Jak wiadomo opodatkowaniu VAT podlega tylko takie odpłatne świadczenie usług na terytorium Polski, które jest realizowane przez podmiot w ramach samodzielnie wykonywanej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej „ustawą o VAT”.
Nieodpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, w tym również usług pomocy prawnej, co do zasady nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Wynika to a contrario z brzmienia art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, stosownie do którego opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Jednakże nieodpłatne świadczenie usług może być na gruncie ustawy o VAT uznane za odpłatne świadczenie usług, a tym samym podlegać opodatkowaniu VAT.
Zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT za odpłatne świadczenie usług uznaje się bowiem również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Czy nieodpłatne świadczenie usług nie związane z działalnością jest opodatkowane?
Czy świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej jest opodatkowane VAT? – wyjaśnienia MF z 2011 roku
W świetle powyższego, nieodpłatna pomoc prawna nie jest objęta zakresem ustawy o VAT, o ile jej świadczenie wpisuje się w cel działalności gospodarczej prowadzonej przez świadczącego ją podatnika.
Zdaniem Ministerstwa Finansów świadczenie pomocy prawnej na zasadzie pro publico bono, a zatem w sposób dobrowolny i nieodpłatny, w interesie publicznym – w szczególności na rzecz osób, których na te usługi nie stać, jest publicznie odbierane jako bezinteresowna działalność prospołeczna.
Czy świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej podlega VAT
Działalność taka kreuje pozytywny wizerunek przedsiębiorcy wśród obecnych i potencjalnych jego klientów. Zatem należy uznać, iż tak określona działalność pro bono wpisuje się, co do zasady, w zakres prowadzonej działalności gospodarczej i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Jeżeli natomiast podatnik udziela bezpłatnych porad prawnych, które nie wpisują się w cel prowadzonej przez niego działalności, czynności takie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Ministerstwo Finansów zauważa jednak, że nie oznacza to obciążenia w każdym przypadku tego rodzaju czynności podatkiem VAT.
Aby podatek VAT został w takim przypadku naliczony podatnik musiałby ponieść koszty w związku ze świadczeniem tych czynności.
Czyli prawnik, który prowadzi działalność jednoosobowo, nie naliczy VAT od bezpłatnej usługi, gdyż nie ponosi w związku z jej świadczeniem z reguły żadnych kosztów.
Informacja ta jest zasadniczo zbliżona do wyjaśnień MF wydanych w połowie 2011 r. Wydaje się jednak, że potrzebna jest interpretacja ogólna Ministra Finansów w tej kwestii, bo wyjaśnienia udzielone w formie nie podpisanego przez nikogo pisma opublikowanego na stronie internetowej Ministerstwa nie wyglądają formalnie wystarczająco poważnie.