Zasadniczo obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi (art. 19a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, zwanej dalej ustawą o VAT). Dla usług najmu oraz dostawy mediów (woda, energia elektryczna) ustawodawca narzuca szczególny obowiązek podatkowy, który powstaje z chwilą wystawienia faktury, zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b ustawy o VAT. Natomiast w przypadku, gdy podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy należy rozpoznać z chwilą upływu terminu do wystawienia faktury określonego w art. 106i ust. 3 ustawy o VAT lub w przypadku gdy nie określono takiego terminu - z chwilą upływu terminu płatności (art. 19a ust. 7 ustawy o VAT).
Ustawodawca przyjął w art. 8 ust. 2a ustawy o VAT, że w przypadku gdy podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług (w tym przypadku dostawy mediów), to uznaje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Podobne regulacje dotyczą towarów (art. 7 ust. 8 ustawy o VAT). Ustawa o VAT nie wprowadza zatem definicji legalnej pojęcia refakturowania, jednak zezwala na posługiwanie się fikcją prawną, polegającą na tym, że pośrednik choć fizycznie usługi/towaru nie otrzymał, kupił je i odsprzedał na rzecz faktycznego beneficjenta.
Do powyższych przepisów odniósł się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 10.04.2017 r., znak: 2461-IBPP2.4512.228.2017.1.M, w której wskazał: „(…) w stosunku do dokonywanych czynności – przeniesienia na najemców kosztów wynikających ze zużycia mediów, tj. energii elektrycznej, gazu, wody i odprowadzania ścieków, obowiązek podatkowy powstaje na zasadach szczególnych wynikających z art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy, tj. z chwilą wystawienia faktury na rzecz danego odbiorcy. W sytuacji natomiast, gdy Wnioskodawca nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy – zgodnie z art. 19a ust. 7 ustawy – powstaje z chwilą upływu terminu wystawienia faktury, a w przypadku braku określenia tego terminu – z upływem terminu płatności.”
W przypadku refakturowania usług (opłat za media) należy więc uznać, że podatnik sam nabył je, a następnie sam wyświadczył je dla swoich najemców. To oznacza przeniesienie kosztów usługi na faktycznego odbiorcę. W takiej sytuacji należy ustalić moment powstania obowiązku podatkowego na zasadach szczególnych, tzn. tak samo, jak dla czynności, które są refakturowane.
Polecamy: Biuletyn VAT
Powyższe stanowisko potwierdza również Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku sygn. III SA/ Wa 961/15 z 7.03.2016 r., stwierdzając, że „(…)skoro przedmiotem refakturowania jest usługa pierwotna, a zgodnie z art. 19a ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1, to obowiązek podatkowy dla usług wymienionych we wniosku, będących przedmiotem nabycia przez Spółkę (w ramach spółek grupy), a następnie odsprzedaży, powstanie z chwilą faktycznego wykonania tych usług, a nie uzgodnienia warunków odsprzedaży usług przez Spółkę i podmiot, na rzecz którego dokonuje odsprzedaży ("dealerowi"). W konsekwencji podmiot refakturujący powinien zastosować do refakturowanego świadczenia zasady opodatkowania przewidziane dla refakturowanych świadczeń, czy to w zakresie stawki podatkowej, czy też powstania obowiązku podatkowego i terminu wystawienia faktury (refaktury - będącej w istocie fakturą wystawianą przez podmiot refakturujący na rzecz faktycznego beneficjenta refakturowanych usług).”
Alicja Ziółek, doradca podatkowy w ECDDP sp. z o.o.