Stosownie do art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm., dalej: „ustawa o VAT”), przez import usług rozumie się świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.
Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT dotyczy m.in. sytuacji, gdy do nabywanych usług znajduje zastosowanie art. 28b ust. 1 ustawy o VAT stanowiący, że miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, a:
- usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium,
- usługobiorcą jest zarejestrowany obowiązany do zarejestrowania na VAT podatnik w rozumieniu ustawy o VAT.
Wówczas usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego. Odpowiedzialnym za naliczenie podatku VAT należnego jest nabywca usługi.
Nabywca usługi pośrednictwa w nabyciu usługi hotelowej zobowiązany jest do naliczenia podatku VAT należnego. Zasadniczo usługobiorcy przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego w przypadku importu usług. Wówczas kwotą podatku naliczonego jest kwota podatku należnego. Mogłoby się wydawać, że usługobiorca nabywa w tym przypadku usługę pośrednictwa i w związku z tym powinien rozpoznać import usługi pośrednictwa oraz rozliczyć podatek VAT należy i podatek VAT naliczony w takiej samej wysokości.
Bowiem zgodnie z art. 31 Rozporządzenia Wykonawczego Rady (UE) NR 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L 2011 Nr 77, str. 1) usługi świadczone przez pośredników, którzy działają w imieniu i na rzecz podatnika, polegające na pośrednictwie w świadczeniu usług zakwaterowania w sektorze hotelarskim lub w sektorach o podobnej funkcji są, co do zasady, opodatkowane według miejsca, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej. Jeżeli usługi pośrednictwa są świadczone na rzecz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika znajdującego się w miejscu innym niż jego siedziba działalności gospodarczej, miejscem świadczenia tych usług jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej.
Jednakże w analizowanym stanie faktycznym istnieje ryzyko podatkowe w zakresie rozliczenia podatku VAT należnego jak i VAT naliczonego, gdyż organy podatkowe wskazują, że podstawa opodatkowania podatkiem VAT z tytułu świadczonych usług noclegowych powinna obejmować całą kwotę wynagrodzenia należnego od klienta, na którą składają się koszt nabycia odsprzedawanej usługi noclegowej oraz wartość doliczanej przez pośrednika opłaty transakcyjnej (prowizji) stanowiącej w istocie zarobek pośrednika.
To stanowisko potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 2 września 2015 r., sygn. akt IPPP3/4512-513/15-2/IG.
Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 12 września 2011 r., sygn. akt IPPP3/443-756/11-4/JK stwierdził, iż „Zakup a następnie odsprzedaż danej usługi nie zmienia jej charakteru, a podmiot kupujący i odsprzedający usługę traktowany jest jak usługodawca”.
Tak też stanowi interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 lutego 2015 r., sygn. akt IPPP2/443-1173/14-2/DG, w której Organ podatkowy stwierdził, iż „(...) Podstawę opodatkowania z tytułu sprzedaży usługi noclegowej będzie stanowiła całość pobieranego od klienta wynagrodzenia (łącznie z opłatą transakcyjną), z wyjątkiem kwoty podatku”.
W świetle przytoczonych interpretacji indywidualnych pośrednik dokonuje odsprzedaży usługi noclegowej, w przypadku której podstawa opodatkowania powiększona jest o należną mu prowizję. W takiej sytuacji nabywca powinien rozliczyć nabytą usługę jako usługę hotelową.
W przypadku przekwalifikowania usługi na usługę hotelową pojawia się problem odliczenia podatku VAT naliczonego, gdyż zgodnie z art. 88 ust. 1 pkt 4 lit. b) ustawy o VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych, z wyjątkiem nabycia gotowych posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób.
Z powyższego wynika, że podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej nabycie usług noclegowych.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 20 września 2018 r., sygn. akt 0112-KDIL1-3.4012.577.2018.1.AP stwierdził, że : „Zatem w przedmiotowej sprawie, biorąc pod uwagę przepis art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy, od zakupu usług hotelarskich oraz usług gastronomicznych, Wnioskodawcy nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego”.
Przy czym przytoczony przepis może być niezgodny z prawem unijnym. NSA w postanowieniu z dnia 23 października 2017 r., sygn. akt I FSK 2084/15 skierował pytanie prejudycjalne do TSUE w sprawie zgodności przepisu art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT z prawem unijnym.
Polecamy: VAT 2019. Komentarz
W praktyce organów podatkowych można znaleźć stanowisko, że w ogóle nie dochodzi wówczas do importu usług, lecz do nabycia usług związanych z nieruchomościami opodatkowanych zgodnie z art. 28e ustawy o VAT, który stanowi, że miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.
Takie stanowisko zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 6 września 2013 r., sygn. akt IPPP3/443-523/13-2/LK podkreślając, że: „Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca nabywa usługi zakwaterowania pracowników Spółki na terytorium Rosji. Usługodawcą (agentem) jest spółka z siedzibą w Rosji, która nie posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby. Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą kwestii miejsca świadczenia usług zakupionych przez podatnika z siedzibą w Polsce wynikających z umowy agencyjnej zawartej z firmą z siedzibą w Rosji a dotyczących pośrednictwa przy zakupie usług zakwaterowania pracowników podatnika na terytorium Rosji wraz z odpowiednią częścią prowizji agenta jest terytorium Federacji Rosyjskiej. Po analizie powyższego należy wskazać, iż nabywane usługi zakwaterowania pracowników Spółki na terytorium Rosji są opodatkowane w miejscu położenia nieruchomości, co wynika wprost z art. 28e ustawy. Tym samym miejscem świadczenia a tym samym opodatkowania nabywanych przez Spółkę ww. usług zakwaterowania będzie terytorium Rosji”.
W naszej ocenie praktyka organów podatkowych w zakresie nabywania usług pośrednictwa w nabyciu usług hotelowych zasługuje na dezaprobatę. Pomimo tego, że powyższa kwestia została uregulowana na poziomie unijnym, organy podatkowe przekwalifikują usługę pośrednictwa na usługę hotelową, a w najbardziej skrajnych przypadkach nawet uznają, że nie dochodzi do importu usług, lecz nabycia usług związanych z nieruchomościami. W takim stanie rzeczy ustawodawca powinien rozważyć zmianę polskich przepisów, aby dostosować je do przepisów unijnych.
Artur Ratajczak, doradca podatkowy, nr wpisu 12107, Kancelaria TaxCorner – właściciel
Damian Kowalski, asystent doradcy podatkowego w Kancelarii TaxCorner