Kto jest podatnikiem – wspólnicy, czy s.c.?
Kwestia podmiotowości spółki cywilnej w podatku od nieruchomości jest kontrowersyjna. Dotąd w orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtowały się dwa przeciwstawne poglądy.
Można znaleźć wiele wyroków, w których składy orzekające uznały, że spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości. Natomiast podatnikami tego podatku są jej wspólnicy. Taką tezę znaleźć można m.in. w wyrokach:
- Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 19 listopada 2013 r. sygn. akt III SA/Po 613/13,
- Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 stycznia 2016 r. sygn. akt II FSK 3264/13,
- NSA z 3 lutego 2016 r. sygn. akt II FSK 2368/14,
czy w postanowieniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 grudnia 2014 r. sygn. akt II FSK 2985/12.
Zupełnie odmienny pogląd (że podatnikami podatku od nieruchomości jest spółka cywilna a nie jej wspólnicy) znajdziemy np. w wyrokach NSA z 25 kwietnia 2008 r.: sygn. akt II FSK 226/07, II FSK 227/07, II FSK 228/07 i II FSK 229/07.
Zdaniem ministra finansów w doktrynie prawa podatkowego dominuje pogląd pierwszy, przyznający status podatnika podatku od nieruchomości wyłącznie wspólnikom spółki cywilnej (np. „Podatki i opłaty lokalne, podatek rolny, podatek leśny, Komentarz” Leonard Etel, Sławomir Presnarowicz, Grzegorz Dudar, ABC, Warszawa 2008, str. 122
Te rozbieżności, które również można znaleźć w indywidualnych interpretacjach podatkowych, czy samej praktyce tego podatku skłoniły ministra finansów do wydania jednoznacznej ogólnej interpretacji podatkowej w tym zakresie.
Polecamy: Nowe umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2017 r.
MF: podatnikami podatku od nieruchomości są wspólnicy spółki cywilnej
Warto przypomnieć kto jest podatnikiem podatku od nieruchomości w świetle przepisów ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (upol). Otóż na podstawie art. 3 ust. 1 tej ustawy podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:
- właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych,
- posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,
- użytkownikami wieczystymi gruntów,
- posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
- wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,
- jest bez tytułu prawnego.
Spółka cywilna jest spółką nieposiadającą osobowości prawnej więc na pierwszy rzut oka, zgodnie z literalną wykładnią ww. przepisu może być podatnikiem tego podatku.
Jednak, jak podkreśla minister finansów sam status podmiotu (osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) nie wystarcza do uznania danego podmiotu za podatnika podatku od nieruchomości. Trzeba jeszcze wykazać się wymienionym w ww. art. 3 ust. 1 upol tytułem prawnym władania nieruchomością lub obiektem budowlanym.
Zatem podatnikami podatku od nieruchomości mogą być spółki nieposiadające osobowości prawnej (tj. spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, spółka akcyjna w organizacji, spółka z o.o. w organizacji, a także spółki cywilne), które są właścicielami, użytkownikami wieczystymi, posiadaczami samoistnymi i posiadaczami mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa w odniesieniu do nieruchomości lub obiektów budowlanych.
Jednak spółka cywilna, to umowa regulowana przepisami art. 860 i następnych Kodeksu cywilnego. Istota spółki cywilnej wyczerpuje się w wielostronnym stosunku zobowiązaniowym łączącym wspólników (z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2003 r. sygn. akt I CK 201/02). Spółka cywilna nie jest odrębnym podmiotem prawa cywilnego.
Spółka cywilna nie ma zatem osobowości prawnej i, co podkreśla minister finansów, żadne przepisy nie przyznają tej spółce także zdolności prawnej.
W konsekwencji spółka cywilna nie ma swego majątku, a działalność w ramach tej spółki jest prowadzona z wykorzystaniem majątku wspólnego wspólników, w tym wniesionego do spółki. Jest to majątek odrębny od majątku osobistego wspólników. Majątek ten nie jest przedmiotem własności spółki tylko stanowi współwłasność łączną wspólników. W myśl art. 863 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku i w czasie trwania spółki nie może domagać się podziału tego majątku.
Powyższe argumenty doprowadziły ministra finansów do konkluzji, ze spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości, gdyż nie może we własnym imieniu nabywać praw, w tym własności nieruchomości; nie może stać się posiadaczem samoistnym nieruchomości, użytkownikiem wieczystym gruntu ani posiadaczem mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa.
Natomiast podatnikami podatku od nieruchomości należnego od nieruchomości lub obiektów budowlanych, wniesionych do spółek cywilnych, są wspólnicy takich spółek, na których solidarnie spoczywa obowiązek uiszczenia podatku od nieruchomości, zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z tym przepisem jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach (z wyjątkiem współwłasności w częściach ułamkowych lokalu użytkowego - garażu wielostanowiskowego w budynku mieszkalnym a także w razie wyodrębnienia lokali - w zakresie gruntu i części budynku stanowiących nieruchomość wspólną w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali - Dz. U. z 2015 r. poz. 1892).
Inaczej natomiast jest w przypadku, gdy wspólnik wnosi do spółki wkład w postaci używania nieruchomości. Wtedy obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości ciąży wyłącznie na tym wspólniku, bowiem w takim przypadku nieruchomość nie wchodzi do wspólnego majątku wspólników.