Zmiany w VAT od 1 lipca 2015 r.
Z dniem 1 lipca 2015 r. weszły w życie następujące akty prawne zmieniające dotychczasowy stan prawny w zakresie VAT:
1) ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 605), zwana dalej „ustawą zmieniającą”,
2) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 czerwca 2015 r. w sprawie wzoru wniosku w sprawie kaucji gwarancyjnej (Dz. U. poz. 815), zwane dalej „rozporządzeniem w sprawie wzoru wniosku w sprawie kaucji gwarancyjnej”,
3) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie naliczania odsetek od kwoty przyjętej kaucji gwarancyjnej (Dz. U. poz. 911), zwane dalej „rozporządzeniem w sprawie naliczania odsetek od kwoty przyjętej kaucji gwarancyjnej”,
4) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 5 czerwca 2015 r. w sprawie wzoru informacji podsumowującej w obrocie krajowym (Dz. U. poz. 849),
5) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 czerwca 2015 r. w sprawie wzorów deklaracji dla podatku od towarów i usług (Dz. U. poz. 914).
Poniżej zostaną omówione niektóre zmiany wprowadzane ww. aktami prawnymi.
Powołane po omówieniu poszczególnych zagadnień jako podstawa prawna przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o VAT”, uwzględniają zmiany wprowadzane z dniem 1 lipca 2015 r. ustawą zmieniającą.
VAT po zmianach od 1 lipca 2015 r.
Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT
Z uwagi na zakres zmian dotyczących mechanizmu odwróconego obciążenia VAT zostały one omówione w osobnej broszurze „Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT” - zob. Odwrotne obciążenie VAT od 1 lipca 2015 r. – wyjaśnienia MF
Zmiany w zakresie tzw. ulgi na złe długi od 1 lipca 2015 r.
Przepisy ustawy o VAT regulują w art. 89a i art. 89b instytucję tzw. ulgi na złe długi. Regulacje te umożliwiają wierzycielowi obniżenie podstawy opodatkowania oraz podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju, w sytuacji gdy dłużnik w określonym terminie nie zapłaci za zakupione towary i usługi. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wierzyciel ma prawo do takiej korekty w przypadku nieuregulowanych wierzytelności, od których terminu płatności upłynęło 150 dni. Dokonanie takiej korekty jest możliwe w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od terminu płatności wierzytelności, po spełnieniu warunków określonych w ustawie.
Dłużnik ma natomiast obowiązek skorygowania całości (lub części) uprzednio odliczonego podatku naliczonego wynikającego z faktury jeżeli nie ureguluje całości (lub części) należności w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Korekta ta powinna być dokonana w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Informacje na temat przepisów dotyczących ulgi na złe długi wprowadzonych od 1 stycznia 2013 r. zawarte zostały w broszurze zamieszczonej na stronie:
Według stanu prawnego obowiązującego do 30 czerwca 2015 r., dłużnik znajdujący się w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, w przypadku nieuregulowania należności w określonym terminie, obowiązany jest do dokonania korekty podatku naliczonego, nawet wówczas gdy wierzycielowi, z uwagi na status dłużnika, nie przysługuje już prawo do skorzystania z ulgi na złe długi.
Z przepisów obowiązujących przed 1 lipca 2015 r. nie wynikała również jednoznacznie możliwość skorzystania z ulgi na złe długi przez wierzyciela, którego z jego dłużnikiem łączą powiązania wskazane w art. 32 ust. 2-4 ustawy o VAT, tj. o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym, lub wynikające ze stosunku pracy.
Zmiany dotyczące wierzyciela
1 lipca 2015 r. uchyla się regulację, której literalne brzmienie mogło być interpretowane jako uniemożliwiające skorzystanie z ulgi na złe długi przez wierzyciela, którego z jego dłużnikiem łączą powiązania wskazane w art. 32 ust. 2-4 ustawy o VAT, tj. o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym, lub wynikające ze stosunku pracy. Jeśli zatem wierzyciela łączą z dłużnikiem takie powiązania, jak również spełni on pozostałe warunki wskazane w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, jest on na podstawie jednoznacznego zapisu ustawowego uprawniony do dokonania korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego w sytuacji gdy dłużnik w określonym terminie nie zapłaci za zakupione towary lub usługi.
Podstawa prawna: art. 1 pkt 6 ustawy zmieniającej
Zmiany dotyczące dłużnika
Od 1 lipca 2015 r. wprowadzono regulację, zgodnie z którą dłużnik nie ma obowiązku dokonania korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z faktury (mimo nieuregulowania w stosownym czasie należności wynikającej z tej faktury), jeśli w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 150. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze, jest on w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Podstawa prawna: art. 89b ust. 1b ustawy o VAT
Dłużnik posiada fakturę z nieuregulowaną należnością, zaś 150. dzień od dnia upływu terminu płatności mija 15 lipca 2015 r. Wobec dłużnika została ogłoszona upadłość:
- 28 lipca 2015 r. – dłużnik nie ma obowiązku dokonania korekty podatku naliczonego,
- 5 sierpnia 2015 r. – dłużnik ma obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego.
Przepisy przejściowe
Nowe regulacje dotyczące stosowania ulgi na złe długi w zakresie:
1) możliwości skorzystania z ulgi przez wierzyciela, którego z jego dłużnikiem łączą powiązania wskazane w art. 32 ust. 2-4 ustawy o VAT,
2) uchylenia dla dłużnika obowiązku dokonania korekty odliczonego wcześniej podatku naliczonego w opisanej sytuacji
- mogą mieć zastosowanie również do wierzytelności powstałych przed 1 lipca 2015 r., których nieściągalność została uprawdopodobniona po 31 grudnia 2012 r.
Podstawa prawna: art. 5 ustawy zmieniającej
Uprawnienie wierzyciela do korekty lub ponownej korekty powstaje w rozliczeniu za okres obejmujący 1 lipca 2015 r., czyli w deklaracji za miesiąc lipiec 2015 r. lub za III kwartał 2015 r., jeśli podatnik rozlicza się kwartalnie. W przypadku, gdy podatnik w późniejszym okresie (przy dochowaniu pozostałych warunków do zastosowania ulgi na złe długi) podejmie decyzję o skorzystaniu z możliwości zastosowania regulacji, może dokonać właściwej korekty poprzez skorygowanie deklaracji za miesiąc lipiec 2015 r. lub III kwartał 2015 r.
Wraz ze złożeniem deklaracji (korekty deklaracji) wierzyciel obowiązany jest złożyć zawiadomienie o skorygowaniu podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego (VAT-ZD).
Uwaga! Przy podjęciu decyzji o skorzystaniu z możliwości zastosowania wprowadzonych regulacji do wierzytelności powstałych przed 1 lipca 2015 r. – należy w każdym przypadku brać pod uwagę obowiązujące zasady i warunki stosowania ulgi na złe długi.
Zmiany doprecyzowujące
Z dniem 1 lipca 2015 r. doprecyzowano przepis art. 99 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT, określający sytuację, w której podatnik zwolniony od podatku VAT (podmiotowo lub przedmiotowo) jest obowiązany do złożenia deklaracji podatkowej.
W stanie prawnym do 30 czerwca 2015 r. w przypadku wystąpienia u podatnika zwolnionego od podatku VAT obowiązku dokonania korekty odliczonego (w chwili posiadania przez tego podatnika statusu podatnika czynnego) podatku naliczonego, podatnik ten zobowiązany jest tylko do wpłaty tego podatku na podstawie art. 103 ust. 1 ustawy o VAT.
Od 1 lipca 2015 r. przepis art. 99 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT, wskazujący przypadki w których podatnik zwolniony od podatku VAT (podmiotowo lub przedmiotowo) jest obowiązany do złożenia deklaracji podatkowej, został uzupełniony o przypadek wskazany w art. 89b ust. 1 ustawy o VAT, a mianowicie o sytuację, w której u dłużnika występuje obowiązek dokonania korekty uprzednio odliczonego podatku naliczonego.
Podstawa prawna: art. 99 ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT
Zmiany zakresu stosowania instytucji odpowiedzialności solidarnej i obowiązku miesięcznego rozliczania podatku VAT
Ustawa zmieniająca wprowadza zmiany w zakresie obowiązującej od 1 października 2013 r. instytucji odpowiedzialności podatkowej nabywców za zaległości podatkowe w podatku VAT sprzedawców towarów wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT, zwanych dalej „towarami wrażliwymi” (tzw. odpowiedzialności solidarnej). W stanie prawnym do 30 czerwca 2015 r. odpowiedzialność solidarna obejmowała następujące towary:
- niektóre wyroby stalowe (nieobjęte mechanizmem odwrotnego obciążenia),
- benzyny silnikowe, oleje napędowe, gazy przeznaczone do napędu silników spalinowych, oleje opałowe oraz oleje smarowe – w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, zwane dalej „paliwami”,
- złoto nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku (PKWiU ex 24.41.20.0).
Należy pamiętać, że sprzedawcy towarów wrażliwych powyżej limitów ustawowych nie mają generalnie możliwości kwartalnego rozliczania podatku VAT, co oznacza że są oni zobowiązani do składania deklaracji podatkowych za okresy miesięczne.
Podstawa prawna: art. 99 ust. 3a-3c, art. 105a-105c ustawy o VAT i załącznik nr 13 do ustawy
Uwaga! Informacje na temat przepisów dotyczących instytucji odpowiedzialności solidarnej oraz obowiązku miesięcznego rozliczania podatku VAT wprowadzonych od 1 października 2013 r. zostały zawarte w broszurze zamieszczonej na stronie: http://www.finanse.mf.gov.pl/documents/766655/1402295/Broszura_Zmiany+wprowadzone+ustaw%C4%85+z+dnia+26+lipca+2013+r_ost.pdf
VAT po zmianach od 1 lipca 2015 r.
Zmiany wprowadzone ustawą zmieniającą w zakresie załącznika nr 13 do ustawy o VAT
Z dniem 1 lipca 2015 r. załącznik nr 13 do ustawy o VAT, zawierający katalog towarów, wobec których znajduje zastosowanie odpowiedzialność solidarna nabywcy za zobowiązania podatkowe dostawcy oraz obowiązek stosowania jednomiesięcznych okresów rozliczeniowych przez sprzedawcę, zostanie rozszerzony o następujące towary:
1) materiały eksploatacyjne do drukarek:
- tonery bez głowicy drukującej do drukarek do maszyn do automatycznego przetwarzania danych (PKWiU ex 20.59.12.0);
- kasety z tuszem bez głowicy do drukarek do maszyn do automatycznego przetwarzania danych (PKWiU ex 20.59.30.0);
- kasety z tuszem i głowicą drukującą do drukarek do maszyn do automatycznego przetwarzania danych, tonery z głowicą drukującą do drukarek do maszyn do automatycznego przetwarzania danych (PKWiU ex 28.23.26.0);
2) niektóre metale szlachetne oraz części biżuterii i wyrobów jubilerskich:
- srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku (PKWiU 24.41.10.0);
- platyna nieobrobiona plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku (PKWiU 24.41.30.0);
- srebro, platerowane złotem, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu (PKWiU ex 24.41.40.0);
- złoto o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych i srebro, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu (PKWiU ex 24.41.50.0);
- części biżuterii i części pozostałych wyrobów jubilerskich ze złota o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych, ze srebra i z platyny, tj. niewykończone lub niekompletne wyroby jubilerskie i wyraźne części biżuterii, w tym pokrywane lub platerowane metalem szlachetnym (PKWiU ex 32.12.13.0).
3) cyfrowe aparaty fotograficzne (PKWiU ex 26.70.13.0).
Ponadto z załącznika nr 13 zostanie wyłączone złoto w postaci surowca lub półproduktu (o próbie 325 tysięcznych lub większej) w związku z objęciem go mechanizmem odwrotnego obciążenia, co oznacza że w załączniku nr 13 pozostanie wyłącznie złoto nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych (PKWiU ex 24.41.20.0).
Podstawa prawna: część III poz. 12-21 załącznika nr 13 do ustawy o VAT
Przy sprzedaży towarów wymienionych w poz. 12-21 załącznika nr 13 do ustawy będzie mogła znaleźć zastosowanie odpowiedzialność solidarna nabywcy za zobowiązania podatkowe dostawcy. Sprzedawcy tych towarów powyżej limitów ustawowych są zobligowani do składania deklaracji podatkowych za okresy miesięczne.
Zmiany w zakresie kaucji gwarancyjnej w VAT od 1 lipca 2015 r. - wyjaśnienia MF
Informacje podsumowujące i deklaracje
Zmiany w zakresie informacji podsumowujących i deklaracji zostały omówione w broszurze „Zmiany w zakresie mechanizmu odwróconego obciążenia VAT” - zob. Odwrotne obciążenie VAT od 1 lipca 2015 r. – wyjaśnienia MF
Zmiany od 1 stycznia 2016 r.
Ustawa zmieniająca wprowadza również zmiany w zakresie odliczania podatku naliczonego w odniesieniu do zakupionych towarów i usług wykorzystywanych do celów mieszanych (podlegających i niepodlegających systemowi VAT) oraz reguluje zasady postępowania w przypadku zmiany zakresu wykorzystania zakupionych towarów i usług. Zmiany te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. i zostaną omówione przez ekspertów Ministerstwa Finansów w odrębnej broszurze.
Zmiany w zakresie zamówień publicznych
Ustawa zmieniająca wprowadza również z dniem 1 lipca 2015 r. zmiany w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907, z późn. zm.). Zmiany te zostały omówione na stronie internetowej Urzędu Zamówień Publicznych (www.uzp.gov.pl) pod linkiem bezpośrednim: http://www.uzp.gov.pl/cmsws/page/?D;3183