Spółka X (podatnik VAT czynny) wykonuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej usługi budowlane wymienione w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT.
W ramach wykonywanych usług Spółka X zleca do wykonania innym polskim podmiotom (podwykonawcom) usługi budowlane wymienione w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT, a także czynności związane ze zgłoszeniem danych do przetargu oraz przygotowaniem dokumentacji projektowej (nie są to usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT). Zgodnie z wymogami formalnymi rozpoczęcie wykonywania usług budowlanych nie może nastąpić bez dokonania powyższych czynności (w celu prawidłowego wykonania usług budowlanych konieczne i niezbędne jest wykonanie również powyższych czynności).
Spółka X zastanawia się, czy jeżeli dany podwykonawca (podatnik VAT czynny) wykonuje na rzecz Spółki X jednocześnie usługi budowlane wymienione w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT oraz czynności związane ze zgłoszeniem danych do przetargu i przygotowaniem dokumentacji projektowej, to wówczas wszystkie czynności świadczone przez podwykonawcę powinny zostać objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia.
Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT podatnikami są również podmioty nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, a usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
W odniesieniu do usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT powyższy przepis stosuje się wyłącznie, jeżeli usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca (art. 17 ust. 1h ustawy o VAT).
Co do zasady, każde świadczenie dla celów opodatkowania podatkiem VAT należy traktować jako odrębne i niezależne. Jednocześnie w praktyce występują takie świadczenia, których rozdzielenie, z punktu widzenia rozliczeń podatkowych, miałoby jedynie sztuczny charakter.
Polecamy: Biuletyn VAT
Świadczenie kompleksowe nie zostało zdefiniowane w przepisach ustawy o VAT. Stosownie do przedstawianych w orzecznictwie definicji tego terminu przyjąć należy, że jest to świadczenie, na które składa się świadczenie główne oraz świadczenia pomocnicze, przy czym istnieje między nimi tak ścisły związek, że obiektywnie tworzą jedną całość. Świadczenia pomocnicze nie są celem samym w sobie, tylko służą prawidłowemu wykonaniu świadczenia głównego (nie mają charakteru samoistnego). Podkreślenia przy tym wymaga, że ocena, czy dane świadczenie można uznać za kompleksowe, zależy w dużej mierze od treści łączącego strony stosunku prawnego oraz od ekonomicznego celu dla nabywcy.
Konsekwencją uznania danego świadczenia za kompleksowe jest przyjęcie w odniesieniu do czynności pomocniczych takich samych zasad rozliczania na gruncie podatku VAT, jakie obowiązują w odniesieniu do świadczenia głównego (przykładowo w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego lub stawki VAT). Z kolei, jeżeli czynności wykonywane w ramach jednego zlecenia można uznać za odrębne i niezależne, wówczas każdą tą czynność należy rozpatrywać na gruncie ustawy o VAT oddzielnie.
Powyższe ma również zastosowanie do usług budowlanych objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia. W przypadku zatem, gdy podwykonawca wykonuje usługi budowlane wymienione w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT razem z innymi czynnościami pomocniczymi do wykonywanych usług budowlanych, to w sytuacji gdy czynności te składają się na jedno świadczenie kompleksowe, również w odniesieniu do tych czynności pomocniczych należy zastosować mechanizm odwrotnego obciążenia (nawet jeżeli czynności pomocnicze nie zostały wymienione w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT).
Czynnościami wykonywanymi przez podwykonawcę w przedstawionym przykładzie są usługi budowlane, zgłoszenie danych do przetargu oraz przygotowanie dokumentacji projektowej. Przy czym, jak wskazano w przykładzie, zgłoszenie danych oraz przygotowanie dokumentacji jest warunkiem koniecznym do rozpoczęcia wykonania przez podwykonawcę usług budowlanych. W związku z tym, z ekonomicznego punktu widzenia uznać należy, że czynności te nie mogą być przedmiotem odrębnych świadczeń i nie mogą występować niezależnie. Samo wykonanie tych czynności nie miałoby sensu, gdyby nie późniejsze świadczenie usług budowlanych. Dodatkowo powinny one zostać wykonane przez ten podmiot, który później będzie wykonywał świadczenia w ramach usług budowlanych, a nie przez podmiot trzeci.
Mając powyższe na uwadze, w analizowanym przykładzie uznać należy, że czynności wykonywane przez podwykonawcę stanowią świadczenie kompleksowe (w którym świadczeniem głównym jest usługa budowlana), a w związku z tym, zgłoszenie danych do przetargu oraz przygotowanie dokumentacji projektowej są w tym wypadku czynnościami objętymi odwrotnym obciążeniem. W związku z tym istnieją podstawy aby twierdzić, że podatnikiem z tytułu nabycia wszystkich czynności świadczonych przez podwykonawcę jest Spółka X jako nabywca usług.
Dominika Tracz, konsultant podatkowy w ECDDP Sp. z o.o.