Powyższe stwierdzenia to zasadnicze tezy wynikające z ustnego uzasadnienia dwóch wyroków WSA w Krakowie z 27 czerwca 2013 r. (sygn. I SA/Kr 636/13 i sygn. I SA/Kr 640/13).
Wyjść ze spółki osobowej: różne warianty czekają na interpretację
Sprawa dotyczyła dwojga podatników, którzy wnieśli po dwa wnioski o interpretację indywidualną do właściwego organu podatkowego, jakim był Dyrektor IS w Katowicach działający z upoważnienia MF. Celem wniosków było wyjaśnienie konsekwencji podatkowych różnych wariantów wyjścia ze spółek osobowych. Elementem wspólnym wszystkich rozpatrywanych scenariuszy była koncepcja, wedle której występujący wspólnik dostałby wynagrodzenie w naturze, a następnie dokonałby zbycia aktywów uzyskanych tytułem wynagrodzenia. Zwieńczeniem wszystkich wspomnianych wniosków było pytanie o to, jak ustalić koszty uzyskania przychodów rozpoznawane przy tym ostatnim zbyciu.
Odmowa wszczęcia postępowania i skarga do sądu
Ponieważ podatnicy pytali o rozmaite warianty transakcji, które miały być przeprowadzone w przyszłości, było jasne, że zamierzają wybrać ten wariant, który – w świetle uzyskanych interpretacji – byłby najkorzystniejszy. Zdaniem organu podatkowego takie działanie było niezgodne z celami, jakie ma realizować instytucja interpretacji indywidualnych. Dyrektor IS uznał, że podatnicy nie chcą wydania interpretacji indywidualnej, ale opinii optymalizacyjnej. Dlatego – w stosunku do każdego wniosku – wydał postanowienie, w którym odmówił wszczęcia postępowania. Powołał się przy tym na art. 165a Ordynacji podatkowej.
Podatnicy nie pogodzili się z takim sposobem załatwienia sprawy, więc złożyli stosowną liczbę zażaleń. Nie doprowadziło to jednak to natychmiastowego sukcesu. Dyrektor IS, który tym razem działał jako organ drugiej instancji, ponownie uznał, że sposób sformułowania wniosków był niedopuszczalny, a odmowa wszczęcia postępowania była słuszna. Wobec tego podatnicy zaskarżyli wszystkie postanowienia do sądu administracyjnego (WSA w Krakowie).
Podatek od odsetek z pieniędzy na rachunku bankowym przedsiębiorcy
Rozłożenie na raty, odroczenie terminu płatności podatku oraz ograniczenie poboru zaliczek
Optymalizacja nie jest niczym nagannym
Sąd objął wszystkie skargi wspólnym rozpoznaniem, co doprowadziło do tego, że cztery wszczęte sprawy zostały zakończone wydaniem dwóch wyroków – o dacie i sygnaturach sygnalizowanych na początku artykułu. Jeśli idzie o meritum, WSA uznał, że stanowisko organu podatkowego jest nieprawidłowe i uchylił zaskarżone postanowienia. W ustnych uzasadnieniach wyroków sąd zauważył, że wnioski o interpretację były złożone prawidłowo, więc odmowa wszczęcia postępowania nie miała podstaw prawnych.
Nie były taką podstawą powody wskazywane przez dyrektora IS. Odnosząc się do zarzutu, że podatnicy próbowali uzyskać opinię optymalizacyjną, a nie zwykłą interpretację, sąd zauważył, że optymalizacja podatkowa nie jest niczym nagannym. To działanie, które jest dopuszczalne w świetle prawa i – jak się wyraziła sędzia Ewa Michna – „sądy od dawien dawna to akceptują” (ustne uzasadnienie wyroku o sygnaturze I SA/Kr 636/13). Pani sędzia przypomniała też, że przepisy dotyczące zasad wydawania interpretacji wprost zezwalają na zadawanie pytań o przyszłe stany faktyczne. Nie ma zatem przeszkód, by podatnik pytał o różne warianty przyszłych transakcji w celu zminimalizowania ryzyka podatkowego lub wybrania sposobu postępowania, który będzie dla niego najkorzystniejszy.
Nie było milczącej interpretacji
Rozpatrując tę sprawę sąd odniósł się też do zarzutu podatników, który okazał się chybiony. Jedno z podatników utrzymywało, że w związku z odmową wszczęcia postępowania doszło do wydania tzw. milczącej interpretacji, której skutek jest taki, jakby organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem podatnika, wyrażonym we wniosku. Takie rozumowanie znalazło się w skargach, które doprowadziły do wydania wyroku o sygnaturze I SA/Kr 640/13. Jego ustne uzasadnienie wygłaszał sędzia Jarosław Wiśniewski.
Co prawda także w tym przypadku sąd uchylił postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania, ale nie zgodził się z argumentacją strony skarżącej w sprawie milczącej interpretacji. Jak zaznaczył sędzia Wiśniewski, milcząca interpretacja ma miejsce wtedy, kiedy organ podatkowy w ogóle nie odpowiada na wniosek w ustawowym terminie. Tymczasem w rozpatrywanej sprawie taka odpowiedź nastąpiła, choć nie była prawidłowa. To uzasadnia uchylenie zaskarżonych postanowień, ale nie pozwala na stwierdzenie, że doszło do wydania milczącej interpretacji.
Na skutek omawianych rozstrzygnięć WSA, sprawa powinna wrócić do dyrektora IS, który będzie musiał merytorycznie rozpatrzyć wnioski podatników. Może się oczywiście zdarzyć, że dyrektor zaskarży wyroki WSA w trybie skargi kasacyjnej, ale prawdopodobieństwo, że sąd kasacyjny (NSA) podzieli jego zdanie są niewielkie.
Wybór przepisów
Ordynacja podatkowa (wyciąg):
Art. 14b.
§ 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).
§ 2. Wniosek o interpretację indywidualną może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.
Art. 165.
§ 1. Postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.
Art. 165a.
§ 1. Gdy żądanie, o którym mowa w art. 165, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.
§ 2. Na postanowienie, o którym mowa w § 1, służy zażalenie.
Piotr Kaim, doradca podatkowy