W dniu 25 maja 2017 r. poseł Piotr Kaleta złożył interpelację (nr 12880) do Ministerstwa Finansów, która dotyczyła zwolnienia z podatku dochodowego renty odszkodowawczej w rozumieniu art. 444 § 2 Kodeksu cywilnego. Został w niej przedstawiony następujący stan faktyczny:
„W dniu 28 czerwca 2002 r. wnioskodawca uczestniczył w wypadku komunikacyjnym, którego sprawcą była inna osoba, ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (OC). Wskutek wypadku wnioskodawca doznał poważnych obrażeń ciała. Poszkodowany zgłosił szkodę ubezpieczycielowi, mając na uwadze zaistniałą krzywdę w postaci znacznych poważnych naruszeń czynności narządów ciała. Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2002 r., wydanym w sprawie karnej, Sąd Rejonowy uznał sprawcę wypadku (oskarżonego) za winnego spowodowania wypadku komunikacyjnego z udziałem poszkodowanego (wnioskodawcy), na skutek czego doznał on uszczerbku na zdrowiu pod postacią choroby realnie zagrażającej życiu i skazał go za czyn z art. 177 § 2 Kodeksu karnego na karę pozbawienia wolności. Obecnie TUiR „Warta” w związku z wypadkiem na mocy wyroku sądowego na podstawie art. 444 § 2 K.c. wypłaca wnioskodawcy rentę z tytułu utraconych dochodów w kwocie 3120,00 zł. TUiR „Warta” zaproponowało wnioskodawcy w zamian ww. renty jednorazowe odszkodowanie, które zgodnie z dyspozycją art. 447 K.c. Sąd może przyznać poszkodowanemu zamiast renty. Wnioskodawca wyraził zgodę na propozycję ubezpieczalni, jednakże negocjuje wartość tego jednorazowego odszkodowania.”
W związku z powyższym zadane zostało następująco pytanie:
„Czy opisane we wniosku świadczenie, tj. jednorazowe odszkodowanie za szkodę na osobie zamiast renty z tytułu utraconych dochodów, wypłacanej z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku komunikacyjnego, na podstawie zawartej z nim ugody pozasądowej, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, czy też korzystają ze zwolnienia wskazanego w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?”
Stanowisko Rzecznika Ubezpieczonych
Poseł przytoczył stanowisko Rzecznika Ubezpieczonych, który uznał, że w tym przypadku znajduje zastosowanie art. 21 ust1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przemawia za tym szczególna rola odszkodowania, która ma na celu zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej szkody i nie ma ona za zadanie bezpośredniego wzbogacenia podatnika.
Podobne stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacjach podatkowych, m.in. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, sygn. akt IPPB1/415-417/09-2/AM, w której czytamy, że „art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem: odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c”.
Także w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, sygn. akt IBPBII/1/415-270/09/MK, stwierdzono, że „zwolnieniem przedmiotowym objęte zostały kwoty wypłat z ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Przepis ten zwalnia tam wymienione przychody bez względu na sposób ich kalkulacji jak też bez względu na okoliczności, które legły u podstaw ich wypłaty. Jedyne ograniczania co do stosowania tego zwolnienia zawarte są w lit. a) i b) pkt 4 ust. 1 art. 21 ww. ustawy. Z zakresu tego zwolnienia nie zostały wyłączone także kwoty wypłacone z ubezpieczenia, odpowiadające wartościom utraconego zarobku za okres pozostawania na zwolnieniu lekarskim”.
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
Stanowisko Ministerstwa Finansów
Zdaniem MF przedstawiony stan faktyczny w interpelacji powoduje zastosowanie dyspozycji art. 21 ust. 1 pkt 3c albo pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Niemniej jednak ustosunkowując się w sposób ogólny do przedstawionego zagadnienia, resort finansów wskazał, iż do renty odszkodowawczej uzyskanej od ubezpieczyciela w związku z zawartą umową ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, może znaleźć zastosowanie art. 21 ust. 1 pkt 3c albo pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zgodnie z tymi przepisami wolne od podatku dochodowego są:
- odszkodowania w postaci renty otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość,
- kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:
a) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
b) dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a (tzw. polisolokata).