Przepis art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako ustawa o PDOF) wprowadza ogólna regułę, w myśl której co do zasady każdy dochód osiągany przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu.
Kwoty uzyskiwane tytułem odszkodowania należy sklasyfikować jako przychód z innych źródeł (stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o PDOF). Choć nie zostały one wprost wymienione przez ustawodawcę, to podkreślić należy, że stanowią przysporzenie, mające charakter realnych korzyści majątkowych. Jednocześnie nie ma przeszkód, by zaliczyć je do ww. źródła przychodów, gdyż określony przez ustawodawcę katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty. Biorąc pod uwagę art. 11 ust. 1 ustawy o PDOF, przyjąć należy, że momentem powstania przychodu z innych źródeł jest data otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika określonego świadczenia.
Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że należności otrzymane tytułem odszkodowania podlegają opodatkowaniu zgodnie ze skalą podatkową wynikającą z art. 27 ust. 1 ustawy o PDOF. Niemniej jednak zaznaczyć należy, że uzyskanie przychodu z tego tytułu nie zawsze jest obarczone koniecznością rozliczenia się z podatku dochodowego. Ustawodawca w katalogu zwolnień przedmiotowych, przewidzianym w art. 21 ust. 1 ustawy o PDOF, zamieścił regulacje dotyczące zwolnień z podatku dochodowego różnego rodzaju otrzymywanych świadczeń, w tym świadczeń o charakterze odszkodowawczym.
Polecamy: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2017 r.
Na gruncie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PDOF, zwolnieniem podatkowym objęte zostały m.in. odszkodowania oraz zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.
Prawa pasażerów, w tym szczególnie prawo do odszkodowania w związku z opóźnieniem albo odwołaniem lotu bądź też w sytuacji odmowy wejścia na pokład samolotu chronione są przepisami Rozporządzenia PE i Rady. Na gruncie regulacji zamieszczonych w wyżej wskazanym akcie prawnym, przewoźnik lotniczy w określonych przypadkach zobowiązany jest do wypłaty na rzecz pasażera odszkodowania w odpowiedniej wysokości. Zwrócić należy uwagę, że rozporządzenia unijne nie wymagają implementacji do krajowego porządku prawnego. Obywatele Unii Europejskiej mają możliwość bezpośredniego powoływania się na ich przepisy, gdyż przyznano im moc równą ustawie krajowej.
Mając zatem na uwadze cel wprowadzenia przez ustawodawcę zwolnienia z opodatkowania świadczeń o charakterze odszkodowawczym, których zasady przyznawania zostały uregulowane w drodze aktów prawnych powszechnie obowiązujących, uznać należy, że powyższe zwolnienie powinno obejmować również odszkodowania wypłacone na gruncie przepisów rozporządzeń unijnych. W tym zakresie należy mieć na uwadze nie tylko szczególny charakter rozporządzeń unijnych, ale również ich miejsce w systemie źródeł prawa.
Na możliwość korzystania ze zwolnienia z opodatkowania odszkodowań uzyskanych od linii lotniczych na gruncie regulacji Rozporządzenia PE i Rady wskazują również organy podatkowe, wydając w tym zakresie korzystne dla podatników interpretacje przepisów prawa podatkowego (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 11.05.2015 r., znak IPPB4/4511-292/15-2/JK oraz interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 3.08.2015 r., znak IBPB-2-1/4511-112/15/AD).
Aleksandra Kołc, Konsultant Podatkowy ECDDP Sp. z o.o.