Dochód z odpłatnego zbycia nieruchomości podlega 19% opodatkowaniu. Daniny można uniknąć, przeznaczając uzyskane ze sprzedaży środki na własne cele mieszkaniowe, czyli np. na zakup innej nieruchomości, w terminie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiła sprzedaż. Fiskus wymagał jednak, by w terminie tym nastąpiło przeniesienie własności nabywanej na własne cele mieszkaniowe nieruchomości. Jak stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 11 października 2018 r.: „...z art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie można wywieść, że dla zastosowania zwolnienia konieczne jest, by w terminie wskazanym w tym przepisie nastąpiło również nabycie prawa własności rzeczy lub prawa, o którym mowa w art. 21 ust. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych” (sygn. akt I SA/Po 500/18).
„Wolne od podatku dochodowego są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości (...) jeżeli począwszy od dnia odpłatnego zbycia, nie później niż w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, przychód uzyskany ze zbycia tej nieruchomości lub tego prawa majątkowego został wydatkowany na własne cele mieszkaniowe (...)” (art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; dalej zwana: u.p.d.o.f.). Za wydatki na cele mieszkaniowe zgodnie z art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. a) u.p.d.o.f. uważa się „wydatki poniesione na nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu...” (Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350 ze zm.).
Zapłata przed a przeniesienie własności już po upływie 2-letniego terminu
Podatniczka nabyła dom w zabudowie bliźniaczej, który sprzedała w lipcu 2015 r., tj. jeszcze przed upływem 5 lat od jego nabycia. W grudniu 2016 r. zawarła umowę deweloperską w formie aktu notarialnego na zakup mieszkania. W umowie tej deweloper zobowiązał się do wybudowania budynku i przeniesienia wyodrębnionej w nim własności samodzielnego lokalu mieszkalnego na rzecz podatniczki. Przed upływem 31 grudnia 2017 r. kupująca dokonała na rzecz dewelopera ustalonych płatności. Odbiór lokalu, jak i przeniesienie jego własności miało nastąpić w 2018 r.
Podatniczka wystąpiła do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (dalej: KIS) z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej, czy poniesienie przez nią w 2016 i 2017 r. wydatków na zakup mieszkania od dewelopera uprawnia ją do skorzystania z ulgi mieszkaniowej, jeśli przeniesienie jego własności nastąpi już po upływie 2-letniego terminu określonego w art. 21 ust. 1 pkt 131 u.p.d.o.f.
Fiskus wymagał przeniesienia własności w terminie
Dyrektor KIS stwierdził, że art. 21 ust. 25 pkt 1 u.p.d.o.f., a zwłaszcza użyte w nim sformułowanie: „wydatki poniesione na nabycie” definitywnie przesądza o konieczności osiągnięcia w wymaganym terminie celu w postaci przeniesienia własności, by uznać je za wydatki poniesione na cele mieszkaniowe w rozumieniu tego przepisu. Zatem podatniczka miała czas do 31 grudnia 2017 r. na zawarcie w formie aktu notarialnego umowy przenoszącej własność. Za taką umowę zdaniem organu nie można uznać umowy deweloperskiej, stanowiącej jedynie przejaw wzajemnego zobowiązania stron do zawarcia umowy przenoszącej własność.
Polecamy: Komplet podatki 2019
Podatnik buduje lokal mieszkalny rękami dewelopera
Ze stanowiskiem organu podatkowego nie zgodził się WSA w Poznaniu. Zdaniem Sądu ustawodawca, ustanawiając ulgę mieszkaniową dla możliwości skorzystania z niej, wymagał od podatnika jedynie celowości działania w kierunku spełnienia jej przesłanek. Jednym z tych wymogów nie jest nabycie przez podatnika określonego prawa, a wydatkowanie określonych środków na cele mieszkaniowe w oznaczonym terminie.
Sąd zwrócił uwagę, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych za wydatek poniesiony na cele mieszkaniowe uważa również wydatki poniesione na „budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego” (art. 21 ust. 25 pkt 1 lit. d)). Jako że w rozumieniu prawa budowlanego nie jest możliwe wybudowanie pojedynczego samodzielnego lokalu mieszkalnego, chcący zostać właścicielem takiego lokalu, zlecają jego wybudowanie deweloperowi. Ponoszą z tego tytułu wydatki, których celem jest doprowadzenie do stanu umożliwiającego im zamieszkanie we własnym lokalu.
Wydatki z tytułu umowy deweloperskiej oraz na wykończenie lokalu uprawniają do skorzystania z ulgi
Uchylając zaskarżoną interpretację organu, WSA przywołał najnowsze orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego (z 07.02.2018 r., sygn. akt II FSK 3510/17, oraz z 31.07.2018 r., sygn. akt II FSK 44/18), zgodnie z którym nieuzasadnione jest różnicowanie sytuacji podatników samodzielnie budujących budynki z sytuacją podatników, którzy kupują je od deweloperów. Nie może być o tym zwłaszcza mowy, skoro samo państwo taką możliwość dopuszcza i akceptuje, a nawet ustanawia regulacje prawne chroniące nabywających nieruchomości od deweloperów. Podatnicy budujący samodzielnie dom mogą korzystać z ulgi mieszkaniowej, nawet jeśli w oznaczonym przez ustawodawcę 2-letnim okresie nie zostanie on oddany do użytku.
„Wykładnia językowa i celowościowa prowadzą zatem do wspólnego wniosku, że wpłaty dokonywane przez nabywcę w wykonaniu umowy deweloperskiej i wydatki ponoszone na wykończenie tego lokalu są wydatkami na budowę własnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu art. 21 ust. 25 pkt 1 lit.a) i d) ustawy o PDOF” (wyrok WSA w Poznaniu z 11.10.2018 r., sygn. akt I SA/Po 500/18).
Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku, doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi