We wrześniu 2011 r. NSA zakwestionował tezę zaprezentowaną przez WSA w Warszawie.
Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o PIT o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.
Przepis ten nie ma zastosowania do strat:
1) z odpłatnego zbycia rzeczy i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, oraz
2) ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatku dochodowego.
Przepis ust. 3 ma natomiast zastosowanie do strat:
- z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, papierów wartościowych, w tym z odpłatnego zbycia pożyczonych papierów wartościowych (sprzedaż krótka) i odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów finansowych oraz z realizacji praw z nich wynikających, oraz
- z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część (art. 9 ust. 6 ustawy o PIT).
Do grudnia 2009 r. wszystko wydawało się być jasne. Organy podatkowe zgodnie twierdziły, że straty można odliczać tylko od przychodów z tego samego źródła. Jednak za to samo źródło nie uznawały zbiorczo kapitałów pieniężnych (i dochodów z ich zbycia) jak to wynika z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT. Za odrębne źródła uznawały natomiast np. zbycie papierów wartościowych, czy dochody z funduszy inwestycyjnych.
(…) Brak możliwości kompensowania strat wynika jednoznacznie z faktu, że dochód z tytułu udziału w funduszach kapitałowych jest opodatkowany zryczałtowanym podatkiem, który ze swej istoty jest pobierany od każdej konkretnej wypłaty, niezależnie od ewentualnych, aktualnych czy wcześniejszych strat podatkowych z tego źródła przychodów. Takie opodatkowanie nie ma bowiem charakteru globalnego, gdzie podatek obliczany jest od podstawy opodatkowania ustalonej dla całego roku podatkowego i gdzie można obniżyć dochód o ewentualne straty z tego źródła.
Reasumując, niemożliwe jest więc uwzględnienie straty związanej ze zbyciem jednostek uczestnictwa w funduszu kapitałowym (inwestycyjnym) w dochodzie uzyskanym ze sprzedaży akcji. Zryczałtowany podatek w wysokości 19% jest należny od każdej konkretnej transakcji (jak stwierdzono w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 14 maja 2009 r. – nr ILPB2/415-259/09-2/JK).
(…) Prawo podatnika do obniżenia dochodu o wysokość straty, jest nierozerwalnie związane ze źródłem pochodzenia tej straty. Odnosząc się do regulacji zawartej w z art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy zauważyć, iż przepis ten, jak wynika z jego literalnego brzmienia, zezwala w wypadku podatnika na odliczenia w latach następnych straty poniesionej z tytułu zbycia papierów wartościowych tylko od dochodu osiągniętego z tego samego źródła tj., ze zbycia tych samych papierów wartościowych. Nie można w tej sytuacji, odliczyć straty poniesionej w wyniku zbycia papierów wartościowych od przychodu z odsetek.
Reasumując, mimo iż, co do zasady dochodem ze źródła przychodów „kapitały pieniężne i prawa majątkowe” jest nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym, a jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów, to przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych i przychód z odsetek stanowią odrębne źródła przychodów (cytat z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 7 lipca 2009 r. – nr IPPB2/415-282/09-2/AS).
Jednak wspomniany na wstępie wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 grudnia 2009 r. (sygn. III SA/Wa 1147/09) zburzył spokój organów podatkowych w przedmiotowej kwestii i dał nadzieję wielu podatnikom uzyskującym dochody z kapitałów pieniężnych.
Sąd ten sprzeciwił się interpretacji Ministra Finansów, według której możliwość odliczenia straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych od dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia akcji wyklucza art. 9 ust. 6 ustawy o PIT oraz odmienne uregulowanie w tej ustawie sposobu rozliczania dochodów ze sprzedaży akcji i dochodu z udziału w funduszach kapitałowych. Zdaniem Ministra Finansów bez znaczenia jest, że przychody te należą do tego samego źródła, tj. przychodów z kapitałów pieniężnych.
Zdaniem Sądu, zgodzić się należy ze Skarżącym, iż stanowisko Ministra Finansów nie znajduje umocowania w przywołanych w interpretacji indywidualnej przepisach prawa i nawet zestawienie wszystkich regulacji zawartych w tych przepisach nie uzasadnia postawionej przez organ tezy.
WSA w Warszawie stwierdził wyraźnie, że: (…) wbrew twierdzeniu Ministra Finansów, art. 9 ust. 6 u.p.d.o.f. nie wyklucza możliwości odliczenia straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych od dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia akcji.
W rozpatrywanej przez WSA w Warszawie sprawie Skarżący podatnik osiągnął dochód ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT, tj. dochód z kapitałów pieniężnych (dochód ze sprzedaży akcji); to samo źródło przychodów (udział w funduszach kapitałowych), przyniosło stratę (w tym samym roku podatkowym, w którym Skarżący uzyskał ww. dochód).
Sąd zauważył, że zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 i pkt 6a ustawy o PIT przychodem z kapitałów pieniężnych jest przychód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych oraz przychód z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. I dlatego zdaniem Sądu niewątpliwie w przedstawionym przez Skarżącego stanie faktycznym dochód i strata pochodzi z tego samego źródła. Oznacza to, że warunki pomniejszenia dochodu o poniesioną stratę określone w art. 9 ust. 3 ustawy o PIT zostały spełnione.
Zdaniem Sądu: (…) w świetle postanowień ww. przepisu nie ma przeszkód, by Skarżący mógł odliczyć stratę z tytułu udziału w funduszach kapitałowych od dochodu uzyskanego z odpłatnego zbycia akcji.
Według opinii Sądu, prawa do pomniejszenia dochodu o poniesioną stratę, w realiach niniejszej sprawy, nie pozbawia Skarżącego art. 9 ust. 6 ustawy o PIT. Przede wszystkim przepis ten nie wyklucza takiego uprawnienia. Wymienia on straty z niektórych kapitałów pieniężnych i nakazuje stosować do nich ust. 3 art. 9, nie zakazując przy tym stosowania zasady określonej w ust. 3 art. 9 ustawy o PIT do innych dochodów z kapitałów pieniężnych.
W zaskarżonej interpretacji Minister Finansów powołał się na art. 30a ustawy o PIT, który to przepis reguluje zasady opodatkowania dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. W szczególności przytoczył treść ust. 5 i ust. 7 tego artykułu. Pierwszy z nich stanowi, iż dochodu, o którym mowa w ust. 1 pkt 5 (dochodu z udziału w funduszach kapitałowych - wyjaśnienie Sądu), nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, poniesione w roku podatkowym oraz w latach poprzednich.
Jednak w rozpatrywanej sprawie Skarżący nie chciał pomniejszać dochodu z udziału w funduszach kapitałowych o stratę z akcji, lecz odwrotnie, chciał pomniejszyć dochód ze sprzedaży akcji o stratę z udziału w funduszach kapitałowych. Ograniczenie wynikające z tego przepisu nie znajduje więc zastosowania w niniejszej sprawie.
Według drugiego z ww. przepisów (art. 30a ust. 7 ustawy o PIT) dochodów (przychodów), o których mowa w ust. 1, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27. Z przepisu tego wynika, że dochodów z udziału w funduszach kapitałowych nie można łączyć tylko i wyłącznie z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 ustawy o PIT. Ponieważ strata jest w istocie dochodem ujemnym, należy przyjąć, iż przepis ten swym działaniem obejmuje również straty.
Skarżący zamierza połączyć stratę z udziału w funduszach kapitałowych z dochodem, o którym mowa w art. 30b ust. 1 ustawy o PIT, a więc art. 30a ust. 7 ustawy o PIT nie stoi na przeszkodzie w połączeniu straty z udziału w funduszach kapitałowych z dochodem ze sprzedaży akcji.
Następnie WSA w Warszawie analizował inne przepisy ustawy o PIT powołane przez Ministra Finansów (art. 30b ust. 5, art. 41 ust. 4 i art. 45 ust. 1a pkt, art. 45 ust. 3) i ostatecznie doszedł do konkluzji, że:
(…) żaden przepis nie zakazuje wykazania w zeznaniu (PIT-38 – przypisek PH) o wysokości dochodu ze sprzedaży akcji, dochodu (straty) z udziału w funduszach kapitałowych. Z samego faktu, iż to płatnik jest obowiązany pobrać podatek dochodowy nie wynika, iż podatnik nie ma prawa złożyć zeznania podatkowego. Brak obowiązku złożenia zeznania nie może być utożsamiany z zakazem złożenia zeznania.
Wskutek opisanego wyroku Minister Finansów został zobowiązany do wydania interpretacji z uwzględnieniem powyżej zaprezentowanego stanowiska Sądu. Jednak Minister Finansów złożył skargę kasacyjną do NSA i wygrał.
28 września 2011 r. NSA (sygn. akt II FSK 565/10) stanął ostatecznie po stronie fiskusa i uznał, że nie można od dochodów z akcji odliczać strat z funduszy inwestycyjnych.