Udzielenie pożyczki spółce to częsty sposób na poprawienie jej płynności finansowej przez wspólników lub podmioty trzecie. W związku z udzieleniem pożyczki rodzi się wątpliwość o skutki podatkowe na gruncie podatku od towarów i usług (VAT) oraz podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Pożyczka podlega opodatkowaniu PCC
W myśl przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej jako „ustawa o PCC”), podatkowi podlegają takie czynności cywilnoprawne jak umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku. Zatem co do zasady umowy pożyczki pieniędzy podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC. Obowiązek podatkowy ciąży na biorącym pożyczkę (art. 4 pkt 7 ustawy o PCC), a stawka podatku wynosi 0,5% (art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o PCC).
Pożyczka wspólników dla spółki. Kiedy można skorzystać ze zwolnienia?
W kontekście pożyczki udzielanej przez wspólników na rzecz spółki możliwe jest skorzystanie ze zwolnienia od podatku, o ile pożyczkobiorcą jest spółka kapitałowa (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością). Przepis art. 9 pkt 10 lit. i ustawy o PCC przewiduje, że zwalnia się od podatku pożyczki udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej. W ustawie o PCC nie ma analogicznego zwolnienia dla spółek osobowych (np. spółki jawnej), więc w tym przypadku umowa pożyczki podlega opodatkowaniu.
Pożyczka a VAT
Warto jeszcze zwrócić uwagę na wyłączenie od podatku PCC przewidziane w przepisie art. 2 pkt 4 lit. b ustawy o PCC. Na mocy tego przepisu nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany w zakresie, jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług (z pewnymi wyjątkami). Na mocy przepisu art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku VAT usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.
W kontekście zwolnienia z VAT istotne jest, że podatnik nie musi zajmować się udzielaniem pożyczek w ramach swojej działalności gospodarczej. Udzielanie pożyczek przez podatnika podatku od towarów i usług spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu VAT, niezależnie od częstotliwości i celu ich udzielenia, czy statusu nabywcy. Udzielanie pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w związku z jej prowadzeniem, można identyfikować i zaliczać do zawodowej płaszczyzny jednostki, a więc uznać za rodzącą obowiązki w podatku od towarów i usług, nawet, gdy te czynności nie znajdują się w jej zakresie przedmiotowym. W efekcie, udzielenie pożyczki stanowi świadczenie na rzecz innego podmiotu, polegające na udostępnianiu kapitału na wskazany w umowie okres. Tym samym, czynność udzielenia pożyczki w zamian za wynagrodzenie w postaci odsetek lub prowizji z tytułu korzystania z cudzego kapitału traktowana jest na gruncie podatku VAT jako świadczenie usług (zob. szerzej interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30.04.2021 r., znak 0111-KDIB3-1.4012.325.2021.1.IK).
Wobec powyższego, jeżeli jedną ze stron umowy pożyczki jest podatnik VAT, to możliwe jest zastosowanie wyłączenia od podatku PCC. Jednocześnie taka umowa pożyczki jest zwolniona z podatku VAT.
Paweł Terpiłowski, Kierownik Zespołu Podatków Pośrednich TAXEO Komorniczak i Wspólnicy sp.k.