Taka sytuacja często jest krzywdząca dla rodzica, który mieszka z dzieckiem i stale się nim samodzielnie zajmuje ale wskutek braku porozumienia z rozwiedzionym małżonkiem korzysta tylko z połowy ulgi na dziecko.
Tym niemniej stanowisko organów podatkowych znajduje uzasadnienie w przepisach. Przesłanką ulgi jest bowiem stan prawny sprawowania władzy rodzicielskiej lub opieki, a nie stan faktyczny i codzienne wychowywanie dziecka.
Oczywiście trzeba pamiętać, że łączna kwota odliczeń, dokonanych przez oboje rodziców nie może przekroczyć kwoty odliczeń przysługujących względem danego dziecka. Czyli np. jeżeli rozwiedzeni rodzice mają jedno dziecko, to suma ich odliczeń z tytułu ulgi na to dziecko nie może przekroczyć kwoty 1112,04 zł za dany rok podatkowy.
Zgodnie z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:
- wykonywał władzę rodzicielską,
- pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało,
- sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Odliczeniu podlega kwota (aktualnie 92,67 zł) stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę, o których mowa w ust. 1. (art. 27f ust. 2 ustawy o PIT).
Ulga z tytułu wychowywania dzieci 2011 / 2012
Odliczenie nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko:
- na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
- wstąpiło w związek małżeński.
Zgodnie z art. 27f ust. 3 ustawy o PIT, w przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, o których mowa w ust. 1, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty obliczonej zgodnie z ust. 2 za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.
Polecamy: Ile zapłacisz PIT przy sprzedaży domu, mieszkania lub działki?
Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - poradnik
Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej (art. 27f ust. 4 ustawy o PIT).
Według art. 27f ust. 5 ustawy o PIT odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
- odpis aktu urodzenia dziecka,
- zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,
- odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,
- zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Natomiast art. 27f ust. 6 ustawy o PIT stanowi, że przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do podatników utrzymujących pełnoletnie dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 pkt 2 i 3, w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej. Przepisy art. 6 ust. 8 i 9 stosuje się odpowiednio do dzieci, o których mowa w ust. 1 i 6 (art. 27f ust.7).
Organy podatkowe uznają, że rodzice po rozwodzie lub separacji, jeśli obydwoje wykonują władzę rodzicielską, będą musieli ustalić, w jakiej kwocie i które z nich korzysta z odliczenia ulgi na dziecko. Konieczne jest zatem porozumienie w tym względzie.
W przypadku, gdy obydwoje rodzice wykonywali władzę rodzicielską przez cały rok podatkowy, ulga przysługuje każdemu z rodziców w proporcjach przez nich ustalonych, z tym, że łączna kwota odliczeń, dokonanych przez oboje rodziców nie może przekroczyć kwoty odliczeń przysługujących względem danego dziecka.
Natomiast, jeżeli rodzice takich proporcji nie ustalili, to należy przyjąć, że ulga przysługuje każdemu z nich w częściach równych.
Tak uznał m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 4 maja 2011 r. (nr ILPB2/415-95/11-4/JK).
Tak też uważają inne organy podatkowe (zobacz także interpretacje: Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu - nr ILPB2/415-195/10-3/WS, Dyrektora IS w Warszawie – nr IP-PB4/415-231/10-4/SP, czy Dyrektora IS w Katowicach – nr IBPBII/1/415-523/10/Asz) z Ministrem Finansów na czele.
Zdaniem Ministra (odpowiedź na interpelację poselską nr 22547/11) separacja bądź rozwód rodziców nie są równoznaczne z utratą przez rodzica prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej. Sąd rodzinny, ogłaszając separację bądź rozwiązując związek małżeński, określa także prawa rodzicielskie.
Jeżeli zatem nie pozbawia tego prawa jednego z rodziców, to uznaje, że rodzice są zdolni do porozumienia w sprawach dotyczących dziecka.
Wszelkie spory między rodzicami dotyczące spraw dziecka winny być rozstrzygane przez sąd rodzinny. Stąd też w sytuacji, w której obydwoje rodzice dysponują prawem do wykonywania władzy rodzicielskiej w stosunku do dziecka, to są uprawnieni do korzystania z ulgi.
Do nich należy także uzgodnienie sposobu obliczenia przysługującej im kwoty ulgi.
Organy podatkowe nie są bowiem uprawnione do ingerowania w osobiste sprawy podatników, rozwiązywania konfliktów pomiędzy rodzicami, a zatem także nie mogą ingerować w sposób podziału kwoty ulgi.
Zatem zdaniem Ministra Finansów zmiana przepisów podatkowych w tym zakresie nie znajduje uzasadnienia.
Jeżeli rozwiedziony rodzic, który mieszka z dzieckiem nie osiąga dochodów opodatkowanych wg skali podatkowej z ustawy o PIT – drugi rodzic może odliczyć całą ulgę na to dziecko mimo, że z dzieckiem nie mieszka (ale posiada władzę rodzicielską). Organy podatkowe zgadzają się z tą interpretacją.
Pan B. jest rozwodnikiem posiadających dwoje dzieci – córkę (ur. w 2001 r.) i syna (ur. w 1999 r.) i pracuje jako kierowca osiągając dochody opodatkowane według skali podatkowej. Zgodnie z wyrokiem sądu, pan B. posiada nieograniczoną władzę rodzicielską. Dzieci zamieszkują z matką, która nie uzyskuje żadnych dochodów. Pan B. ma stały kontakt z dziećmi, a ponadto płaci regularnie alimenty na dzieci.
Do pan B. oraz jego dzieci nie mają zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, a także ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym. Była małżonka, matka dzieci nie osiągała i nie osiąga dochodów. Utrzymuje się z zasądzonych alimentów oraz z zasiłków.
Czy panu B., jako ojcu dzieci, przysługuje ulga prorodzinna na dzieci w całej wysokości, czy w jakieś części skoro matka nie odlicza ulgi z powodu braku dochodów?
Tak - panu B. przysługuje pełne odliczenie od podatku ulgi prorodzinnej (interpretacja indywidualna Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu z 29 kwietnia 2011 r. – nr ILPB2/415-92/11-4/WM).