Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą.
Bez znaczenia jest cel prowadzonej działalności oraz jej efekty. Z kolei, według art. 15 ust. 2 tej ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wtedy, gdy czynność została wykonana jednorazowo ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.
Dodatkowo z działalnością gospodarczą mamy do czynienia także wtedy gdy wykonywane czynności polegają na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Kiedy możliwe jest odliczanie VAT
Podatnikowi, o którym mowa powyżej, przysługuje na mocy art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Może tego dokonać w takim zakresie w jakim towary i usługi są przez niego wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach, które podatnik otrzymuje z tytułu nabycia towarów lub usług (art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT).
W przypadku, kiedy kwota podatku naliczonego, o którym mowa powyżej, jest w danym okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy albo do dochodzenia zwrotu tej różnicy na podany rachunek bankowy.
Jednakże art. 88 ust. 4 ustawy podkreśla, że nie można stosować obniżenia lub zwrotu różnicy podatku, jeżeli podatnik nie jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Rozliczanie VAT od samochodów wziętych w leasing
Kupując „na firmę” pamiętaj, że nie jesteś konsumentem
Na podstawie wymienionych powyżej artykułów można jasno określić, że jednym z podstawowych czynników umożliwiającym skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest obowiązek bycia zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług (zwanym podatkiem VAT), a przede wszystkim niewątpliwy i bezsporny związek nabytych towarów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Oznacza to, że odliczeniu podlega wyłącznie podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika, tzn. których następstwem jest powstanie zobowiązania podatkowego i określenie podatku należnego.
Zasada ta jednoznacznie wskazuje na brak możliwości dokonania odliczenia podatku naliczonego przez podmiot niebędący czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT oraz w przypadku gdy podatek naliczony jest związany z czynnościami, które nie są opodatkowane podatkiem VAT.
Czy stowarzyszenie ma prawo do odliczania VAT
Przepis art. 34 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.) stwierdza, że stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach, z zastrzeżeniem jednak, iż dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy jedynie realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału pomiędzy jego członków.
Jeżeli stowarzyszenie niebędące czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT, przystąpi do realizacji wybranego projektu, a efekty tej inwestycji będą wykorzystane na nieodpłatne użyczanie społeczności lokalnej oraz do innych czynności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem VAT to będzie ono otrzymywało faktury dokumentujące zakupy związane z realizacją tego projektu.
Zapraszamy na forum o podatku VAT
Jak widać odliczenie przysługuje jedynie po wypełnieniu określonych przez ustawodawcę zasad. Stowarzyszenie nie będące czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT, które wykorzystuje zakupione towary czy też usługi na cele, czy też czynności nieopodatkowane, nie spełnia żadnego z koniecznych kryteriów, jasnym więc jest że nie może obniżyć kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją projektu.
Tym samym, w takim wypadku nie będzie miało również prawa do otrzymania z tytułu realizowanego projektu zwrotu różnicy podatku, o której mówi art. 87 ust. 1 ustawy.
Podsumowując, zasady ogólne przyjmują, że stowarzyszenie ma prawo do odliczenia VAT naliczonego na podstawie faktur zakupów jedynie w wypadku gdy spełni jednocześnie następujące przesłanki:
1. jest czynnym, czyli inaczej zarejestrowanym podatnikiem VAT oraz jednocześnie
2. dokonywane przez nie zakupy mają bezsporny związek z działalnością, która jest opodatkowana VAT (czyli nie może to być działalność zwolniona lub wyłączona z opodatkowania tym podatkiem).
Powyższe wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 6 marca 2013 r. (sygn. IPTPP4/443-40/13-4/OS), gdzie czytamy: „...obniżenie podatku należnego o podatek naliczony może nastąpić jedynie na ściśle określonych przez ustawodawcę zasadach, a jedną z podstawowych przesłanek pozytywnych jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.
W przedmiotowej sprawie warunek wskazany w art. 86 ust. 1 ustawy nie będzie spełniony, gdyż towary i usługi nabywane w związku z realizacją projektu nie będą związane z czynnościami opodatkowanymi, a ponadto Wnioskodawca nie jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało więc prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w związku z realizacją ww. projektu. Tym samym Wnioskodawca nie będzie miał prawa do otrzymania z tytułu realizowanego projektu zwrotu różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1 ustawy”.
Katarzyna Konior,
praktykant
Paweł Barnik,
Kierownik Zespołu ds. Podatku VAT,
ECDDP Sp. z o.o.