Przedstawiamy na przykładach najbardziej typowe sytuacje, w których oragany podatkowe wymierzają podatnikom kary.
Czy firma odpowie za nieprawidłową fakturę
Spółka otrzymuje wystawiane przez czynnego podatnika VAT faktury dokumentujące wydatki związane z najmem lokalu użytkowego. Są to zatem koszty w postaci czynszu za lokal oraz w postaci opłat za zużycie zimnej wody, za odprowadzanie ścieków, za centralne ogrzewanie i wywóz śmieci. Na fakturach tych tylko czynsz za lokal jest opodatkowany VAT z wykazaną kwotą podatku naliczonego. Pozostałe pozycje faktur nie zawierają ani obliczonego podatku naliczonego, ani stawki VAT. Spółka w wynajmowanym lokalu wykonuje wyłącznie czynności podlegające opodatkowaniu VAT. Strony stosunku najmu nie łączą przepisy regulujące zarząd nieruchomościami, ponieważ spółka nie jest właścicielem tego lokalu użytkowego. Czy przyjęcie takich faktur i ich zaksięgowanie dla celów VAT i podatku dochodowego nie narażą osób odpowiedzialnych za prawidłowe prowadzenie rachunkowości i spraw rozliczeń podatkowych na odpowiedzialność karną skarbową?
Nie
Osoby odpowiedzialne u podatnika za prawidłowe prowadzenie rachunkowości i spraw rozliczeń podatkowych nie ponoszą odpowiedzialności karnej skarbowej za przyjęcie i zaksięgowanie faktur dla celów VAT i podatku dochodowego.
Artykuł 62 kodeksu karnego skarbowego mówi o wystawianiu dokumentu, w tym faktury, w sposób nierzetelny i posługiwaniu się takim dokumentem, przy czym za nierzetelne należy uznać faktury niezgodne z rzeczywistością, a więc nieodzwierciedlające prawdziwego stanu rzeczy odnośnie do istotnych elementów tych dokumentów; stanu, który ma znaczenie dla postępowania podatkowego i obowiązku podatkowego. Z omawianego przypadku nie wynika, aby przedmiotowe faktury nie odzwierciedlały rzeczywistego stanu rzeczy i nie dokumentowały rzeczywistych transakcji, a więc skoro mogą stanowić podstawę do rozliczenia obowiązku podatkowego w zakresie VAT i podatku dochodowego, to posługiwanie się nimi nie może pociągać za sobą odpowiedzialności karnej skarbowej.
Podstawa prawna
l Art. 62 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
Czy za niewystawienie PIT bank poniesie odpowiedzialność
Bank jako płatnik zobowiązany jest sporządzać imienne informacje o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy i przekazywać je podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika lub urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych, w terminie do dnia 15 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrana została ostatnia zaliczka. Czy płatnik może ponosić odpowiedzialność za niezłożenie w terminie informacji PIT-11?
Tak
Osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.
Jeżeli z odrębnych ustaw wynika obowiązek przekazywania informacji podatkowych przez osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, to czyn polegający na niedopełnieniu tego obowiązku wypełnia znamiona czynów zabronionych podlegających odpowiedzialności karnej skarbowej.
Podstawa prawna
l Art. 80 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
l Art. 39 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy okres karalności wpływa na przedawnienie podatkowe
Czy wydłużenie terminu karania przestępstw skarbowych skutkuje wydłużeniem okresu przechowywania dokumentów związanych z poborem podatków, ksiąg podatkowych i dokumentów związanych z ich prowadzeniem?
Nie
Podatnicy prowadzący księgi podatkowe przechowują księgi i związane z ich prowadzeniem dokumenty do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Okres przechowywania przez podatników ksiąg podatkowych i związanych z ich prowadzeniem dokumentów oraz przez płatników dokumentów związanych z poborem podatków, a także rachunków wystawianych przez podatników oraz zobowiązanych do ich żądania - równy okresom przedawnienia zobowiązania podatkowego, a więc pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Zatem od wymaganych przez prawo bilansowe okresów przechowywania określonych dokumentów dla celów podatkowych wskazane dokumenty powinny być przechowywane aż do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Dla celów podatkowych okres przechowywania dokumentacji związany jest wyłącznie z okresem przedawnienia zobowiązania podatkowego, bez związku więc z okresem przechowywania tej dokumentacji dla celów podatkowych pozostaje wydłużenie do dziesięciu lat terminu karalności niektórych przestępstw skarbowych.
Podstawa prawna
l Art. 32, 86, 88 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
l Art. 44 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
Czy za niewpłacenie podatku w terminie jest kara
W rozliczeniu rocznym wyszła mi dopłata podatku. Niestety, nie miałem pieniędzy, żeby go wpłacić do 30 kwietnia i zapłacę go dopiero w październiku. Czy za niewpłacenie podatku jest kara?
Tak
Podatnik, który uporczywie nie wpłaca w terminie podatku, podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Kara grzywny w 2007 roku może zostać orzeczona w granicach od 93,60 zł do 18 720 zł. Sąd może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli przed wszczęciem postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe związane z niewpłaceniem podatku wpłacono w całości należny podatek na rzecz właściwego organu podatkowego.
Podstawa prawna
l Art. 57 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
Czy celowe wprowadzenie w błąd fiskusa to też oszustwo
Mój brat w rozliczeniu z fiskusem podał moje dane w urzędzie skarbowym zamiast swoich. Zrobił to celowo. Czy takie kłamstwo to oszustwo podatkowe zagrożone karą?
Tak
Podatnik, który w celu zatajenia prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności posługuje się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą innego podmiotu i przez to naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat trzech, albo obu tym karom łącznie. Stawki dzienne za przestępstwa skarbowe w 2007 roku wahają się od 31, 20 zł do 12 480 zł.
Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Również w sytuacji, gdy podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Kara może zostać nałożona także na podatnika, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia.
Podstawa prawna
l Art. 55, 56 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
Czy złożenie czynnego żalu może anulować karę
W rozliczeniu podatkowym nie wykazałem wszystkich uzyskanych dochodów. Chciałbym teraz naprawić swój błąd i złożyć w urzędzie czynny żal. Czy pomoże on w anulowaniu kary?
Tak
Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.
Zasadę tę stosuje się tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia - uiścić ich równowartość pieniężną; nie nakłada się obowiązku uiszczenia ich równowartości pieniężnej, jeżeli przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione jako przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.
Jeżeli złożone przedmioty podlegające przepadkowi mogą ulec szybkiemu zniszczeniu lub zepsuciu, ich przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo powodowałoby znaczne obniżenie ich wartości, organ postępowania przygotowawczego nakłada na sprawcę obowiązek uiszczenia ich równowartości pieniężnej, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów niedozwolonych.
Zawiadomienie organu podatkowego o popełnieniu czynu zabronionego powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu. Trzeba jednak wiedzieć, że nie zawsze złożenie czynnego żalu pozwoli anulować karę. Zawiadomienie złożone w urzędzie będzie bowiem bezskuteczne, jeżeli zostało złożone: w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego; po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.
Podstawa prawna
l Art. 16 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 z późn. zm.).
Przygotowała Ewa Matyszewska