Wyrok ten nie potwierdza dotychczasowej linii orzeczniczej sądów administracyjnych i wydawanych w związku z nimi podatkowych interpretacji indywidualnych, gdyż do tej pory nawet Naczelny Sąd Administracyjny, uważał, że ulga na dziecko związana jest stricte z przymiotem posiadania władzy rodzicielskiej, nie zaś sprawowaniem faktycznej pieczy nad dzieckiem (wyrok NSA z 4 listopada 2014 r. o sygn. akt II FSK 2528/12).
Nowe prawa rodziców – zasiłki, urlopy, zwolnienia
Omawiany wyrok zapadł w wyniku skargi na podatkową interpretację indywidualną, wydaną przez organ podatkowy zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem. Stan faktyczny sprawy dotyczył rozwiedzionej pary, która posiadała dwójkę wspólnych dzieci. Dzieci były wychowane i mieszkały z matką, która chciała w całości odliczyć od swojego podatku dochodowego ulgę podatkową na dzieci. Ojciec dzieci jednak rościł sobie prawo do odliczenia ulgi w wysokości 50%, pomimo wcześniejszego nieformalnego porozumienia z matka w tej sprawie. Dyrektor Izby Skarbowej wydający interpretację podatkową, w oparciu o dotychczasowe orzecznictwo, stwierdził, że: „jeżeli w stosunku do danego dziecka obojgu rodzicom przysługuje władza rodzicielska i władza ta wykonywana jest przez obojga rodziców, to każdy z rodziców ma prawo do odliczenia , w granicach przysługującego limitu ulgi na dziecko”.
Wojewódzki Sąd Administracyjny jednak zajął stanowisko odmienne w stosunku do organu podatkowego i wcześniejszego stanowiska NSA. Sąd ten uznał, że dotychczasowa interpretacja przedmiotowego zagadnienia jest nieprawidłowa.
Przepis art. 27 f ust. 4 ustawy o PIT, stanowi, że: „Od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27, pomniejszonego o kwotę składki, o której mowa w art. 27b, podatnik ma prawo odliczyć kwotę obliczoną zgodnie z ust. 2 na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:
1) wykonywał władzę rodzicielską;
2) pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
3) sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.”
Brzmienie tego artykułu wskazuje na to, że ulga prorodzinna przysługuje rodzicowi, który faktycznie wykonuje władzę rodzicielską, a nie tylko ją posiada. Taka interpretacja tego przepisu jest konieczna ze względu na całe brzmienie art. 27 f ustawy o PIT, ale także ze względu na aksjologiczny sens wprowadzenia do systemu prawnego ulgi prorodzinnej,
Zdaniem WSA, ulga prorodzinna to ulga, która ma pomóc rodzicom wykonującym władzę rodzicielską w jej wykonywaniu, a nie ulga z tytułu bycia rodzicem. Przeciwna interpretacja ust 4 omawianego przepisu mogłaby doprowadzić do kuriozalnych sytuacji, w których ulga prorodzinna przysługiwałaby także rodzicowi, który opuścił rodzinę i nie utrzymuje z nią kontaktu przez kilka lat.
Gdyby zgodzić się z interpretacją organu podatkowego, a także z ubiegłorocznym stanowiskiem NSA, ulga przysługiwałaby rodzicowi z tytułu posiadania władzy rodzicielskiej, a nie jej wykonywania, co byłoby sprzeczne z literalna wykładnia przepisu dotyczącego ulgi. Nie jest właściwe utożsamianie pojęcia wykonywanie władzy rodzicielskiej" z pojęciem "przysługiwanie władzy rodzicielskiej" i "pieczą nad dzieckiem", gdy w prawie rodzinnym mają one różne zakresy znaczeniowe. WSA wprost stwierdza, że: „wykonywanie władzy rodzicielskiej to faktyczna piecza nad dzieckiem, a więc wspólne zamieszkiwanie, zapewnienie/zabezpieczenie wszystkich jego potrzeb od tzw. życiowych tj, ubioru, wyżywienia po edukacyjne, rozwojowe i zdrowotne. Oznacza to, że podatnik ma prawo do odliczenia od dochodu ulgi, pod warunkiem jednak, że w danym roku podatkowym "wykonywał władzę rodzicielską", a nie jak przyjął to organ "posiadał władzę rodzicielską". Czym innym jest posiadanie władzy a czym innym jej wykonywanie, a to oznacza, że utożsamianie ich na gruncie podatkowym nie znajduje uzasadnienia. Sąd ma świadomość, że rozróżnienie powyższe – w sytuacjach konfliktowych – będzie nakładało na organy prowadzenie postępowania dowodowego, ale tylko właściwe stosowania tej normy zadość uczyni idei przyznania tej ulgi.”
Ulga z tytułu wychowywania dzieci 2014 / 2015
Ulga na dzieci w pytaniach i odpowiedziach
Ze stanowiska WSA wyraźnie wynika, że prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej, w przypadku, gdy rodzice są rozwiedzieni, przysługuje w całości tylko temu rodzicowi, który faktycznie opiekuje się dzieckiem. Nie ma zatem możliwości rozliczania po połowie tej ulgi przez obojga rodziców. Omawiany wyrok nie jest jeszcze prawomocny. Z uwagą należy śledzić zatem czy zostanie wniesiona skarga kasacyjna do NSA, a w przypadku jej wniesienia, co NSA orzeknie.