Brak regulacji dotyczących anulowania faktur
Ani przepisy ustawy o VAT, ani przepisy rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, nie regulują kwestii dotyczącej anulowania wystawionej faktury. W praktyce gospodarczej dopuszczalne jest jednak anulowanie faktury, sprowadzające się do przekreślenia jej oryginału i kopii oraz dokonaniu odpowiedniej adnotacji.
Przy czym przeprowadzenie czynności anulowania faktury możliwe jest wyłącznie w przypadku spełnienia łącznie dwóch warunków, tj. gdy:
- transakcja nie doszła do skutku oraz
- faktura nie trafiła obrotu prawnego - nie dokumentuje żadnej sprzedaży, nie została wysłana do klienta lub odebrana przez klienta.
Anulowanie faktury VAT, na co zwracają uwagę organy podatkowe, powinno być traktowane w sposób wyjątkowy i wykorzystywane tylko w przypadku zaistnienia takiej konieczności. Ponadto, podatnik powinien dołożyć należytej staranności przy dokumentowaniu zaistniałych zdarzeń gospodarczych.
W przypadku anulowania faktury sprzedawca (wystawca faktury) winien posiadać w swojej dokumentacji zarówno kopię, jak i oryginał dokumentu sprzedaży z dokonaną na nich adnotacją unieważniającą fakturę, która uniemożliwi ich powtórne wydanie i wykorzystanie. Zatem, anulowanie faktury dotyczy tylko tych przypadków, gdy faktura dokumentuje czynność rzeczywiście niedokonaną.
Niewprowadzenie faktury do obrotu prawnego
Jak wspomniano, anulowanie może dotyczyć wyłącznie tych dokumentów rozliczeniowych, które nie zostały wprowadzone do obrotu prawnego. Takie podejście potwierdzają rozstrzygnięcia organów podatkowych oraz sądów, przykładowo, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 grudnia 2000 r. sygn. akt III SA 1715/99, stwierdził, że „możliwość „anulowania” faktur, mimo że nie jest dopuszczona wyraźnie przez ustawę o VAT, należy zaaprobować jako praktyczną i realną drogę „wycofania się” podatnika z błędnego wystawienia dokumentu rozliczeniowego. Jednak powinna ona dotyczyć wyłącznie tych dokumentów rozliczeniowych, które nie zostały wprowadzone przez podatnika do obrotu prawnego”.
Z wydanych przez organy podatkowe interpretacji można wytypować sytuacje, w których anulowanie faktury jest dopuszczalne, są one następujące:
- przedsiębiorca wystawił fakturę, ale przed przekazaniem jej klientowi zorientował się, że zawiera ona błędne dane;
- przedsiębiorca wystawił fakturę, ale klient zrezygnował z zakupu towaru lub usługi i w związku z tym faktura nie została wysłana do klienta. Przy czym, rezygnacji klienta nie należy mylić z odstąpieniem przez niego od umowy i zwrotu towaru (do czego w przypadku sprzedaży wysyłkowej ma prawo). Wówczas możliwe jest wyłącznie wystawienie korekty faktury;
- przedsiębiorca wysłał zamówiony towar do klienta wraz z dołączoną fakturą, klient jednak przesyłki nie odebrał i ostatecznie wróciła ona do firmy wraz z dokumentem księgowym;
- przedsiębiorca wysłał zamówiony towar do klienta wraz z dołączoną fakturą, jednak klient odesłał zamówiony towar wraz z fakturą – w tym przypadku skoro klient nie akceptuje faktu transakcji i dokumentującej ją faktury to tym bardziej nie będzie akceptował korekty takiej faktury;
- przedsiębiorca wysłał przesyłkę z towarem i fakturą do kontrahenta, ale ta uległa zniszczeniu lub została zgubiona i nie dotarła do adresata, ani nie wróciła do nadawcy.
Przykładowo, niewprowadzenie faktury do obrotu prawnego może mieć miejsce gdy faktura zostanie wysłana, ale nie zostanie odebrana przez kontrahenta bądź gdy faktura zostanie wysłana i odebrana, a następnie odesłana przez kontrahenta (w taki sposób, że podatnik posiada oba egzemplarze faktur - oryginał i kopię - a kontrahent nie uwzględnił faktury w swoich ewidencjach) a jednocześnie nie doszło do zrealizowania transakcji (świadczenia usługi, dostawy towarów).
Takie podejście potwierdza m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 25 sierpnia 2016 r., ITPP3/4512-307/16-2/AT, wskazując, że podatnik jest „uprawniony do „anulowania” opisanych we wniosku faktur. W tej sytuacji bowiem faktury nie zostały wprowadzone do obiegu prawnego. Wprawdzie kontrahent otrzymał te faktury i zapoznał się z ich treścią, jednak stwierdził, że wystawienie tych faktur było nieuprawnione. Faktury te zostały zakwestionowane przez kontrahenta, albowiem – na co wskazuje opis sprawy – nie doszło do faktycznego i zgodnego z umową wykonania usług będących przedmiotem zawartej umowy”.
Natomiast jeżeli chodzi o faktury błędnie wystawione (np. błędnie wygenerowane wskutek błędu systemu finansowo-księgowego lub błędu pracownika) można przywołać m.in. stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu zawarte w interpretacji indywidualnej z 24 lutego 2017 r., 3063-ILPP2-1.4512.14.2017.1.AWa, w której czytamy, że w przypadku gdy „faktury zostaną omyłkowo sporządzone wskutek błędu technicznego systemu finansowo-księgowego lub pracownika, i nie zostaną wprowadzone do obrotu prawnego, Wnioskodawca ma prawo do anulowania przedmiotowych faktur”.
Polecamy: VAT 2019. Komentarz
I jeszcze jeden przykład rozstrzygnięcia. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 17 lipca 2018 r. nr 0112-KDIL1-3.4012.330.2018.2.AP uznał, że w przypadku gdy „kontrahent w momencie dostarczenia przesyłki z materiałami edukacyjnymi oraz faktury VAT poinformuje, że nigdy nie zamawiał materiałów edukacyjnych, a także zwróci oryginał dostarczonej faktury VAT, a tym samym wobec braku sprzedaży towaru oraz posiadania przez Wnioskodawcę wszystkich egzemplarzy faktury możliwe jest anulowanie wystawionej faktury VAT, ponieważ nie dokumentuje ona żadnego zdarzenia opodatkowanego podatkiem VAT”.
Czynność anulowania faktury
W celu dokonania prawidłowego anulowania faktury trzeba pamiętaj, żeby nie zaburzyć porządku numeracji wystawianych faktur. Należy:
- przekreślić oba egzemplarze anulowanej faktury (jeśli brak jest oryginału faktury, np. z powodu jego zaginięcia, należy dołączyć dowody potwierdzające jej zaginięcie);
- do faktury dołączyć opis, mówiący o anulowaniu faktury, przyczynie anulowania wraz z datą i podpisem osoby, która jest uprawniona do wystawiania faktur, ewentualnie adnotację o przyczynie anulowania i datę anulowania wraz z podpisem osoby, która jest uprawniona do wystawiania faktur można umieścić na anulowanej fakturze.
Faktury, które zostały anulowane, mimo że nie podlegają ewidencji księgowej, powinno się przechowywać wraz z dokumentacją księgową.