1. W wyniku wystąpienia różnych okoliczności (w tym także niezawinionych), może się zdarzyć, że apteka nabędzie wyroby medyczne od podmiotu, który nie posiada zezwolenia na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej. Nie przekreśla to jednak prawa do odliczenia VAT naliczonego, zapłaconego przy takich zakupach.
2. Wspomniane powyżej odliczenie jest dopuszczalne, pod warunkiem, że zakupy posłużyły czynnościom opodatkowanym VAT.
3. Niezależnie od powyższego, podatnicy, w tym także właściciele aptek, nie mają prawa do odliczania podatku naliczonego, wykazanego na fakturach, które nie dokumentują rzeczywistych transakcji.
Powyższe stwierdzenia to zasadnicze tezy wynikające z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 19 kwietnia 2010 r. (IPPP1/443-59/10-5/ISz), wydanej w imieniu Ministra Finansów.
Nieprawidłowości wykryte po zmianie zarządu
Interpretacja dotyczyła spółki, która prowadziła aptekę. Spółka ta wybrała zarząd, co doprowadziło do ustalenia, że w dotychczasowej działalności zdarzały się nieprawidłowości. W szczególności, okazało się, że spółka była zaopatrywana przez hurtownię farmaceutyczną, nieposiadającą odpowiedniego zezwolenia.
Zauważono też, że spółka dokonywała płatności z tytułu faktur VAT wystawianych przez wspólnika, który zawarł z nią umowę o świadczenie usług doradczych. Jak się okazało, usługi te nie były w rzeczywistości świadczone.
Polecamy: Czy obiad z kontrahentem w restauracji to reprezentacja, czy koszt uzyskania przychodu
Nowe władze spółki podjęły odpowiednie działania w celu usunięcia powyższych uchybień. Niezależnie od tego, nabrały wątpliwości, co do możliwości odliczenia podatku naliczonego zapłaconego przy zakupach od hurtowni działającej bez zezwolenia, a także podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących fikcyjne usługi doradcze.
Ostrożne stanowisko spółki
W związku z powyższym, spółka zwróciła się o wydanie interpretacji do – właściwego w sprawie – Dyrektora IS w Warszawie, działającego w imieniu Ministra Finansów. We wniosku przedstawiła stanowisko, zgodnie z którym, w żadnym z wymienionych przypadków nie miała prawa do odliczenia.
W odniesieniu do zakupu wyrobów farmaceutycznych spółka wskazała, że odliczenie podatku byłoby sprzeczne z art. 6 ust. 2 ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, że przepisów ustawy nie stosuje się w stosunku do takich czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Dlatego też, zdaniem spółki, sprzedaż wykonana przez nieuprawnionego hurtownika nie była objęta regulacjami VAT. Zatem spółka nie miała prawa do odliczania podatku naliczonego, który z tą sprzedażą się wiązał.
Polecamy: serwis Koszty
Jednocześnie, odnosząc się do kwestii odliczenia podatku wynikającego z faktur wystawionych w związku z niewykonanymi usługami doradczymi, spółka uznała, że brak faktycznego wykonania czynności opodatkowanej automatycznie wyklucza to uprawnienie.
Naruszenie prawa nie wyklucza odliczenia
W wydanej w imieniu Ministra Finansów interpretacji indywidualnej, Dyrektor Izby Skarbowej jedynie częściowo zgodził się ze stanowiskiem spółki. Uznał bowiem, że spółka pomyliła się na swoją niekorzyść w sprawie zakupów od hurtowni działającej bez zezwolenia. Odnosząc się do tej kwestii, dyrektor przypomniał, że podatnikom przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku naliczonego w takim zakresie, w jakim towary lub usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych.
Bez wątpienia, można do nich zaliczyć np. dalszą sprzedaż towarów w aptece. Dyrektor przyznał, że zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, spółka rzeczywiście nabywała wyroby farmaceutyczne w sposób nieprawidłowy, gdyż zgodnie z art. 88 ust. 5 pkt 5 ustawy Prawo farmaceutyczne, do zadań kierownika apteki należy zakup produktów wyłącznie od takich hurtowni farmaceutycznych, które posiadają odpowiednie zezwolenie.
Organ stwierdził jednak, że dostawa towarów i świadczenie usług na gruncie ustawy podatkowej w znacznej mierze zostały oderwane od regulacji zawartych w innych gałęziach prawa. Należy przy tym odróżnić czynności dokonane z naruszeniem prawa od czynności nielegalnych ze swojej istoty. Te ostatnie są zabronione bez wyjątku, czyli nie ma takiej możliwości, żeby dokonać ich w sposób legalny.
Zakup produktów leczniczych od podmiotów, które nie posiadają zezwolenia na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej jest zaledwie transakcją dokonaną z naruszeniem prawa (ustawy Prawo farmaceutyczne), jednakże nabywanie takich produktów nie jest zabronione w sposób generalny. Dlatego też nie jest wyłączone z działania ustawy o VAT, a spółce przysługuje uprawnienie do odliczenia VAT, o ile zakupione wyroby zostaną wykorzystane do czynności opodatkowanych.
Fikcyjna transakcja wyklucza odliczenie VAT
Odnosząc się do drugiego pytania zawartego we wniosku o interpretację, dyrektor IS zgodził się ze stanowiskiem spółki. Organ wskazał, że zgodnie z przepisem art. 88 ust. 3a pkt 4 lit.a ustawy o VAT, uprawnienie do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego nie przysługuje, jeżeli wystawiona faktura nie odzwierciedla rzeczywistego zdarzenia gospodarczego. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy zdarzenie takie w ogóle nie miało miejsca.
Wybór przepisów
Ustawa z dnia 6 września 2001r. Prawo farmaceutyczne:
Art. 88. 5. Do zadań kierownika apteki należy:
5) zakup produktów leczniczych, wyłącznie od podmiotów posiadających zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej oraz ich wydawanie zgodnie z art. 96.
Ustawa o VAT:
Art. 86. 1. W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
Art. 88. 3a. Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:
4) wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
a) stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności.
Źródło: taxonline.pl