Promocja przedsiębiorstwa, zwiększenie liczby kontrahentów, rozszerzenie dystrybucji sprzedawanych towarów mające na celu zwiększenie sprzedaży oferowanych towarów jest typowym działaniem przedsiębiorców. Sposobów osiągnięcia takich celów jest wiele, wśród nich można wymienić przekazywanie materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów i próbek. Czynności te wyłączone są z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Katalog ten nie wyczerpuje jednakże wszystkich możliwych działań podejmowanych przez podatników. Warto się więc przyjrzeć innym formom promocji oraz skutkom podatkowym takich czynności.
Wymienienie wszystkich działań zmierzających do zwiększenia sprzedaży jest niemożliwe - wskazać jedynie można kilka przykładowych. W praktyce dość często spotykane są działania polegające na nieodpłatnym przekazywaniu artykułów nie będących przedmiotem działalności przedsiębiorcy.
Podejmując działania reklamowe prowadzonego przedsiębiorstwa bądź towarów przez nie sprzedawanych klientom, czy potencjalnym nabywcom wręczane są prezenty. Wśród typowych można wymienić pluszowe zabawki, długopisy z logo przedsiębiorstwa, czapki, kurtki, koszulki, sprzęt RTV i AGD, breloczki, kubki, płyty CD z muzyką, płyty DVD. Lista takich towarów ograniczona jest jedynie pomysłowością przedsiębiorcy.
Z podatkowego punktu widzenia istotne jest ustalenie czy dokonując nabycia takich artykułów podatnik będzie mógł skorzystać z prawa obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z ich zakupu? Czy nieodpłatne wydanie tych towarów będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT?
Prawo obniżenia podatku należnego o podatek naliczony określone zostało w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z tym przepisem: „W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego [...].”
Cytowany przepis uzależnia więc prawo odliczenia podatku naliczonego od wykorzystania towarów lub usług do czynności opodatkowanych. Do takich czynności należą m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy o VAT). Nie budzi wątpliwości dokonanie odliczenia podatku naliczonego od zakupu towaru (np. w hurtowi), który został następnie w dalszej kolejności odsprzedany w ramach prowadzonej działalności (np. sklepie). Jak natomiast traktować zakup towaru, który przekazany będzie nieodpłatnie na szeroko rozumiane cele marketingowe?
Stanowisko w tym zakresie wyrażone zostało w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 03 grudnia 2009 r. sygn. akt I SA/Ol 683/09. W ocenie Sądu szereg czynności podejmowanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, co do których nie ma wątpliwości, że służą czynnościom opodatkowanym, nie daje się ściśle przyporządkować do konkretnych działań podlegających opodatkowaniu. Nie zawsze jest możliwe wskazanie ścisłego powiązania danego podatku naliczonego z konkretnymi czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika.
Wydawca gazety lokalnej w celach promocyjnych dokonuje zakupu kubków i czapek z logo gazety, które wydawane będą nieodpłatnie jak nagrody pocieszenia w organizowanych konkursach, przy okazji festynów, organizowanych imprez. Działania te mają na celu rozpropagowanie gazety, stworzenie przyjaznego wizerunku firmy na rynku, a w efekcie końcowym służyć ma utrzymaniu bądź zwiększeniu poczytności tego wydawnictwa.
W przedstawionym przykładzie nie sposób znaleźć bezpośrednią zależność pomiędzy poniesionymi wydatkami, a faktem sprzedaży konkretnego egzemplarza czy partii gazety. Jednakże cel, któremu działania te służą nastawione są na działalność opodatkowaną, a podjęte działania są ukierunkowane na dokonanie takich czynności.
Jak podnosi w uzasadnieniu w/w wyroku Sąd - podatnik nie traci prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony w przypadku, gdy nabycie towaru lub usługi zostało dokonane w celu jego wykorzystania przy sprzedaży opodatkowanej, do zrealizowania której podatnik w ramach przedsiębiorstwa posługuje się jednak czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu.
Nabycie takie zmierza bowiem do dokonania sprzedaży opodatkowanej. Za takie działania uznać należy nabycie towarów lub usług wykorzystywanych następnie w związku z podejmowanymi przez podatnika czynnościami o charakterze marketingowym, które są przeprowadzane w celu zwiększenia grona nabywców i poszerzenia rynku zbytu, czy przedstawienia informacji o nowych produktach.
Odnosząc się natomiast do podatkowych skutków nieodpłatnego przekazania opisanych we wstępie towarów służących celom marketingowym wyjść należy od przepisów określających zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Generalną zasadę w tym zakresie wyraża art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, który stanowi, że:
„Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej „podatkiem”, podlegają:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
- eksport towarów;
- import towarów;
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.”
W omawianym zakresie znaczenie ma zwrot: „odpłatna dostawa towarów” i jego zakres znaczeniowy. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy o VAT). Przepisy ustawy o VAT pod pojęciem dostawy towarów zakwalifikowały również czynności, które mimo braku odpłatności zrównane zostały w skutkach podatkowych z odpłatną dostawą towaru.
Do czynności takich ustawodawca zalicza przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem jeżeli podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności w całości lub części (art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług).
Polecamy serwis: Koszty
Ustawodawca przewidział więc sytuacje, w których nieodpłatne przekazanie towarów będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT. By do tego doszło spełnionych być musi kilka warunków. Najważniejszym z nich jest cel nieodpłatnego przekazania. W praktyce mogą mieć miejsce sytuacje, w których wydanie towaru nastąpiło na cele związane z prowadzoną działalnością, oraz inne, które z tą działalnością nie są związane i kryterium te będzie decydujące o opodatkowaniu podatkiem VAT.
1. Podatnik, w związku z prowadzoną działalnością dokonał zakupu samochodu na potrzeby prowadzonej działalności. Po jakimś czasie pojazd nieodpłatnie przekazuje członkom swojej rodziny. W zaistniałej sytuacji nieodpłatne przekazanie towaru będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż cel wydania towaru nie jest związany z prowadzoną działalności gospodarczą.
2. Podatnik w związku z prowadzoną działalnością wprowadza program lojalnościowy – przy zakupie towarów będących przedmiotem jego działalności (np. artykułów spożywczych) zliczane są punkty. Uzyskanie określonej liczby punktów daje prawo do bezpłatnego otrzymania prezentów np. (sprzętu RTV). W takiej sytuacji wydanie towaru ma związek z prowadzoną działalnością i nie podlega opodatkowaniu VAT.
Przepisy ustawy o VAT, regulujące kwestie opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów były przedmiotem interpretacji organów skarbowych jak również sądów administracyjnych.
W interpretacji z dnia 30 października 2009 r. Minister Finansów stwierdził m.in., że treść normy prawnej wynikającej z przepisu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT należy odczytywać z uwzględnieniem brzmienia ust. 3 tego przepisu. Zdaniem Ministra Finansów ust. 3 art. 7 odnosi się do sytuacji nieodpłatnego przekazania towarów, których wydanie jest związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji należy uznać, że art. 7 ust. 2 reguluje sytuacje, w których następuje opodatkowanie nieodpłatnego przekazania towarów na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem. Jak dalej podniesiono: „Gdyby przyjąć bowiem, iż opodatkowaniu na mocy ust. 2 podlegają wyłącznie czynności w ogóle nie związane z przedsiębiorstwem, zbędne byłoby wyłączanie z opodatkowania czynności, które i tak nie podlegałyby opodatkowaniu jako związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Zobacz także: Czy przekazywanie prezentów firmowych podlega opodatkowaniu VAT
Odmienne stanowisko reprezentują sądy administracyjne. Miedzy innymi w zakresie przywołanej wyżej interpretacji Ministra Finansów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 25 maja 2010 r. sygn. akt I SA/Gd 258/10 orzekł, iż z literalnego brzmienia art. 7 ust. 2 ustawy o VAT wynika, że odnosi się on do takich sytuacji, w których nastąpiło przekazanie towaru na cele inne niż związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem. Oznacza to w ocenie Sądu, że przepis ten pomija takie nieodpłatne przekazanie towarów, które zostały dokonane na cele związane z przedsiębiorstwem podatnika. Przepis ust. 3 art. 7 określa rodzaje towarów, których przekazanie na cele inne niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem zostało wyłączone z zakresu opodatkowania.
Reasumując należy stwierdzić, że nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele związane z tym przedsiębiorstwem nie stanowi dostawy towarów – w konsekwencji nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.