Mówi o tym art. 43 ust 1 pkt 10 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2016 poz. 710 ze zm. – dalej ustawa o VAT).
Pierwsze zasiedlenie zostało zdefiniowane w art. 2 ust 1 pkt 14 ustawy o VAT, jako oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:
a) wybudowaniu lub
b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.
Należałoby zatem rozstrzygnąć, co właściwie oznacza zwrot „oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi”, a także, kiedy poniesione na nieruchomość wydatki stanowią ulepszenie.
Wydawałoby się, że skoro nieruchomość została nabyta przez przedsiębiorcę, czynnego podatnika podatku od towarów i usług, w celu wykorzystywania jej, w prowadzonej działalności gospodarczej, to właśnie data nabycia, zawarta w akcie notarialnym, stanowi datę pierwszego zasiedlenia. Niestety, przepis jest na tyle nieprecyzyjny, że doczekał się sprzecznych interpretacji. Według niektórych, oddanie do używania w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, ma miejsce np. wówczas, gdy podatnik zajmie nieruchomość, w celu zlokalizowania tam swojego biura, magazynu, czy hali produkcyjnej, natomiast według innych, nieruchomość powinna zostać oddana osobie trzeciej, np. wynajęta.
Sprawa definicji „pierwszego zasiedlenia” stała się przedmiotem pytania prejudycjalnego skierowanego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, postanowieniem NSA z dnia 23 lutego 2016 r. I FSK 1573/14, w celu rozstrzygnięcia wątpliwych kwestii na gruncie dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. z 2006 r. Nr L 347, s. 1), której implementację mają stanowić polskie regulacje ustawy o VAT.
Sprawa otrzymała sygnaturę C-308/16 (Kozuba Premium Selection sp. z o.o. przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Warszawie).
Nie każdy przedsiębiorca może lub chce czekać ze zbyciem nieruchomości, do czasu wiążącego rozstrzygnięcia zagadnienia przez TSUE, pozostaje więc oprzeć się na krajowej linii orzeczniczej.
W interpretacji indywidualnej z dnia 15 listopada 2013, sygn. IBPP2/443-691/13/AB, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach uznał, że pierwsze zasiedlenie będzie miało miejsce wówczas, gdy wybudowany lub zmodernizowany w stopniu nie niższym niż 30% wartości początkowej obiekt budowlany, będzie przedmiotem dostawy w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT lub np. przedmiotem najmu, dzierżawy (przedmiotem świadczenia usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT). Natomiast, w nowszej interpretacji indywidualnej z dnia 1 lutego 2017, sygn. 3063-ILPP2-3.4512.189.2016.1.WB, Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, a także w wyroku NSA, z dnia 14 maja 2014 r., sygn. I FSK 382/14, czytamy, iż pojęcie „pierwsze zasiedlenie” należy rozumieć szeroko, jako pierwsze zajęcie budynku, używanie. A więc, pierwsze zasiedlenie ma miejsce nie tylko w momencie oddania nieruchomości do używania najemcy, dzierżawcy lub nabywcy, w wykonaniu czynności podlegającej opodatkowaniu, następuje również w wyniku zajęcia i używania nieruchomości na potrzeby własnej działalności gospodarczej.
Ustawodawca za pierwsze zasiedlenie uznał także oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części po ich ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej. W celu stwierdzenia, czy sprzedaż nieruchomości może korzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 10, konieczne jest ustalenie, kiedy doszło do kwalifikowanego ulepszenia tego budynku.
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
W celu ustalenia, czy nakłady na ulepszenia przekroczyły 30% wartości początkowej danego obiektu należy poszczególne wydatki sumować i gdy sumowane wydatki przekroczą 30% wartości początkowej podwyższyć o nie wartość początkową i kolejne ulepszenia odnosić już do tej nowej wartości początkowej. Pamiętać też należy, że wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym remontu, czyli robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, nie stanowi wydatku na ulepszenie, czyli nie wpływa na podwyższenie wartości nieruchomości.
Autor: Izabela Żurkowska-Mróz, doradca podatkowy