Odprawa pieniężna wypłacana pracownikom na podstawie umowy społecznej między zakładowymi organizacjami związkowymi nie może zostać uznana za odszkodowanie, ponieważ nie jest to wyrównanie szkody, jaką w majątku poniósł poszkodowany.
Tak orzekł WSA w Warszawie w wyroku z 12 października 2016 r. (sygn. III SA/Wa 2324/15).
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Sprawa dotyczyła spółki, która przejęła inną spółkę kapitałową. Spółka przejęta zawarła umowę społeczną z działającymi w spółce przejętej zakładowymi organizacjami związkowymi . Na jej podstawie, w przypadku rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna. Podstawę wymiaru odprawy pieniężnej, co do zasady, stanowi indywidualne przeciętne miesięczne wynagrodzenie zasadnicze pracownika z okresu ostatnich trzech miesięcy trwania stosunku prac. Odprawa nie może jednak przewyższać średniego wynagrodzenia zasadniczego pracowników objętych umową społeczną na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego.
Pracowników spółki można podzielić na dwie grupy:
1. Pracownicy, którzy przepracowali łącznie mniej niż 4 lata. Pracownikom tym wypłacane są odprawy pieniężne w wysokości takiej, jak gdyby były wypłacane według przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych (jedno lub dwumiesięczne wynagrodzenie);
2. Pozostali pracownicy. Pracownikom tym wypłacane są odprawy pieniężne, których zasady ustalania wynikają wprost z umowy i regulaminu. Mogą być one wyższe niż odprawy, które byłyby należne wyłącznie na podstawie przepisów ustawy o zwolnieniach grupowych.
Na tym tle spółka powzięła wątpliwość, co do możliwości skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania w PIT odpraw wypłacanych pracownikom pierwszej grupy. Spółka zapytała również organ podatkowy, czy zwolniona z opodatkowania w PIT będzie różnica pomiędzy kwotą odprawy ustaloną na podstawie umowy, a kwotą odprawy, która byłaby należna pracownikowi na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych.
Prezentując własne stanowisko spółka wskazała, że mając na względzie, iż odprawy wypłacane pracownikom pierwszej grupy wypłacane są na wyłącznie na podstawie ustawy, nie są one zwolnione z opodatkowania w PIT. Odnosząc się do pytania drugiego spółka podkreśliła, że zarówno umowa, jak i regulamin, stanowią inne, oparte na ustawie porozumienie zbiorowe lub regulamin w rozumieniu Kodeksu pracy. Wolne od podatku dochodowego są zaś otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, z wyjątkiem odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Zdaniem spółki, wszelkie dodatkowe świadczenia (odprawy w wysokości wyższej niż przewidziane ustawą o zwolnieniach grupowych) wypłacane pracownikom będą podlegać zwolnieniu z opodatkowania, gdyż nie są wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Organ uznał stanowisko podatnika w zakresie pytania nr 2 za nieprawidłowe. W jego ocenie odprawa pieniężna - niezależnie od normatywne podstawy jej wypłaty i wysokości - będzie stanowiła dla tych pracowników przychód ze stosunku pracy podlegający opodatkowaniu, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, ponieważ podstawą jej wypłaty będzie stosunek pracy.
Sprawa trafiła do WSA w Warszawie, który uchylił interpretację. Sąd podkreślił, że rozumowanie organu zgodnie, z którym odprawy pieniężne nie są odszkodowaniami nie jest poprawne logicznie. Takie założenie organu jest wadliwe i w związku z tym sąd nie mógł zastąpić organu i ocenić stanowiska spółki w dalszym zakresie.
Wybór przepisów
Ustawa o PIT
Art. 21. ust. 1. Wolne od podatku dochodowego są:
3) otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy, z wyjątkiem:
a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
Patrycja Łukasiewicz