Kwota wolna od podatku - jak jest teraz?
Po ponad 10 latach obowiązywania kwoty wolnej od podatku PIT na poziomie 3091 zł, w 2017 r. nastąpił wzrost kwoty wolnej od podatku do poziomu 6 600 zł, a w kolejnym roku do poziomu 8 000 zł. W tej wysokości kwota wolna obowiązuje od 2018 r. wyznaczając tym samym maksymalną jej wysokość. W odniesieniu do dochodów rocznych wykraczających poza 8 000 zł kwota wolna maleje wraz ze wzrostem dochodów, w ten sposób, że dla dochodów mieszczących się w przedziale od 13 000 zł do 85 528 zł wynosi 3 091 zł, a dla dochodów powyższej 127 000 zł równa się 0 zł.
Wraz ze wzrostem kwoty wolnej od podatku wprowadzony został mechanizm corocznej weryfikacji jej wysokości przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W terminie do 15 września roku, w którym dokonano weryfikacji, minister właściwy do spraw finansów publicznych przedkłada Radzie Ministrów informację o wynikach dokonanej analizy. W przypadku istotnego wzrostu kwoty minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa ustalonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, minister właściwy do spraw finansów publicznych przedkłada Radzie Ministrów propozycję zmiany kwoty wolnej na rok następny poprzez zmianę wysokości kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w skali podatkowej.
Czym jest kwota wolna od podatku?
Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że pojęcie kwoty wolnej od podatku jest pojęciem potocznym. W praktyce kwota wolna od podatku odpowiada podstawie obliczenia podatku, która nie rodzi obowiązku zapłaty podatku (podatek wynosi 0 zł). W konstrukcji podatku dochodowego od osób fizycznych obliczanego według skali podatkowej wysokość kwoty wolnej jest konsekwencją stosowania kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w pierwszym przedziale skali podatkowej.
W obecnym stanie prawnym odpowiednikiem kwoty wolnej w wysokości 8 000 zł jest kwota zmniejszająca podatek w wysokości 1 360 zł (8 000 zł x 17% minus 1 360 zł = 0 zł).
Podwyższenie do 30 000 zł „kwoty wolnej” od podatku dla wszystkich podatników obliczających podatek według skali podatkowej
Projekt ustawy przewiduje podwyższenie kwoty wolnej od podatku dla wszystkich podatników do poziomu 30 000 zł, poprzez podwyższenie kwoty zmniejszającej podatek do wysokości 5 100 zł (30 000 zł x 17% minus 5 100 zł = 0 zł). To europejski poziom porównywalny z tym osiąganym w Niemczech czy Francji. To 10 razy więcej niż jeszcze pięć lat temu.
Efektem tych zmian będzie zmniejszenie wysokości płaconego podatku lub całkowita jego likwidacja dla 18 mln pracujących Polaków i emerytów. Dzięki tej zmianie podatnicy uzyskujący wynagrodzenie lub emeryturę do 2 500 zł miesięcznie nie będą musieli płacić podatku dochodowego od osób fizycznych. Podatek dochodowy stanie się bardziej progresywny, a co za tym idzie również bardziej sprawiedliwy. W większym stopniu obciążać będzie osoby najwięcej zarabiające od osób najniżej uposażonych. Teraz jest odwrotnie. To osoby najmniej zarabiające płacą relatywnie najwyższe podatki i składki. Projektowana zmiana zmierza zatem do zapewnienia społecznego podatkowego fair play.
Po zmianie kwota zmniejszająca podatek nie będzie już miała degresywnego charakteru (nie będzie malała wraz ze wzrostem dochodów) oraz jej wysokość dla potrzeb obliczania zaliczek na podatek oraz rocznego obliczenia podatku będzie taka sama.
Zaliczki na PIT a nowa kwota wolna
Kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł będzie stosowana już przy obliczaniu zaliczek na podatek poprzez odliczenie od podatku kwoty w wysokości 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (1/12 z kwoty 5 100 zł). Dotyczy to zaliczek obliczanych w sposób narastający, czyli z uwzględnieniem dochodów uzyskanych od początku roku.
W przypadku zaliczek pobieranych przez płatników od przychodów o których mowa w art. 35 ust. pkt 1 5, 6 i 8, art. 41 ust. 1 ustawy PIT (np. z tytułu umów zlecenia, praktyk absolwenckich lub staży uczniowskich) płatnik będzie mógł nie pobierać zaliczek na podatek na pisemny wniosek podatnika. Prawo do złożenia wniosku przysługiwać będzie podatnikowi, którego roczne dochody nie przekroczą ilorazu kwoty zmniejszającej podatek i najniższej stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej (czyli kwoty 30 000 zł), oraz poza dochodami od tego płatnika podatnik nie uzyskuje innych dochodów, od których zaliczki na podatek obliczane są z uwzględnieniem pomniejszenia, od których zaliczki na podatek obliczane są z uwzględnieniem pomniejszenia, o którym mowa w art. 32 ust. 3, lub są opłacane na podstawie art. 44 ust. 3. W ten sposób podatnik będzie korzystał w kwoty wolnej już w trakcie roku, a nie dopiero po jego zakończeniu i złożeniu zeznania podatkowego.
Możliwość korzystania z kwoty wolnej projekt ustawy przewiduje również w odniesieniu do podatników obowiązanych do samodzielnego opłacania zaliczek na podstawie art. 44 ust. 1a ustawy PIT. Stosowną regulacje przewidziano w art. 44 ust. 3ab ustawy PIT.
Nadal kwota wolna będzie corocznie weryfikowana w stosunku do minimum egzystencji
Jednocześnie po zmianie, tak jak obecnie, minister właściwy do spraw finansów publicznych nadal będzie corocznie weryfikował wysokość kwoty zmniejszającej podatek w stosunku do minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa ustalonego przez Instytut Pracy i Polityki Społecznej. Jednak informację o wynikach dokonanej weryfikacji wraz z propozycją zmiany kwoty zmniejszającej podatek na rok następny minister właściwy do spraw finansów publicznych będzie przedkładał Radzie Ministrów jedynie w roku, w którym kwota minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa ustalonego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych będzie wyższa od „miesięcznej” kwoty wolnej czyli od 2 500 zł obliczonej jako 1/12 ilorazu kwoty zmniejszającej podatek oraz najniższej stawki podatku, o których mowa w pierwszym przedziale skali podatkowej (1/2 z 5 100 zł ÷ 0,17 = 2 500 zł).
Do zmian w zakresie wysokości oraz zasad stosowania kwoty wolnej (odpowiednio kwoty zmniejszającej podatek) w projekcie ustawy dostosowywane zostały przepisy dotyczące obliczania podatku przez podatników oraz płatników.