Wniosek o wydanie interpretacji w tym przedmiocie złożyła doktorantka prawa zatrudniona na podstawie umowy zlecenie w kancelarii adwokackiej w ramach praktyk zawodowych. Wykonuje ona na rzecz zleceniodawcy czynności związane ze świadczeniem pomocy prawnej, takie jak sporządzanie projektów opinii prawnych, umów, pism procesowych, a także bieżącą obsługą działalności kancelarii. W zamian za to zleceniodawca zobowiązuje się do dzielenia się z praktykantką wiedzą i doświadczeniem zawodowym oraz pomocy w zakresie wykonywanych obowiązków. Zgodnie z umową nie otrzymuje ona wynagrodzenia. Powstaje więc pytanie, czy taka nieodpłatna umowa zlecenie podlega zgłoszeniu do Urzędu Skarbowego oraz jakie skutki podatkowe wywołuje.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że w tym przypadku świadczenia stron mają charakter ekwiwalentny, nie powstaje zatem przychód, który podlegałby opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Definicja nieodpłatnego świadczenia
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkami wymienionymi w ustawie. Z kolei art. 11 ust. 1 określa przychody jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Wartość wspomnianych nieodpłatnych świadczeń ustala się między innymi na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług tego rodzaju.
Jednak przepisy ustawy o PIT nie zawierają definicji samego pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”, zostało ono natomiast zdefiniowane w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 grudnia 2008 r. (sygn. II FSK 1361/07) wskazał, że nieodpłatnym świadczeniem są wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub też te wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie mające konkretny wymiar majątkowy czy finansowy.
Czynności w ramach praktyk zawodowych – świadczenia ekwiwalentne
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że w przypadku nieodpłatnego świadczenia należy rozważyć uzyskanie przychodu zawsze wtedy, gdy podatnik otrzymuje rzeczy lub prawa, bądź możliwość korzystania z tych rzeczy lub praw, lub inne świadczenia, jednocześnie nie będąc zobowiązanym do świadczenia wzajemnego. Należy podkreślić, że warunkiem koniecznym do uznania nieodpłatnego świadczenia za przychód jest jego otrzymanie lub postawienie do dyspozycji podatnika, a także powiązanie z tzw. pozytywną wolą – a więc faktem, że świadczeniodawca po pierwsze chce przekazać świadczenie, po drugie: że chce przekazać je nieodpłatnie.
Taki przychód nie powstaje jednak, gdy świadczenia są ekwiwalentne, a zatem gdy świadczeniodawca jest jednocześnie świadczeniobiorcą – przekazując coś od siebie, dostaje coś w zamian. Zdaniem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z taką sytuacją mamy do czynienia w stanie faktycznym opisanym we wniosku. Wprawdzie praktykantka nie dostaje za swoją pracę wynagrodzenia, jednak ma możliwość zdobywania doświadczenia zawodowego i podnoszenia kwalifikacji, co umożliwia jej zleceniobiorca, dzieląc się z nią swoją wiedzą i doświadczeniem. W interpretacji wskazano, że w związku z tym takie świadczenia można uznać za ekwiwalentne, ale nie za nieodpłatne.
Konkluzja wynikająca z opisywanej interpretacji podatkowej jest więc następująca: wykonywanie czynności związanych w sposób bezpośredni ze świadczeniem pomocy prawnej na podstawie umowy zlecenia bez wynagrodzenia nie jest nieodpłatnym świadczeniem, więc nie będzie w ogóle podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Ernestyna Pachała