Stawka podstawowa VAT a stawki obniżone
Zasadą podstawową na gruncie dyrektywy Rady 2006/112/WE jest stosowanie przez Państwa członkowskie do wszystkich dostaw towarów i świadczenia usług stawki podstawowej VAT. W drodze wyjątku państwa członkowskie mogą wprowadzić stawki obniżone wyłącznie w stosunku do dostaw towarów i świadczenia usług wymienionych w załączniku nr III do tej dyrektywy.
Stosowanie stawek obniżonych jest jednocześnie prawem państwa członkowskiego, a nie jego obowiązkiem. W gestii państwa członkowskiego jest, czy zdecyduje się wprowadzić stawki obniżone oraz jakie produkty z danej kategorii (wymienione w załączniku nr III) zostaną objęte stawką obniżoną.
Opodatkowanie stawką obniżoną dostaw niektórych towarów lub świadczenia wybranych usług określonych w załączniku nr III nie wyklucza opodatkowania stawką podstawową dostaw pozostałych towarów lub świadczenia pozostałych usług wymienionych w tym załączniku. Stawki obniżone nie mogą mieć jednak zastosowania do usług świadczonych drogą elektroniczną.
Stawka VAT na e-booki
Do kategorii usług świadczonych drogą elektroniczną zgodnie z rozporządzeniem Rady nr 282/2011 zalicza się m.in. dostawy produktów w formie cyfrowej, takich jak zawartość książek w formie cyfrowej i innych publikacji elektronicznych, czyli tzw. e-booków. Do tych publikacji znajduje zastosowanie stawka podstawowa.
TSUE w wyroku z dnia 11 września 2014 r. (sygn. C-219/13 – sprawa K Oy) odniósł się do pkt 6 załącznika nr III do dyrektywy. Obecnie w pkt 6 załącznika nr III do dyrektywy (zawierającym wykaz dostaw towarów i świadczenia usług, do których można zastosować stawki obniżone) wymieniono „dostarczanie książek na wszystkich nośnikach fizycznych (…)”. Przed dniem 1 czerwca 2009 r. obowiązywało poprzednie brzmienie tego przepisu, w którym brak było sformułowania „na wszystkich nośnikach fizycznych”.
Jak wskazał TSUE, ze względu na samą zmianę brzmienia pkt 6 załącznika nr III do dyrektywy państwo członkowskie, które postanowiło zastosować stawkę obniżoną do dostaw książek drukowanych na papierze, nie jest z tego względu zmuszone do rozszerzenia stosowania tej stawki obniżonej także na dostawę książek na każdym nośniku fizycznym innym niż papier. TSUE potwierdził także wprost, że przepis uprawniający Państwo członkowskie do stosowania stawki obniżonej w stosunku do dostaw towarów i świadczenia usług wymienionych w załączniku nr III uprawnia Państwo członkowskie do stosowania do książek wydanych w formacie papierowym stawki obniżonej, a do książek na innych nośnikach fizycznych, takich jak płyta CD lub CD-ROM lub pendrive, stawki podstawowej.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Zasada neutralności podatkowej VAT
Istotne jest jednak jak zaznaczył TSUE, że państwo członkowskie nie może wprowadzić stawki obniżonej do dostaw książek wydanych w formacie papierowym, a stawki podstawowej - do dostaw książek na innych nośnikach fizycznych takich jak płyta CD lub CD-ROM lub pendrive, jeżeli naruszy to zasadę neutralności podatkowej.
Dokonując wykładni zasady neutralności podatkowej TSUE odwołał się do swojego poprzedniego orzecznictwa, tj. Komisja/Francja, sygn. C‑384/01 (pkt 25) oraz The Rank Group, sygn. C‑259/10 i sygn. C‑260/10, (pkt 32). Zgodnie z tym orzecznictwem zasada neutralności podatkowej sprzeciwia się, aby towary lub usługi podobne, które są konkurencyjne wobec siebie, były traktowane odmiennie z punktu widzenia podatku od wartości dodanej.
W celu ustalenia, czy towary lub usługi są podobne, należy przede wszystkim uwzględnić punkt widzenia przeciętnego konsumenta. Towary lub usługi są podobne, gdy wykazują analogiczne właściwości i spełniają te same potrzeby konsumenta, w zależności od kryterium porównywalności w użytkowaniu, i gdy istniejące różnice nie wpływają w znaczący sposób na decyzję przeciętnego konsumenta o skorzystaniu z jednego lub drugiego towaru bądź usługi.
Jak wskazał TSUE, w odniesieniu do zwolnienia określonego w pkt 6 załącznika nr III ocena przeciętnego konsumenta może się zmieniać w zależności od ewentualnie zróżnicowanego poziomu przyjmowania się nowych technologii na danym rynku krajowym i stopnia dostępu do urządzeń technicznych pozwalających temu konsumentowi na korzystanie z książek wydanych na nośnikach fizycznych innych niż papier, za punkt odniesienia należy przyjąć przeciętnego konsumenta każdego państwa członkowskiego.
W tych okolicznościach do sądów krajowych należy zbadanie czy książki wydane w formacie papierowym i książki wydane na innych nośnikach fizycznych są produktami, które przeciętny konsument może uważać za podobne w danym państwie członkowskim. W tym celu ów sąd powinien ocenić, czy książki te wykazują analogiczne właściwości i spełniają te same potrzeby w zależności od kryterium porównywalności w użytkowaniu, aby zbadać, czy istniejące różnice wpływają – bądź nie – w znaczący sposób na decyzję przeciętnego konsumenta o wyborze takiej lub innej książki.
Przepisy polskiego VAT
Na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu stawką 5% podlega dostawa książek wydawanych na dyskach, taśmach i innych nośnikach pod warunkiem, że są oznaczone stosowanymi na podstawie odrębnych przepisów symbolami ISBN. Podobnie tą samą stawką podlega opodatkowaniu dostawa książek drukowanych - również pod warunkiem, że są oznaczone stosowanymi na podstawie odrębnych przepisów symbolami ISBN. Polski ustawodawca wprowadził więc już stosowanie stawki obniżonej zarówno przy dostawie książek tradycyjnych jak i książek wydawanych na dyskach elektronicznych.
Kasy fiskalne 2015 / 2016 – zwolnienia
Nowe wzory deklaracji i informacji PIT 2014 / 2015
Umowy zlecenia 2014 / 2015 – składki ZUS
Jednak pomimo wyroku TSUE w odniesieniu do świadczenia usług w postaci udostępniania e-booków zastosowanie raczej znajdzie w dalszym ciągu stawka podstawowa, ponieważ udostępnianie e-booków jest usługą świadczoną drogą elektronicznie.
Z drugiej strony wskazany wyrok może być podstawą do kwestionowania stosowania stawki podstawowej przy udostępnianiu e-booków, gdyż dla czytelnika znaczenie ma przede wszystkim treść, a nie rodzaj nośnika. Rozstrzygnięcie jednak słuszności takiej tezy TSUE pozostawił sądom krajów członkowskich UE.
Jednocześnie wyrok ten może być podstawą do weryfikacji słuszności stosowania opodatkowanie stawką obniżoną dostaw niektórych towarów lub świadczenia wybranych usług określonych w załączniku nr III do dyrektywy przy jednoczesnym opodatkowaniu stawką podstawową dostaw pozostałych towarów lub świadczenia pozostałych usług wymienionych w tym załączniku, pod względem zgodności takiego wyboru polskiego ustawodawcy z zasadą neutralności podatkowej.
Opracował: Marcin Szymocha, Instytut Studiów Podatkowych