Wydatki na oddelegowanie pracownika za granicę nie są jego przychodem w PIT

Takie stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 sierpnia 2016 r. (sygn. II FSK 1970/14), uwzględniając skargę kasacyjną wniesioną od wyroku WSA w Krakowie z dnia 12 lutego 2014 r. (sygn. akt I SA/Kr 1908/13).

Sprawa dotyczyła spółki prowadzącej działalność gospodarczą, której przedmiotem były roboty budowlane, wykonywane m.in. na terytorium Francji. Na podstawie porozumień podpisanych z poszczególnymi pracownikami zmieniających warunki umowy o pracę uprzednio zawartej (dot. pracy na terenie RP) Spółka zobowiązała się zapewnić konkretnemu pracownikowi bezpłatny transport z Polski do Francji i z powrotem, jak również z miejsca pobytu każdego oddelegowanego do miejsca wykonywania pracy, koszty noclegu, opłaty za energię, prąd, gaz, internet, telefon oraz posiłki regeneracyjne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Z uwagi na fakt, że to Skarżąca jest faktycznym pracodawcą oddelegowanych pracowników, to ona ponosi bezpośrednio wszelkie koszty (wypłaty zasadniczych wynagrodzeń oraz pozostałych składników wynikających z umowy o pracę).

Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata

Jakie wydatki są uznawane za przychód ze stosunku pracy

W jej ocenie, wydatki dokonywane przez pracodawcę nie powinny zostać uznane za przychód ze stosunku pracy uzyskany przez konkretnego pracownika, ponieważ koszt pobytu czy transportu wynika jednoznacznie z konieczności wykonywania czynności służbowych poza główną siedzibą pracodawcy (oraz, co istotne, poza miejscem zamieszkania konkretnego pracownika). Pobyt ten nie ma charakteru prywatnego, związany jest bowiem nierozerwalnie ze świadczeniem pracy na rzecz spółki. W związku z powyższym pracownik nie otrzymuje jakiegokolwiek "świadczenia" od pracodawcy.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał stanowisko Skarżącej za nieprawidłowe. Stwierdził, że wynagrodzenie pracownika mającego miejsce zamieszkania w Polsce podlega opodatkowaniu tylko w Polsce, chyba że praca wykonywana jest na terytorium innego państwa.

 Natomiast art. 15 ust. 2 umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Francuskiej w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu w zakresie podatków od dochodu i majątku sporządzonej w Warszawie dnia 20 czerwca 1975 r. (Dz. U. z 1977 r., Nr 1, poz. 5) określa wyjątek od powyższej zasady, o ile łącznie zostaną spełnione określone w tym artykule przesłanki.

W tym stanie faktycznym przesłanki te zostały spełnione, więc Skarżąca zobowiązana jest do pobierania, od przychodów uzyskiwanych przez pracownika z tytułu pracy we Francji, zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych na zasadach określonych w ustawie o PIT.

Jakie świadczenia można zakwalifikować do nieodpłatnych świadczeń z art. 11 ust.1 ustawy o PIT

Organ podatkowy stwierdził, iż otrzymane przez pracowników oddelegowanych do pracy na terenie Francji dodatkowe świadczenia związane z wykonywaniem pracy na terenie Francji będą stanowić dla nich nieodpłatne świadczenia w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, które należy zakwalifikować do przychodów ze stosunku pracy, o których mowa w art. 12 ust. 1 tej ustawy.

Jak słusznie stwierdził Sąd I instancji, za potwierdzeniem stanowiska organu przemawiał fakt, iż w katalogu zwolnień zawarte są dochody (świadczenia), które pracownik otrzymuje w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych. Tego rodzaju dochód, zwolniony z opodatkowania, to m.in. świadczenia uzyskiwane w ramach podróży służbowej czy też ekwiwalent za wykorzystywanie własnych narzędzi przy wykonywaniu pracy. Prawidłowo też organ wskazał, że nie ma znaczenia to, że część świadczeń pracodawca przekazuje swoim pracownikom tylko dlatego, aby usprawnić ich działanie i dzięki temu uzyskać lepszy efekt prowadzonej działalności gospodarczej.

Pracodawca może z własnej inicjatywy zapewnić świadczenia, do których ustawodawca go nie zobowiązywał. To jednak nie oznacza, iż po stronie pracownika nie ma podstaw do rozpoznania przychodu, nawet gdy nie występuje w sensie ekonomicznym. Na gruncie przepisów ustawy o PIT dochód podlegający opodatkowaniu może wystąpić mimo braku realnych korzyści majątkowych.

Istotne przesłanki dla kwalifikacji przychodów ze stosunku pracy

Dla kwalifikacji omawianych świadczeń, do przychodu ze stosunku pracy nie ma znaczenia ani to, że zostały one przekazane na mocy porozumienia ani to, że wydatki, o których mowa we wniosku zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów wnioskodawcy. Z żadnych przepisów nie wynika, że dokonując zmiany miejsca wykonywania pracy i zawierając porozumienie w tym zakresie pracodawca ma obowiązek przekazywać oddelegowanemu pracownikowi omawiane świadczenia.

O przychodzie podatkowym u pracowników można mówić tylko wówczas gdy pracownik z omawianych świadczeń skorzystał, a ponadto niektóre świadczenia uzyskiwane od pracodawcy w przedstawionym stanie faktycznym, nie będą podlegać opodatkowaniu, gdyż wymienione są w katalogu zwolnień ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, np. w art. 21 ust. 1 pkt 11, 19 czy 20 ustawy o PIT.

Naczelny Sąd Administracyjny przychylił się do interpretacji Skarżącej i uwzględnił skargę kasacyjną.

Interpretacja terminu „przychód ze stosunku pracy” wg TK

Zdaniem NSA, przychodem ze stosunku pracy są co do zasady wszelkiego rodzaju wypłaty i świadczenia skutkujące u podatnika powstaniem przysporzenia majątkowego, mające swoje źródło w łączącym pracownika z pracodawcą stosunku pracy lub stosunku pokrewnym. Sąd powołał się w tej kwestii na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13) , w którym Trybunał uznał, że art. 12 ust. 1 oraz art. 12 ust. 3 w związku z art. 11 ust. 2-2b ustawy o PIT są zgodne z art. 2 w związku z art. 217 Konstytucji RP, jeżeli są rozumiane w ten sposób, że "inne nieodpłatne świadczenie" oznacza wyłącznie otrzymane przez pracownika przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości.

W uzasadnieniu tego wyroku TK sprecyzował m.in., że za przychód pracownika mogą być uznane tylko takie świadczenia, które zostały spełnione za jego zgodą i w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść, a korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Przyjmując, że powyższy wyrok TK wytycza zgodną z Konstytucją wykładnię wymienionych w nim przepisów ustawy o PIT i dokonując takiej właśnie ich wykładni, należy stwierdzić, że skorzystanie przez pracownika ze świadczenia w postaci kosztów transportu zarówno z Polski do Francji, jak i na terenie tego kraju, z noclegów czy też uiszczenie przez pracodawcę opłat za energię, prąd, gaz, internet, telefon oraz posiłki regeneracyjne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, nie są świadczeniami spełnionymi w interesie pracownika, ale w interesie pracodawcy oraz nie przynoszą one pracownikowi korzyści w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatków, które musiałby on samodzielnie ponieść. Zapewnienie pracownikom wskazanych powyżej usług leży wyłącznie w interesie pracodawcy, a nie pracowników, którzy swoje potrzeby np. mieszkaniowe zaspokajają w innym miejscu i w inny sposób oraz którzy – gdyby nie konieczność wywiązania się z obowiązków wynikających z umowy o pracę – nie mieliby powodu do ponoszenia kosztu takich noclegów.

Ponoszenie przez pracodawcę wydatków w celu zapewnienia noclegów pracownikowi – przyjmując wskazane przez Trybunał Konstytucyjny kryterium oceny – jest świadczeniem poniesionym w interesie pracodawcy, ponieważ to jemu przynosi konkretną i wymierną korzyść w postaci prawidłowo i efektywnie wykonanej przez pracownika pracy.