Dokonując codziennych transakcji z kontrahentami firma musi posiadać wszelką dokumentację podatkową i handlową. To oczywiste. Jednak w czasach łatania dziury budżetowej i agresywnych praktyk Krajowej Administracji Skarbowej, takie stwierdzenie jest tyle prawdziwe, co już niewystarczające. Przezorny przedsiębiorca powinien nie tylko posiadać kompletną dokumentację, lecz także wykazać się zawczasu należytą starannością w prowadzeniu działalności i doborze kontrahentów, co również musi umieć należycie udowodnić przed kontrolującym.
Audyt z symulacją
Aby przejść bez szwanku przez skomplikowaną i długotrwałą procedurę kontroli podatkowej, czy kontroli celno-skarbowej, coraz więcej przedsiębiorców decyduje się na zaproszenie ekspertów prawnych, którzy są specjalistami w swoim zakresie. Często mają oni za sobą wieloletnią praktykę w pracy po stronie fiskusa. Dzięki znajomości reguł rządzących tą procedurą, mogą oni przygotować firmę pod kątem nieuniknionej kontroli. Swój audyt rozpoczynają od sprawdzenia dokumentacji za dany okres, następnie odbywają rozmowy z pracownikami firmy, by w końcu przeprowadzić symulację działań organów podatkowych w sytuacji, gdyby kontrola zakończyła się negatywnie.
Wygląda więc na to, że w najbliższym czasie wielu przedsiębiorców będzie narażonych na stres związany z wizytą fiskusa w firmie. Powszechnie bowiem wiadomo, że nawet perfekcyjnie prowadzona dokumentacja księgowa nie gwarantuje spokoju podczas kontroli. W czasie agresywnej, profiskalnej polityki państwa, mającej na celu znalezienie przysłowiowej dziury w całym, pora więc na stress test podatkowy.
Stress test to w ogólnym znaczeniu tzw. test warunków skrajnych. Jest to forma audytu używana do określenia stabilności danego systemu lub podmiotu. Polega ona na badaniu działania danego systemu w ekstremalnie trudnych warunkach. Testy warunków skrajnych mają duże znaczenie przy określeniu zagrożeń, jakie mogą wystąpić w przypadku zaistnienia sytuacji progowych.
Pierwotnie, stress testy zostały opracowane dla instytucji finansowych. Ich celem miało być sprawdzenie wytrzymałości sektora bankowego na nagłą zmianę sytuacji na rynku. Jednak coraz częściej także polscy przedsiębiorcy poddają się podobnym działaniom.
Katalog grzechów podatnika
Nie bez powodu. W toku różnych postępowań i kontroli skarbowych stwierdza się bowiem liczne błędy i nieprawidłowości podatkowe. Czasem wynikają one ze świadomego działania podatnika, ale bardzo często są ujawniane ze względu na nierzetelnego kontrahenta lub problemy interpretacyjne przepisów podatkowych. Katalog nieprawidłowości jest dość obszerny. Najczęściej spotykanymi „grzechami” podatników są jednak: odliczanie podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakup towarów i usług, z których podatnikowi nie przysługuje prawo o odliczenia; ewidencjonowanie w koszty uzyskania przychodów zdarzeń gospodarczych niestanowiących kosztów uzyskania przychodów; ewidencjonowanie faktur nieodzwierciedlających rzeczywistego wykonania usług; brak dokumentacji podatkowej; błędne przeniesienie danych z dokumentów do ksiąg oraz błędne przeniesienie danych z ksiąg do deklaracji; wystawianie faktur dokumentujących fikcyjne transakcje czy wreszcie transakcje karuzelowe.
Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM
Dotkliwe konsekwencje niewiedzy
W konsekwencji, poza domiarem podatku w formie decyzji, na podatnika mogą zostać nałożone sankcje w podatku VAT sięgające nawet do 100% kwoty zawyżenia zwrotu VAT (nadwyżki VAT) lub zaniżenia zobowiązania podatkowego oraz postawienie zarzutów karnych skarbowych, a czasem nawet karnych, jak choćby za tzw. pranie brudnych pieniędzy.
Przedsiębiorcy poddający się stress testowi podatkowemu są przygotowani do nieuniknionej kontroli, w pewnym sensie przeprowadzając ją na własne życzenie w firmie. Stress test podatkowy obejmuje obszary podatkowe w przedsiębiorstwie kompleksowym badaniem w zakresie podatków dochodowych, podatku od towarów i usług, podatku od nieruchomości oraz podatku od czynności cywilnoprawnych. Polega ono m.in. na weryfikacji zgodności działań przedsiębiorcy z przepisami prawa podatkowego, zgodności z zapisami w księgach rachunkowych oraz identyfikacji i gradacji obszarów ryzyka podatkowego. Podczas przeprowadzania stress testu, weryfikacji podlegają umowy, zamówienia, zlecenia oraz inne dokumenty regulujące zasady zawierania transakcji i podejmowania zobowiązań pod kątem ryzyka podatkowego. Przeprowadza się przegląd istniejących procedur biznesowych pod kątem występowania ryzyka podatkowego, weryfikuje bieżące rozliczenia podatkowe pod kątem projektowania i wdrażania struktur optymalizujących, a także analizuje się ryzyko podatkowe związane z transakcjami łączenia lub przejęcia przedsiębiorstwa, czy też wydzielenia jego zorganizowanej części.
W konsekwencji stress test podatkowy wskazuje, jakie czynności powinny zostać podjęte w celu eliminacji nieprawidłowości oraz opracowuje działania naprawcze. Firma, w której został przeprowadzony stress test podatkowy ma więc gwarancję, że dotychczasowe rozliczenia podatkowe są prawidłowe, bądź też otrzymuje niezbędne dane do wprowadzenia quasi-programu naprawczego w obszarze stwierdzonych niepoprawności, zarówno w samej dokumentacji, jak i wobec kontrahentów – zwłaszcza pod względem luk w starannym ich doborze.
Stress testy to już nie tylko instytucja swoistej kontroli związanej z działalnością branży finansowej. To – w sytuacji bezpardonowego sięgania fiskusa do kieszeni przedsiębiorców – konieczność. Wszak mądry Polak przed szkodą…
Autorem jest:
Prawnik Paweł Chmielowiec, Mec. Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizująca się w przeciwdziałaniu bezprawiu urzędniczemu, w kontrolach podatkowych i celno-skarbowych oraz optymalizacji podatkowej