Certyfikat rezydencji ważny do czasu zmiany stanu faktycznego
Przepisy nie regulują kwestii jak długo certyfikat rezydencji, wydany przez właściwy organ administracji podatkowej, zachowuje swoją aktualność, a tym samym ważność, dlatego należy uznać, iż certyfikat zachowuje ważność tak długo, jak długo nie ulega zmianie potwierdzony w nim stan faktyczny.
Tak wynika z ustnego uzasadnienia wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 listopada 2013 r., III SA/Wa 940/13.
Sprawa dotyczyła banku, który w ramach swojej działalności pełnił obowiązki płatnika z tytułu wypłacanych osobom fizycznym i prawnym (w tym zagranicznym) odsetek, dyskonta i dywidend, a także innych przychodów. Zgodnie z odpowiednimi przepisami ustaw o podatkach dochodowych, bank – w celu zastosowania niższych stawek podatku wynikających z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zobowiązany był posiadać certyfikaty rezydencji podmiotów zagranicznych, na rzecz których dokonywane są wypłaty należności. Klienci banku przedstawiają certyfikaty, które wskazują datę, do której obowiązują, oraz takie, które nie wskazują daty obowiązywania.
Na tle powyższego, bank zwrócił się do organu podatkowego z wnioskiem o interpretację, w którym zapytał, czy certyfikat rezydencji, który nie wskazuje daty obowiązywania, wydany przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika, zachowuje swoją aktualność dopóki nie ulegnie zmianie wskazany w nim stan faktyczny (nie ulegnie zmianie rezydencja podatkowa podatnika zagranicznego)?
Zdaniem banku odpowiedź na tak postawione pytanie powinna być twierdząca, ponieważ przepisy ustaw podatkowych nie regulują kwestii terminu ważności certyfikatu rezydencji, a w szczególności ani art. 4a pkt 12 ustawy o CIT ani art. 5a pkt 21 ustawy o PIT, które wprowadzają definicje legalne certyfikatu rezydencji nie ograniczają terminu jego ważności.
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie uznał stanowisko banku za prawidłowe.
Zła zmiana interpretacji uchylona przez WSA
Po pewnym czasie Minister Finansów, korzystając z uprawnienia przysługującego my na podstawie art. 14e § 1 ordynacji podatkowej stwierdził nieprawidłowość powyższej interpretacji i dokonał jej urzędowej zmiany. Zdaniem organu, udokumentowanie rezydencji podatkowej podmiotu zagranicznego może nastąpić zarówno przed, jak i po dokonaniu płatności. Jednak w razie uzyskania certyfikatu po dokonaniu płatności, powinien on potwierdzać rezydencję podatkową podmiotu za okres, w którym została dokonana płatność. Na potwierdzenie swego stanowiska Minister powołał orzeczenia WSA w Warszawie.
Na powyższą zmianę interpretacji bank wniósł skargę do WSA w Warszawie. Sąd przyznał mu rację, uchylając zmianę interpretacji.
W ustnym uzasadnieniu sąd wskazał, że zmiana interpretacji wydana przez Ministra Finansów podlega uchyleniu ze względu na uchybiania przepisom materialnym, jak i formalnym. W świetle bowiem art. 14e § 1 o.p. minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając m.in. orzecznictwo sądów. Tymczasem przedmiotowa kwestia nie jest przedmiotem rażących rozbieżności orzeczniczych, zaś powołane przez Ministra Finansów wyroki były nieprawomocne.
W zakresie naruszenia przepisów prawa materialnego, sąd uznał, że organ niezasadnie zakwestionował stanowisko, zgodnie z którym certyfikaty rezydencji tak długo zachowują swą ważność, jak długo nie zmieni się stan faktyczny. Sąd wskazał na istnienie pewnych ram gwarancyjnych dla podatnika, które wskazana zmiana interpretacji przekracza.
W podsumowaniu wywodu WSA stwierdził, iż nie można przychylić się do stanowiska prezentowanego przez Ministra Finansów, ponieważ idąc tropem jego rozumowania klienci banku posiadający lokaty powinni przedstawiać certyfikat przy każdej wypłacie odsetek i innych należności. W opinii sądu takiego obowiązku nie można wywieźć z obowiązujących przepisów prawa.
Opodatkowanie honorariów wypłacanych zagranicznym artystom
Najważniejsze obowiązki płatników podczas kontroli ZUS
Złagodzenie podejścia sądów i organów może nie mieć przełożenia na praktykę
Zgodnie z przepisami ustawy o CIT oraz ustawy o PIT zastosowanie przez płatnika niższej stawki podatku u źródła wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowanie (lub niepobranie podatku) jest możliwe wyłącznie po uzyskaniu od podatnika ważnego certyfikatu rezydencji podatkowej.
Słowniczek ustawy o CIT i ustawy o PIT, mimo iż jest dość rozbudowany, zawiera jedynie bardzo ogólną definicję, która nie odnosi się ani do formy certyfikatu, ani okresu jego ważności. Z tego względu stosowanie certyfikatów rezydencji budzi wiele wątpliwości po stronie płatników, na których ciąży obowiązek obliczenia, pobrania i wpłacenia właściwie obliczonego podatku.
Na przełomie ostatnich kilku lat mogliśmy obserwować różne podejścia organów podatkowych oraz sądów administracyjnych do kwestii terminu ważności certyfikatów rezydencji podatkowej. Ostatnio wydawać by się mogło, że stanowisko administracji podatkowej ulega złagodzeniu, a dyrektorzy izb skarbowych i sądy administracyjne przyjmują, że certyfikat rezydencji, wydany przez właściwy organ administracji podatkowej, zachowuje swoją aktualność tak długo, jak długo nie ulega zmianie potwierdzony w nim stan faktyczny.
Teoretycznie oznaczać to by mogło, że płatnik nie musiałby żądać od podatników certyfikatów rezydencji za każdym razem, gdy dokonuje płatności podlegających podatkowi u źródła. Jest to szczególnie istotne w przypadku banków, które dokonują codziennej wypłaty odsetek na rzecz tego samego podmiotu.
Z perspektywy płatnika posiadającego stałych kontrahentów, mógłby się on powstrzymać się od corocznego żądania certyfikatów rezydencji, o ile ma pewność, że nie doszło do zmiany stanu faktycznego potwierdzonego w certyfikacie rezydencji uzyskany od danego kontrahenta.
Sytuacja nie jest jednak na tyle oczywista w przypadku dużych instytucji dokonujących znacznych ilości lub bardzo sporadycznych płatności na rzecz nierezydentów. W takich sytuacjach podatnik, w celu upewnienia się, że stan faktyczny nie uległ zmianie, powinien otrzymać od kontrahenta oświadczenie, że nie zmienił miejsca zamieszkania ani siedziby.
Takie oświadczenie winno jednak przybrać formę odpowiedniego dokumentu urzędowego, a zatem certyfikatu rezydencji.
Należy pamiętać, że płatnik musi umieć wykazać zasadność zastosowania niższej stawki podatku u źródła (lub niepobranie podatku). W przypadku ewentualnej kontroli podatkowej będzie musiał wykazać, że certyfikat rezydencji był aktualny na moment płatności i stan faktyczny (tj. rezydencja podatkowa rezydenta) nie uległ zmianie. W praktyce wydaje się, że można to wykazać poprzez certyfikat rezydencji wydany na odpowiedni okres. Dlatego też, pozorne złagodzenie podejścia organów podatkowych i sądów administracyjnych może nie mieć praktycznego znaczenia dla płatników.
Edyta Winnicka, konsultant w Dziale Prawno-Podatkowym PwC