JPK_VAT, aktualne problemy, cele, korzyści
Departament Analiz Ministerstwa Finansów, którym Pan kieruje sprawuje nadzór nad JPK_VAT. To bardzo ważny temat dla podatników VAT. Jakie są najczęstsze problemy podatników z JPK_VAT, które odnotowuje MF?
Leszek Syguła: Podatnicy co do zasady nie mają większych problemów z cyklicznym sporządzaniem i przesyłaniem JPK_VAT, o czym świadczy monitorowany na bieżąco przez MF poziom składalności plików. Aktualnie ponad 98% podatników VAT każdego miesiąca przesyła te informacje. Część najmniejszych przedsiębiorców korzysta w tym zakresie z bezpłatnych narzędzi udostępnionych przez Ministerstwo Finansów, takich jak e-mikrofirma, które ułatwiają przygotowanie i wysyłkę pliku. Nadal zdarzają się jednak błędy w samych plikach. Najczęstsze identyfikowane przez nas pomyłki dotyczą podawania błędnego numeru faktury sprzedażowej bądź zakupowej czy nieprawidłowej daty z faktury, czy też wpisywania nieprawidłowego NIP kontrahenta. Zdarzają się również przypadki ujmowania transakcji w niewłaściwych pozycjach JPK_VAT bądź w niewłaściwym okresie rozliczeniowym. Wciąż identyfikujemy także sporą liczbę przypadków odliczania podatku naliczonego z faktur od kontrahentów niebędących czynnymi podatnikami VAT, jak i wielokrotnego wykazywania i odliczania tych samych faktur zakupowych.
Jakie możliwości analityczne daje MF JPK_VAT? Jakie korzyści płyną dla resortu finansów z funkcjonowania JPK_VAT?
Leszek Syguła: JPK_VAT zawiera informacje o operacjach gospodarczych podatnika z danego miesiąca na poziomie poszczególnych transakcji, z oznaczeniem faktury, daty oraz kontrahenta (dostawcy bądź nabywcy). Jednocześnie, co szczególnie istotne z punktu widzenia analityki, wszyscy podatnicy VAT składają informacje JPK_VAT w jednolitym układzie i formacie (schemat XML). Umożliwia to łatwe i zautomatyzowane przetwarzanie plików już po ich wpływie do MF, celem weryfikacji poprawności rozliczenia VAT i szybkie wychwycenia ewentualnych nieprawidłowości. Identyfikacja nieprawidłowości przy wykorzystaniu specjalnie opracowanych raportów automatycznych odbywa się już na poziomie centralnym, a do organów Krajowej Administracji Skarbowej w terenie trafiają konkretne przypadki do wyjaśnienia w ramach czynności sprawdzających. Wykorzystując informacje ujęte w JPK_VAT szybko wyłapujemy chociażby przypadki niezgłaszania przez podatników do opodatkowania całości lub części przychodów, wielokrotnego rozliczania w podatku naliczonym tożsamych faktur zakupowych, czy też wadliwe rozliczanie tzw. ulgi za złe długi. JPK_VAT umożliwia także prześledzenie łańcucha transakcji, co ułatwia organom KAS diagnozowanie uczestników tzw. oszustw karuzelowych.
Wdrożeniu cyklicznego raportowania o zdarzeniach gospodarczych przez wszystkich podatników VAT czynnych i wprowadzona dzięki temu automatyczna detekcja niezgodności w rozliczeniu VAT, niewątpliwie przełożyły się na uszczelnienie systemu podatkowego. Wpłynęły również na ograniczenie liczby najbardziej czaso- i kosztochłonnych czynności organów KAS w postaci kontroli oraz poprawę wyników jej działań.
Czy JPK_VAT przynosi Pana zdaniem jakieś korzyści dla podatników?
Leszek Syguła: Oczywiście. Szybka i prowadzona przez organy KAS na bieżąco dzięki JPK_VAT identyfikacja nieprawidłowości przekłada się na skuteczniejsze eliminowanie z rynku nieuczciwych podatników zaburzających konkurencję rynkową. Sprzyja tym samym przywracaniu równowagi konkurencyjnej.
To także szansa dla podatnika na dobrowolne skorygowanie błędów w rozliczeniu bez konsekwencji podatkowych. Tak jak wspomniałem, KAS cyklicznie generuje raporty z niezgodnościami w rozliczeniu VAT. Do podatników, u których stwierdzono takie niezgodności, przesyłane są powiadomienia w formie wiadomości e-mail lub sms z prośbą o weryfikację poprawności rozliczenia. Po otrzymaniu takiego powiadomienia podatnik ma możliwość skorygowania deklaracji bez narażania się na konsekwencje w postaci podwyższonych odsetek za zwłokę, czy też postępowania karnego skarbowego. Dzięki temu minimalizuje się również ryzyko, że takie błędy zostaną ujawnione w późniejszym okresie, co pociągnie za sobą dodatkowe koszty w postaci dużo wyższych odsetek za zwłokę. W tym kontekście JPK_VAT przekłada się na zmniejszenie kosztów wypełniania obowiązków podatkowych przez podatników. JPK_VAT to niewątpliwie kolejny krok w automatyzacji kontaktów podatników z urzędami.
Jednolity format danych JPK_VAT to także, moim zdaniem, lepsza kontrola wewnętrzna w firmie i raportowanie, a tym samym ułatwienie dla wewnętrznych, jak i zewnętrznych audytorów w przedsiębiorstwie.
Polecamy: Biuletyn VAT
Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry
JPK_VAT od 1 kwietnia
Jak wiadomo już od 1 kwietnia 2020 r. nowy JPK_VAT. Dane raportowane dotąd w deklaracjach VAT-7 i VAT-7K, będą składać obowiązkowo duzi przedsiębiorcy. Natomiast od 1 lipca 2020 r. ten obowiązek obejmie już wszystkich podatników VAT i nie będzie już można złożyć tych deklaracji w innej formie, niż w postaci pliku JPK_VAT. Jaki jest stan przygotowań MF do wdrożenia nowego pliku JPK_VAT zawierającego pozycje z obecnych deklaracji VAT-7 i VAT-7K?
Leszek Syguła: Prace nad nowym plikiem JPK_VAT, obejmujących deklarację wraz z ewidencją, prowadzone są od 2018 r. W tym okresie dwukrotnie przeprowadzono konsultacje podatkowe dotyczące nowego wzoru schemy JPK_VAT. Konsultacje były otwarte dla wszystkich podmiotów. W ich efekcie MF – wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podatników – zrezygnowało z części proponowanych pierwotnie dodatkowych oznaczeń typów dokumentów (zredukowano je o połowę) oraz oznaczeń procedur specjalnych.
Zmiany legislacyjne zostały wprowadzone ustawą z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Natomiast rozporządzenia wykonawcze określające szczegółowy zakres danych zawartych w deklaracji i ewidencji zostało wydane 15 października 2019 r. Na podstawie ww. rozporządzenia opracowano i udostępniono 18 października 2019 r. wzory nowej schemy JPK_VAT, które docelowo zostaną opublikowane jako elektroniczny wzór dokumentu na elektronicznej platformie usług administracji publicznej e-PUAP.
Aktualnie finalizowane są prace z obszaru IT nad nowym środowiskiem do przyjmowania plików JPK_VAT oraz broszurą informacyjną do nowego pliku. Przygotowywane są również bezpłatne narzędzia dedykowane najmniejszym podatnikom do wygenerowania i wysłania JPK_VAT w zmienionej strukturze.
Równolegle od II połowy 2019 r. prowadzimy na obszarze całego kraju intensywne szkolenia dla pracowników KAS, tak aby zapewnić sprawną obsługę podatników w tym zakresie.
Jakie najważniejsze problemy, czy wątpliwości zgłaszają w tym zakresie podatnicy i jak MF rozwiązuje te problemy lub wyjaśnia wątpliwości?
Leszek Syguła: Najczęściej zgłaszane przez podatników pytania dotyczą sposobu prezentacji w strukturze pliku nowych elementów, tj. grup towarowych oraz kodów dokumentów, jak również sposobu oznaczania transakcji opłacanych w mechanizmie podzielonej płatności (MPP). Wszystkie pytania podatników dotyczące nowej struktury JPK_VAT, kierowane bezpośrednio do Ministerstwa Finansów lub na adres e-mailowy pomocy informacyjnej (jpk.helpdesk@mf.gov.pl) bądź też zgłaszane do Krajowej Informacji Skarbowej obsługiwane są przez nas na bieżąco. Myślę, że ewentualne wątpliwości podatników w tej materii rozwieje broszura informacyjna, zamieszczona na Portalu Podatkowym. Najczęściej pojawiające się pytania wraz z odpowiedziami zostaną także zamieszczone na stronie JPK w zakładce „JPK_VAT z deklaracją”.
Oprócz włączenia do JPK_VAT danych z ww. deklaracji VAT rozszerzona została część ewidencyjna tego pliku. Proszę wyjaśnić na czym polegają te zmiany i po co wprowadzone zostały dodatkowe znaczniki?
Leszek Syguła: W nowej strukturze JPK_VAT wprowadzono dodatkowo oznaczenie grup towarów i usług, których jest 13 (od GTU_01 do GTU_13), procedur specjalnych, takich jak VAT marża (MR_T, MR_UZ) czy MPP oraz kody dowodów sprzedaży i zakupu, jak dokument wewnętrzny (WEW), czy raport okresowy z kasy (RO). Ujęte w nowym JPK_VAT oznaczenia towarów i usług dotyczą tylko tych grup, które w ramach działań organów identyfikowane są jako najbardziej ryzykowne, jak przykładowo dostawy wyrobów tytoniowych, alkoholu czy oleju opałowego bądź odpadów. Zwracam uwagę, że nowe znaczniki będą dotyczyć tylko i wyłącznie podatników, który handlują takim towarem/świadczą tego rodzaju usługę bądź stosują oznaczoną procedurę. Pozostali podatnicy VAT tych pozycji w nowym JPK_VAT nie będą wypełniać, pozostawiając te pola puste.
Na co chciałby Pan zwrócić szczególną uwagę podatników przygotowujących się do raportowania nowego JPK_VAT z częścią deklaracyjną?
Leszek Syguła: Należy pamiętać, że nowy JPK_VAT zacznie obowiązywać dużych przedsiębiorców już od 1 kwietnia br., co oznacza, że pierwsze pliki obejmujące deklarację wraz z ewidencją, ta grupa podatników będzie zobligowana złożyć do 25 maja. Pozostali podatnicy VAT będą raportować na nowych zasadach dopiero od 1 lipca br. – pierwsze pliki w nowej formule złożą zatem do 25 sierpnia. Jeśli mniejsi przedsiębiorcy będą chcieli rozliczać się na nowych zasadach wcześniej, tj. przez lipcem, to oczywiście mogą to zrobić. Przy czym należy pamiętać, że złożenie w takich przypadku nowego JPK_VAT pociągnie za sobą konieczność kontynuacji rozliczenia już na nowych zasadach. Zwracam też uwagę, że po 1 lipca br. nie będzie już możliwości skutecznego złożenia deklaracji VAT-7 czy VAT-7K, celem rozliczenia podatku. Korekty okresów wcześniejszych będą natomiast odbywać się na starych zasadach.
Czy przygotowane przez MF narzędzia do generowania i wysyłania JPK (e-mikrofirma i Klient JPK 2.0) będą zaktualizowane do nowego JPK_VAT, raportowanego po 1 kwietnia 2020 r.?
Leszek Syguła: Ministerstwo Finansów, podobnie jak przy wdrożeniu JPK_VAT w 2018 r., będzie wspierać najmniejszych przedsiębiorców, którzy nie korzystają z usług profesjonalnych biur rachunkowych w prawidłowym wypełnianiu pliku w nowej formule, m.in. udostępniając bezpłatne narzędzia do obsługi nowego JPK_VAT. Aplikacja e-mikrofirma zostanie udostępniona w wersji webowej z wszystkimi dotychczasowymi funkcjonalnościami. Podatnicy, którzy aktualnie korzystają z tego narzędzia, będą mogli kontynuować pracę w nowej wersji aplikacji zachowując dotychczasową historię rozliczeń. E-mikrofirma pozwoli na wygenerowanie i wysłanie JPK_VAT, obejmującego deklarację wraz z ewidencją, a także wygenerowanie na żądanie organu pliku JPK_FA. Udostępnione zostanie ponadto nowe narzędzie, tzw. formularz interaktywny, który zastąpi dotychczasowy plik w formacie CSV. Formularz to proste w obsługę narzędzie, które umożliwi wypełnienie wszystkich elementów nowego JPK_VAT w części ewidencyjnej i deklaracyjnej oraz jego wysłanie do organu podatkowego. Za pomocą formularza podatnik będzie mógł wysłać zarówno pierwotny plik jak i ewentualne korekty. Zaktualizowany zostanie także Klient JPK. Narzędzie pozwoli na wysłanie pliku JPK_VAT w formacie XML.
Zadania i cele Departamentu Analiz MF
Panie Dyrektorze, w krótkim opisie zadań Departamentu Analiz Ministerstwa Finansów czytamy na stronie MF m.in., że „Departament realizuje zadania związane z określeniem i wprowadzeniem norm oraz standardów dla prowadzonej w Ministerstwie Finansów działalności analitycznej.” Co to oznacza? Jakie są te normy i standardy działalności analitycznej MF? Na czym polega działalność analityczna MF i jaka jest jej rola? Co to jest Silnik Analiz?
Nadzorują też Państwo jednostki organizacyjne KAS, które zajmują się działalnością analityczną, prognostyczną, badawczą oraz analizą ryzyka. Proszę wyjaśnić na czym konkretnie polegają te rodzaje działalności KAS?
Leszek Syguła: W Krajowej Administracji Skarbowej wdrożono Politykę zarządzania procesem analitycznym w KAS określając zasady prowadzenia działań analitycznych.
KAS jako właściciel jednej z największych w zasoby baz danych w celu zoperacjonalizowania procesów analitycznych w 2018 r. rozpoczęła budowę środowiska analitycznego „Silnik Analiz”, wykorzystując w tym celu innowacyjne metody analityczne. Tworzone są algorytmy i mechanizmy przy pomocy których identyfikowane są podmioty podejrzane o udział m.in. w tzw. oszustwach karuzelowych. W celu zwiększenia efektywności prowadzenia czynności analitycznych wykorzystywane są także analizy sieci powiązań.
Jednoczesne wykorzystywanie dostępnych zasobów umożliwia KAS kompleksową analizę danych podatkowych zarówno od strony podmiotów, jak również zachodzących pomiędzy nimi interakcji.
Jednym z nowo opracowanych i wdrożonych narzędzi wchodzących w skład środowiska „Silnik Analiz jest Analizator Sieciowy Silnika Analiz AS_SAN. Jest to narzędzie, które umożliwia analizę sieci powiązań pomiędzy podmiotami dokonywaną w trybie interaktywnym i automatycznym.
Jak nowe technologie wpływają na efektywność analiz MF? Co nas czeka w przyszłości? Czy np. rozwój technologii blockchain jest szansą, czy zagrożeniem dla skuteczności administracji skarbowej?
Leszek Syguła: Gdyby chcieć określić skalę danych z jakimi mamy do czynienia na poziomie MF to można wskazać chociażby liczbę podatników VAT około 1,6 mln. Mierzymy się zatem z zagadnieniem masowości danych (big data). Samo posiadanie danych bez poddania ich analizie nie przełożyłoby się na wpływy do budżetu. Wyzwaniem dla analityki KAS jest zatem poprawna, działająca w tempie i dająca się modyfikować metodologia podejścia do danych, w posiadaniu których jesteśmy. Otoczenie się zmienia, musi zatem zmieniać się też sama administracja.
Należy również wziąć pod uwagę, iż jako KAS nie analizujemy jedynie informacji przekazanych nam przez podatnika. W tym zakresie sieć Internet jest jedną z form wsparcia w prowadzeniu analityki pogłębionej bazującej na nowych technologiach.
Technologię blockchain nazwano rewolucyjnym, nowym sposobem umożliwiającym bezpieczne i przejrzyste przechowywanie i udostępnianie danych. Zagadnieniu temu przyglądają się administracje wielu państw, w tym RP. Wydaje się, że technologia ta pozwala na zwiększenie wydajności, opłacalności, bezpieczeństwa i transparentności podejmowanych działań i usług świadczonych przez administracje.
W kwietniu 2018 r. RP wraz z innymi 21 państwami UE podpisała „Deklarację w sprawie europejskiego partnerstwa Blockchain”.
W ramach podejmowanych działań ciągle przyglądamy się tej technologii, bowiem poza jej niewątpliwym potencjałem jest ona ciągle jeszcze na etapie rozwoju, a jej używanie nie jest pozbawione ryzyka. Należy pamiętać, że administracja rządowa w tym skarbowa ponosi odpowiedzialność za ochronę danych, prywatność, rozliczalność, stąd obszary, w których możliwe wydaje się zastosowanie tej technologii są jednocześnie obszarami ryzyka.
Bardzo dziękuję za rozmowę.
Pytania zadawał Paweł Huczko