem akcji podatnik może zaliczyć do kosztów w momencie ich sprzedaży.
Nabycie opcji na akcje: (...) Przekazanie Podatnikowi opcji na akcje, dzięki którym uzyskuje możliwość objęcia Akcji po spełnieniu szeregu warunków określonych w Planie, nie będzie skutkować u niego powstaniem przychodu. Przyznanie opcji na akcje stanowi jedynie potencjalną możliwość uzyskania korzyści w przyszłości. Trudno w takim przypadku mówić o powstaniu przychodu podatkowego. Podatnik będzie mógł dokonać zbycia objętych w ramach Planu Akcji, będących papierami wartościowymi. Środki pieniężne uzyskane z tego tytułu zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 w związku z art. 17 ust 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią przychód z kapitałów pieniężnych. (...)
W konsekwencji samo przyznanie opcji nie rodzi skutku w postaci powstania przychodu, zaś przychód powstanie dopiero w momencie ewentualnego zbycia przyznanych Akcji i stanowić będzie zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródło przychodów z kapitałów pieniężnych. Stanowisko takie zajął również WSA w Warszawie w wyroku z dnia 15 września 2009 r. (III SA/Wa 570/09). Zatem należy przyjąć, iż realne przysporzenie majątkowe Podatnik może otrzymać dopiero w momencie sprzedaży akcji. Sprzedaż akcji przez Podatników będzie pierwszym i jedynym momentem, w którym należy rozpoznać dochód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (nie licząc potencjalnych wypłat dywidend). Dochód ten, zgodnie z przepisem art. 30b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, będzie traktowany jako dochód z kapitałów pieniężnych opodatkowany 19% stawką podatku. (Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 26 lipca 2017 r., nr IPPB2/4160-77/13-6/S/17/AK)
Akcje nabyte przed 2004 r.
Zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 202, poz. 1956 ze zm.) przepisów ustawy o PIT dotyczących opodatkowania dochodów ze sprzedaży papierów wartościowych nie stosuje się do opodatkowania dochodów uzyskanych po 31 grudnia 2003 r. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych nabytych przed 1 stycznia 2004 r. Obecnie uzyskiwane dochody ze sprzedaży akcji są wyłączone z opodatkowania podatkiem dochodowym, pod warunkiem że:
- akcje dopuszczono do publicznego obrotu papierami wartościowymi;
- akcje nabyto przed 1 stycznia 2004 r.;
- nabycie nastąpiło na podstawie publicznej oferty lub na giełdzie papierów wartościowych albo w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznym, albo na podstawie zezwolenia udzielonego w trybie art. 92 lub 93 przepisów ustawy - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi;
- sprzedaż tych akcji nie jest przedmiotem działalności gospodarczej.
Jeżeli powyższe warunki nie zostaną spełnione, dochód ze sprzedaży akcji jest opodatkowany.
Moment nabycia akcji dziedziczonych po zmarłym małżonku:(...) Dla wyłączenia dochodów Wnioskodawcy ze zbycia akcji spod przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych kluczowe znaczenie ma określenie momentu i sposobu nabycia przedmiotowych akcji. Należy w tym miejscu wyjaśnić, że zgodnie z art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (...) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W myśl art. 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w razie ustania wspólności (np. w wyniku śmierci jednego ze współmałżonków) udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Zatem przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich stanowią co do zasady majątek wspólny małżonków. Jeżeli małżonków łączył ustrój wspólności ustawowej, to w chwili śmierci jednego z nich ustrój ten przekształca się we współwłasność w częściach ułamkowych. W skład masy spadkowej po zmarłym małżonku wchodzi wówczas majątek osobisty zmarłego oraz jego udział w majątku wspólnym (wynoszący połowę tego majątku). Drugi udział w majątku wspólnym należy natomiast do pozostałego przy życiu małżonka, co oznacza, że 50% majątku nie podlega dziedziczeniu jako stanowiąca własność małżonka żyjącego.
W związku z powyższymi regulacjami w doktrynie prawa podatkowego i orzecznictwie sądów administracyjnych wykształciły się dwa odmienne poglądy odnośnie do problemu określenia - dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych - momentu nabycia składnika majątku w sytuacji, gdy małżonkowie pozostający w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej nabyli składnik majątku, byli jego właścicielami przez pewien okres, a następnie jeden z nich zmarł, a drugi w drodze dziedziczenia po nim otrzymał udział w składniku majątku, a potem dokonał odpłatnego zbycia posiadanego udziału w składniku majątku, tj.:
- pogląd, wedle którego za moment nabycia (dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych) należy uznać moment nabycia składnika majątku do wspólności majątkowej małżeńskiej;
- pogląd, wedle którego za moment nabycia (dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych) należy uznać moment nabycia udziału w składniku majątku w wyniku spadkobrania.
Ostatecznie, z uwagi na rozbieżność poglądów prezentowanych w orzecznictwie sądów administracyjnych, Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę z dnia 15 maja 2017 r., sygn. akt II FPS 2/17 w celu wyjaśnienia tego problemu. Uchwała ta została podjęta na tle konkretnej sprawy (określenia momentu nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na potrzeby oceny przesłanek stosowania art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Zajęte w niej stanowisko można jednak odnieść do sytuacji nabycia innych składników majątku. W uchwale za prawidłowy uznano pierwszy z ww. poglądów - uznano, że: "Dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych, odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (...) nabytych przez współmałżonka w wyniku dziedziczenia, datą ich nabycia lub wybudowania w rozumieniu tego przepisu jest dzień nabycia (wybudowania) tych nieruchomości i praw majątkowych do majątku wspólnego małżonków". (...)
W świetle przytoczonej uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego, uprawnione jest stanowisko, zgodnie z którym dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odpłatnego zbycia opisanych akcji, za moment ich nabycia przez Wnioskodawcę należy uznać nabycie do wspólności majątkowej małżeńskiej. A zatem, w przedstawionym stanie faktycznym:
- Wnioskodawca nabył akcje w 1999 r., tj. nabycie miało miejsce przed dniem 1 stycznia 2004 r.;
- nabycie nastąpiło na giełdzie papierów wartościowych.
Wobec powyższego, w opisanej sytuacji faktycznej spełnione są wszystkie warunki wyłączenia dochodów z odpłatnego zbycia akcji spod zastosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, określone w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych ustaw. W konsekwencji dochody z odpłatnego zbycia opisanych akcji nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Wnioskodawca prawidłowo ocenił, że w opisanym stanie faktycznym nie ciąży na nim obowiązek opodatkowania dochodów ze sprzedaży akcji nabytych we wspólności majątkowej małżeńskiej i sprzedanych po śmierci małżonki. Nie wynika to jednak - jak wskazał Wnioskodawca we własnym stanowisku - ze zwolnienia od podatku na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych lub innych ustaw. Podstawą prawną dla braku tego obowiązku jest wyłączenie analizowanej sytuacji faktycznej spod stosowania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, określone w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy zmieniającej. (Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 6 lipca 2017 r., nr 0115-KDIT2-1.4011.68.2017.1.MT)
Artykuł niniejszy jest fragmentem publikacji: PIT 2019. Komentarz