Przykładowo podatnik prowadzi sklep spożywczy, w którym dokonuje sprzedaży towarów spożywczych, w tym produktów o krótkim terminie przydatności do spożycia. Dokonując zakupu towarów skorzystał z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W wyniku przeterminowania ważności niektórych produktów podatnik wycofał je ze sprzedaży.
Dokonując obniżenia podatku należnego o podatek naliczony podatnik podatku od towarów i usług korzysta z prawa określonego w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu: „W zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.”
Polecamy: serwis VAT
W przedstawionym wyżej przykładzie nie budzi wątpliwości fakt powiązania zakupu towarów z działalnością opodatkowaną. Podatnik bowiem dokonał ich zakupów celem dalszej odsprzedaży w ramach prowadzonej działalności. Zauważyć jednakże należy, że z uwagi na przeterminowanie produktów nie zostały one wykorzystane do dalszej działalności. Czy z tego tytułu traci prawo do odliczenia podatku VAT? A w konsekwencji czy powinien dokonać korekty podatku?
Zarówno przywołany przepis art. 86 ust. 1, jak również inne przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, nie regulują bezpośrednio sytuacji obowiązku korekty podatku naliczonego z tytułu zniszczenia towaru. Odpowiedź na postawione wyżej pytanie znajdziemy natomiast w regulacjach prawa wspólnotowego.
Przepis art. 185 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej stanowi:
„1. Korekta jest dokonywana w szczególności, w przypadku gdy po złożeniu deklaracji VAT nastąpi zmiana czynników uwzględnianych przy określaniu kwoty odliczenia, na przykład w przypadku anulowania zakupów lub uzyskania obniżek ceny.
2. W drodze odstępstwa od ust. 1, korekta nie jest dokonywana w przypadkach transakcji w całości lub częściowo niezapłaconych, w przypadku należycie udokumentowanego lub potwierdzonego zniszczenia, zagubienia lub kradzieży własności oraz w przypadku towarów przeznaczonych do przekazywania jako prezenty o małej wartości i próbki, o których mowa w art. 16.
Państwa członkowskie mogą jednakże wymagać dokonania korekty w przypadku transakcji całkowicie lub częściowo niezapłaconych oraz w przypadku kradzieży.”
Odnosząc powyższą regulację do opisanego wyżej przykładu zastosowanie będzie miał ust. 2, w którym m.in. stwierdzono, że korekty podatku nie dokonuje się w przypadku zniszczenia, zagubienia lub kradzieży. Wystąpienie wymienionych okoliczności powinno być przy tym należycie udokumentowane lub potwierdzone.
Polecamy: Amortyzacja podatkowa
Wartym przywołania w tym miejscu jest orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-37/95 pomiędzy Państwem Belgijskim a Ghent Coal Terminal NV, w którym Trybunał stwierdził (odwołując się do zasady neutralności podatku VAT), że w sytuacji kiedy nabycie towarów i usług zostało poczynione z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo podatnika do odliczenia podatku VAT zostaje zachowane.
Na zwrócenie uwagi zasługuje zastrzeżenie zawarte w przedmiotowym orzeczeniu, warunkujące zachowanie prawa do odliczenia podatku naliczonego do sytuacji, w których zniszczenie towaru nastąpiło z powodów pozostających poza kontrolą podatnika.
Dlatego też, w omawianym przykładzie prawo do odliczenia VAT naliczonego zostanie zachowane, gdy przeterminowanie produktów spożywczych nastąpiło z przyczyn niezależnych od podatnika, w sposób przez niego niezawiniony.
Natomiast, gdy utrata towaru nastąpiła z przyczyn zależnych od przedsiębiorcy, w efekcie których zakupiony towar nie zostanie wykorzystany w dalszej działalności, to prawo do odliczenia związane z ich nabyciem zostanie utracone i podatnik zobowiązany będzie dokonać korekty uprzednio odliczonego podatku naliczonego.