W przypadku gdy darowizna mieszkania będzie dokonana tylko przez brata Wnioskodawcy (żona brata nie będzie stroną darującą) na rzecz Wnioskodawcy z majątku wspólnego brata i jego żony, za zgodą żony, to darowizna ta będzie zwolniona od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Takie stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 21 września 2021 roku, sygn. 0111-KDIB2-3.4015.145.2021.1.ASZ.
Darowizna od brata a podatek od spadków i darowizn
W sprawie rozpatrywanej przez organ podatkowy wskazano, że brat Wnioskodawcy zamierza dokonać na jego rzecz darowizny mieszkania stanowiącego majątek wspólny brata i jego żony. Żona brata akceptuje darowiznę i potwierdzi to stosownym pisemnym oświadczeniem, zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Oświadczenie załączone zostanie do notarialnej umowy darowizny.
Zdaniem Wnioskodawcy, małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa mogą samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym małżeństwa pod warunkiem wyrażenia na to zgody przez współmałżonka (art. 37 § 1 pkt 4 Kodeku rodzinnego i opiekuńczego). W sytuacji takiej zgody stroną umowy darowizny (darczyńcą) może być jeden z małżonków (w przedmiotowej sytuacji brat Wnioskodawcy). A zatem darowizna, którą ma otrzymać Wnioskodawca od brata, w świetle art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn jest wolna od podatku.
Podatek od spadków i darowizn - zasady
Dyrektor KIS uznał stanowisko Wnioskodawcy za prawidłowe wyjaśniając, że zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn – podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny.
Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.
Należy zauważyć, że – co do zasady – darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do jednej z trzech grup podatkowych odbywa się w zależności od jego stopnia pokrewieństwa albo powinowactwa z osobą, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Z kolei, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy, do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.
Obowiązek nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron (art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn).
Darowizna mieszkania stanowiącego majątek wspólny brata i jego żony
Z przedstawionego we wniosku o interpretację zdarzenia przyszłego wynika, że brat Wnioskodawcy zamierza dokonać na jego rzecz darowizny mieszkania stanowiącego majątek wspólny brata i jego żony. Żona brata akceptuje darowiznę i potwierdzi to stosownym pisemnym oświadczeniem, zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Oświadczenie załączone zostanie do notarialnej umowy darowizny.
Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. Stosownie do art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna.
Tym samym - jak uznał Dyrektor KIS - w kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przedmiotowej darowizny zgoda taka będzie neutralna podatkowo, w żaden sposób nie powodując, że żona brata Wnioskodawcy stanie się stroną umowy darowizny zawartej między Wnioskodawcą a jego bratem. Z treści przepisów wynika bowiem, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.
Podsumowując, skoro darowizna mieszkania będzie dokonana tylko przez brata Wnioskodawcy (żona brata nie będzie stroną darującą) na rzecz Wnioskodawcy z majątku wspólnego brata i jego żony, za zgodą żony, to darowizna ta będzie zwolniona od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.