Na podstawie przepisów Ordynacji Podatkowej podatnicy prowadzący księgi podatkowe mają obowiązek ich przechowywania do końca okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego, co w praktyce oznacza nawet 7 lat, ponieważ np. zobowiązanie w podatku CIT czy PIT, które powstało w 2004 r. przedawni się z końcem 2010 r.
Oprócz ksiąg podatkowych należy mieć również na myśli wszystkie z tym związane dokumenty, tj.: ewidencje, faktury, dowody wpłaty itp. Jeśli chodzi o przepisy dot. podatku VAT to podatnicy mają obowiązek przechowywać ewidencje prowadzone dla celów rozliczania podatku oraz pozostałe dokumenty związane z tym rozliczeniem, aż do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, tak wynika z art. 112 ustawy o VAT.
Porównaj: Prawa i obowiązki podczas kontroli
W rozporządzeniu wykonawczym do ustawy o VAT mowa jest o obowiązku przechowywania oryginałów, kopii i duplikatów faktur w tym również faktur korygujących. Odnośnie dokumentów dotyczących innych podatków obowiązują podobne zasady.
Niedotrzymanie obowiązku przechowywania przez określony czas przepisami dokumentów podatkowych jak również nieprzechowywanie czy też przechowywanie ich w sposób uniemożliwiający ich odczytanie może zrodzić wobec podatnika konsekwencje karnoskarbowe zagrożone wysoką karą grzywny.
Jednakże surowe konsekwencje względem podatnika, który nie wypełnił takich obowiązków będą wyciągnięte wobec niego jeżeli popełnił takie czyny umyślnie. Utrata dokumentów wskutek powodzi czyli na skutek siły wyższej jest niezależna od podatnika i wyłącza jego winę umyślną, chyba że korzystając z nadarzającej się okazji świadomie zatopi dokumenty.
Kiedy już dojdzie do zniszczenia dokumentów, podatnik powinien o tym poinformować organ podatkowy. Jest to bardzo ważne, z jego punktu widzenia, ponieważ w przypadku każdej przyszłej kontroli, pozwoli to na uniknięcie nieprzyjemnych sytuacji i niespodzianek ze strony urzędu skarbowego.
Nawet jeżeli brak dokumentów nie będzie zawiniony przez podatnika, największy problem w przypadku utraty dokumentów będzie zapewne w przypadku podatku VAT. Z przepisów ustawy o VAT wynika bowiem, że brak oryginałów dokumentów uprawniających do odliczenia VAT wpływa na brak możliwości jego odliczenia.
I nie dotyczy to sytuacji, w której podczas kontroli stwierdzono brak dokumentów uprawniających do odliczenia. Chodzi tutaj o samo posiadanie oryginału faktury dokumentującej nabycie towaru bądź usługi w chwili odliczenia VAT.
Pomimo braku winy w przypadku utraty dokumentów to na podatniku ciąży obowiązek możliwie szybkiego ich odtworzenia. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 2 ustawy o VAT to wymienione tam m. in. faktury stanowią dokumenty na podstawie, których podatnik będzie mógł rozliczyć podatek naliczony.
Przedsiębiorca powinien postarać się w miarę możliwości jak najszybciej odtworzyć zniszczone faktury poprzez zdobycie od swoich kontrahentów ich równoważnych duplikatów.
Wówczas organ podatkowy, który stwierdzi, że podatnik nie posiada dokumentacji podatkowej i nie będzie w stanie jej odtworzyć oraz nie ma możliwości odtworzenia dokumentacji na podstawie innych dokumentów, wówczas dokonuje oszacowania podstawy opodatkowania.
Jeśli idzie o dokumenty potwierdzające koszty uzyskania przychodów to oczywiście one również powinny być należycie sporządzone i przechowywane. Jednak ich brak nie powoduje takich rygorystycznych konsekwencji jak przy VAT. Przedsiębiorca musi pamiętać, że w przypadku niezawinionej utraty dokumentacji powinien postarać się udowodnić w inny sposób, że dany wydatek został faktycznie poniesiony.
Polecamy: Kontrola podatkowa - cele i podmioty