Zniesienie współwłasności, także nieodpłatne, może nastąpić albo przez zawarcie umowy, albo ugody, albo wydania orzeczenia przez sąd.
Są to również te czynności, z którymi ustawa wiąże moment powstania obowiązku podatkowego – jest to albo chwila zawarcia umowy, albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu.
Podatek od spadków i darowizn od nadwyżki ponad udział we współwłasności
W przypadku zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat nie będą miały zastosowania przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ale czynność ta podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Obowiązek podatkowy ciąży tu na nabywcy i powstaje z chwilą zawarcia umowy, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.
Podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabytych w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, ale tylko w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.
Zwolnienie podatkowe dla bliskiej rodziny
Nie zawsze nabywca zobowiązany będzie ponieść ciężar podatku, bowiem prawo podatkowe przewiduje szereg preferencji podatkowych dla rodziny.
Najważniejszą z nich jest możliwość całkowitego zwolnienia z podatku, które przysługuje w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności podatnikom zaliczonym do tzw. I grupy podatkowej (do tej grupy zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów).
Czy jest podatek przy zniesieniu współwłasności
Inaczej nieodpłatne zniesienie współwłasności podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Należy przez to rozumieć, że wartość podatku ustalana jest na podstawie przynależności do określonej grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. I tu pamiętajmy o kwotach wolnych od podatku dla każdej z grup. Jest to 7 276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej oraz 4 902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Do grupy I zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów; do grupy II zalicza się: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych; do grupy III zalicza się pozostałych nabywców, niemieszczących się w grupie I i grupie II.
Dopiero, gdy nadwyżka wartości nabytych rzeczy w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności, przekraczająca wartość udziału we współwłasności, przewyższa kwotę wolną od podatku oblicza się podatek stosując właściwą dla danej grupy stawkę podatku.
Zeznanie lub zgłoszenie
Podatnicy, u których powstaje obowiązek podatkowy powinni również pamiętać o złożeniu w urzędzie skarbowym stosownego formularza podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (formularz SD-3).
Mają na to miesiąc od dnia powstania obowiązku podatkowego Obowiązek ten nie dotyczy jednakże przypadków, w których podatek pobierany jest przez notariusza pełniącego rolę płatnika podatku.
Dzieje się tak w przypadku, gdy umowa zniesienia współwłasności zawierana jest w formie aktu notarialnego. Do najczęstszych umów wymagających formy aktu notarialnego należy wspomniane na początku nieodpłatnie zniesienie współwłasności nieruchomości.
Elżbieta Węcławik,
Dorota Kępka