Należy podkreślić, iż pojęcie refakturowania nie posiada definicji w słowniku definicji zawartym w art. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT). Jednocześnie jednak kwestie refakturowania porusza art. 8 ust. 2a ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.
Refakturowanie polega na tym, że podatnik kupuje usługę, którą następnie sprzedaje w tej samej postaci swojemu kontrahentowi. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 7.03.2016 r., sygn. akt III SA/Wa 961/15:” W art. 8 ust. 2a ustawy o VAT ustanowiono fikcję prawną, że jeżeli podatnik działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej nie wykonuje samodzielnie usług, lecz we własnym imieniu dostarcza je nabywcy, to podatnik ten usługę tę nabył i następnie usługę tę wyświadczył. Oznacza to, że podmiot świadczący (sprzedający) daną usługę nabytą we własnym imieniu, lecz na rzecz osoby trzeciej traktowany jest najpierw jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tej samej usługi. Przeniesienie ciężaru kosztów na inną osobę nie może być zatem w żaden inny sposób potraktowane niż jako świadczenie usługi w tym samym zakresie”.
Polecamy: VAT Zmiany od 1 września i 1 listopada 2019 r.
Polecamy: Split payment od 1 listopada 2019 r.
Polecamy: Biuletyn VAT
Należy zauważyć, iż refakturowanie odnosi się do sytuacji, w której podmiot nabywa konkretną usługę, jednak nie korzysta z niej a dokonuje jedynie odsprzedaży na rzecz trzeciego podmiotu. Jeśli zatem dochodzi do świadczenia usługi to właściwe jest sporządzenie faktury dokumentującej refakturowaną usługę.
Jednocześnie, w takiej sytuacji podatnikowi, który pełni rolę pośrednika przysługują uprawnienia związane z nabyciem określonej usługi, tj. prawo do odliczenia podatku naliczonego. Powyższe uprawnienie przysługuje także podmiotowi, na rzecz którego usługa została odsprzedana.
Przykład 1
Sale sp. z o.o. i X sp. z o.o. należą do grupy kapitałowej (stanowią spółki powiązane). Sale sp. z o.o. wynajmuje na rzecz X sp. z o.o. lokal na potrzeby działalności gospodarczej. W ramach porozumienia zawartego pomiędzy powiązanymi spółkami, Sale sp. z o.o. fakturuje X sp. z o.o. opłatami za media według ich faktycznego zużycia nie naliczając marży. Jednocześnie, powyższe usługi nabywane są od podmiotów trzecich. W tym przypadku mamy do czynienia z refakturowaniem usług związanych z mediami.
W odniesieniu z kolei do zwrotu kosztów na gruncie podatku VAT, należy wskazać, iż nie jest to czynność podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby doszło do zdarzenia opodatkowanego podatkiem VAT muszą być spełnione następujące warunki:
- w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (Spółka) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).
Zasadniczą różnicą pomiędzy refakturowaniem a zwrotem kosztów jest to, że nie dochodzi do pośrednictwa w transakcji pomiędzy trzema podmiotami. Istotą zwrotu kosztów jest refinansowanie określonego nabycia np. konkretnej usługi. Podmiot, który zwraca koszty nie zawiera bezpośrednio żadnej transakcji z pierwotnym usługodawcą.
Przykład 2
Sieć X sp. z o.o. zajmuje się m.in. dystrybucją towarów Sale sp. z o.o. W ramach zorganizowanej przez Sale sp. z o.o. akcji marketingowej, po przekroczeniu przez X sp. z o.o. określonego progu sprzedaży, Sale sp. z o.o. ma zwrócić X sp. z o.o. koszty związane z promocją marki X sp. z o.o. Korzystając z tej możliwości X sp. z o.o. nabyła od podmiotu trzeciego usługi reklamy online i zwróciła się do Sale Sp. z o.o. z żądaniem zwrotu poniesionych na ten cel wydatków. Na podstawie faktur potwierdzających nabyte przez X sp. z o.o. świadczenia, Sale sp. z o.o. przekazała określone środki na konto X sp. z o.o. Sale sp. z o.o. ma wątpliwości czy X sp. z o.o. powinna wystawić na Jej rzecz fakturę dokumentującą przekazane środki.
W powyższym przykładzie nie dochodzi do świadczenia usług. Zwrot przez Sale sp. z o.o. kosztów poniesionych przez X sp. z o.o. nie wiąże się z żadnym wzajemnym świadczeniem, którego beneficjentem byłaby Sale sp. z o.o. Sale sp. z o.o. nie nabywa w tym przypadku żadnej usługi a jedynie zwraca określone koszty poniesione przez kontrahenta. W tej sytuacji dochodzi zatem jedynie do transferu środków pieniężnych, który pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT. Wystawienie w takiej sytuacji faktury, nie jest zatem właściwym sposobem dokumentowania poniesionych kosztów. Istnieje bowiem ryzyko, iż faktura taka zostanie uznana za tzw. „pustą fakturę” w rozumieniu art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. Zasadne zatem może być udokumentowanie przekazanych środków za pomocą np. noty księgowej.
Reasumując, należy stwierdzić, iż różnice między refakturowaniem a zwrotem kosztów na gruncie podatku VAT nie są znaczne. Do refakturowania dochodzi w sytuacji, w której podmiot nabył określoną czynność a w następnej kolejności odsprzedał ją. W takim przypadku podmiot pośredniczący jednocześnie jest usługobiorcą i usługodawcą. Z kolei zwrot kosztów dotyczy sytuacji, w której określony podmiot ponosi koszty świadczenia nabytego przez innego przedsiębiorcę, jednak rola tego podmiotu ogranicza się wyłącznie do finansowania (nie nabywa ani nie odsprzedaje on żadnej usługi). Każdorazowo ocena czy określone zachowanie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wymagać będzie jednak szczegółowej analizy stanu faktycznego.
Tobiasz Olczak, młodszy konsultant podatkowy w ECDP TAX Mazur i Wspólnicy sp.k.