Od 1 stycznia 2020 r. istnieją dwie grupy przepisów określających zasady, na jakich podatnicy - w celu zastosowania stawki 0% do wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów - mogą dokumentować fakt, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju. Są to:
- przepisy zawarte w art. 42 ustawy o VAT - treść tych przepisów jak na razie nie zmieniła się w stosunku do przepisów obowiązujących w 2019 r., w związku z epidemią koronawirusa Sejm zawiesił prace nad projektem, który miał wprowadzić przepisy UE,
- przepisy art. 45a rozporządzenia 282/2011.
Polecamy: VAT 2020. Komentarz
Polecamy: Biuletyn VAT
Nie jest jednak tak, że podatnicy są obowiązani do stosowania obu tych grup przepisów. Z komunikatu Ministerstwa Finansów z 31 grudnia 2019 r. wynika bowiem, że w istocie podatnikom przysługuje prawo wyboru, które z tych przepisów stosują. W komunikacie tym czytamy, że:
(…) rozporządzenie wykonawcze 2018/1912 w art. 45a wprowadza domniemania wzruszalne odnoszące się do dowodów wymaganych do zastosowania zwolnienia z prawem do odliczenia (stawki 0%) z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Niespełnienie warunków wprowadzonych ww. rozporządzeniem nie oznacza, że stawka 0% nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji dostawca będzie musiał udowodnić w inny sposób, zgodnie z dotychczasowymi przepisami ustawy o VAT, że warunki zastosowania stawki 0% zostały spełnione. Sytuacja taka nie ulegnie zmianie po wejściu w życie ustawy implementującej prawo unijne.
A zatem nie ma przeszkód, aby w zakresie dokumentowania dostarczenia towarów do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju prawo do stosowania stawki 0% było dokumentowane na dotychczasowych zasadach wynikających z przepisów art. 42 ustawy o VAT. W takim przypadku nie ma potrzeby kompletowania dokumentów określonych przepisami art. 45a rozporządzenia 282/2011. Należy zastrzec, że część dokumentów wymienionych w art. 42 ustawy o VAT jest jednocześnie dokumentami wymienionymi w art. 45a rozporządzenia 282/2011.
Z drugiej strony podatnicy mają prawo stosować w tym zakresie przepisy art. 45a rozporządzenia 282/2011. W takim razie nie ma potrzeby kompletowania dokumentów określonych przepisami art. 42 ustawy o VAT.
1. Dokumentowanie stawki 0% dla dostaw wewnątrzwspólnotowych na podstawie polskiej ustawy
Z art. 42 ust. 3 ustawy o VAT wynika, że w przypadkach gdy przewóz jest zlecany przewoźnikowi, wymagane są, co do zasady, dwa dokumenty. Są to:
- dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, oraz
- specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku.
Z kolei w przypadku wywozu towarów bezpośrednio przez podatnika dokonującego takiej dostawy lub przez ich nabywcę, przy użyciu własnego środka transportu podatnika lub nabywcy, z art. 42 ust. 4 ustawy o VAT wynika konieczność posiadania specyfikacji poszczególnych sztuk ładunku oraz dokumentu zawierającego dane wskazane w art. 42 ust. 4 pkt 1-5 ustawy o VAT. Są to następujące dane:
1) imię i nazwisko lub nazwa oraz adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz nabywcy tych towarów;
2) adres, pod który są przewożone towary, w przypadku gdy jest inny niż adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania nabywcy;
3) określenie towarów i ich ilości;
4) potwierdzenie przyjęcia towarów przez nabywcę do miejsca, o którym mowa w pkt 1 lub 2, znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;
5) rodzaj oraz numer rejestracyjny środka transportu, którym są wywożone towary, lub numer lotu - w przypadku gdy towary przewożone są środkami transportu lotniczego.
W obu przypadkach istnieje możliwość dowodzenia wywozu towarów z terytorium kraju i ich dostarczenie do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju za pomocą tzw. dokumentów pomocniczych. Są nimi - jak wynika z art. 42 ust. 11 ustawy o VAT - w szczególności:
-
- korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie,
- dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu,
- dokument potwierdzający zapłatę za towar, z wyjątkiem przypadków, gdy dostawa ma charakter nieodpłatny lub zobowiązanie jest realizowane w innej formie, w takim przypadku - inny dokument stwierdzający wygaśnięcie zobowiązania,
- dowód potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.
2. Dokumentowanie stawki 0% dla dostaw wewnątrzwspólnotowych na podstawie przepisów rozporządzenia UE 282/2011
Zasady dokumentowania WDT od 1 stycznia 2020 r. reguluje również art. 45a rozporządzenia 282/2011.
Tabela. Przypadki, gdy możemy domniemywać, że towary zostały dostarczone według rozporządzenia UE
|
Sposób transportu towarów |
Sposób dokumentowania, |
Rodzaj dopuszczalnych dowodów |
|
1 |
2 |
3 |
|
Towary zostały wysłane lub przetransportowane przez sprzedawcę lub przez osobę trzecią działającą na jego rzecz |
Sprzedawca musi posiadać: ● co najmniej dwa niebędące ze sobą w sprzeczności dowody wskazane w pkt 1 kol. 3, które zostały wydane przez dwie różne strony, niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy, albo ● dowolne, pojedyncze dowody wskazane w pkt 1 kol. 3 wraz z dowolnymi, pojedynczymi, niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami wymienionymi w pkt 2-4 kol. 3, potwierdzającymi wysyłkę lub transport, które zostały wydane przez dwie różne strony, niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy. |
1) dokumenty odnoszące się do wysyłki lub transportu towarów, takie jak podpisany list przewozowy CMR, konosament, faktura za towarowy przewóz lotniczy lub faktura od przewoźnika towarów 2) polisa ubezpieczeniowa w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów lub dokumenty bankowe potwierdzające zapłatę za wysyłkę lub transport towarów 3) dokumenty urzędowe wydane przez organ władzy publicznej, na przykład notariusza, potwierdzające przybycie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia 4) poświadczenie odbioru wystawione przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzające składowanie towarów w tym państwie członkowskim. |
|
Towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub przez osobę trzecią działającą na rzecz nabywcy |
Sprzedawca musi posiadać: ● pisemne oświadczenie nabywcy potwierdzające, że towary zostały wysłane lub przetransportowane oraz wskazujące państwo członkowskie przeznaczenia towarów; nabywca dostarcza sprzedawcy oświadczenie do dziesiątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła dostawa, oraz |
Trudno jednak wskazać, w jaki sposób zdobyć np. dokumenty urzędowe (wymienione w kol. 3 pkt 3 tabeli) wydane przez organ władzy publicznej, o których mowa w rozporządzeniu 282/2011. Zasady obowiązujące w tym zakresie wynikają bowiem z przepisów innych państw członkowskich.
Zauważyć jednak należy, że w żadnym razie nie jest konieczne posiadanie wszystkich dokumentów wymienionych w kol. 3 tabeli. W konsekwencji w przypadku problemów z uzyskaniem dokumentów urzędowych wydanych przez organ władzy publicznej można je zastąpić jednym z pozostałych dokumentów wymienionych w kol. 3 tabeli.
Podstawa prawna:
-
art. 42 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568
-
art. 45a rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - DUUEL z 2011 r. Nr 77, poz. 1; ost.zm. DUUEL z 2019 r. Nr 313, poz. 14
Tomasz Krywan, doradca podatkowy