Zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 18 i 18a ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze, a także świadczone na rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich zakładów leczniczych, w których wykonywana jest działalność lecznicza. Natomiast punkt 19 ww. przepisu wskazuje, że zwolnieniu podlegają usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów:
- lekarza i lekarza dentysty,
- pielęgniarki i położnej,
- medycznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 160, z późn. zm.),
- psychologa.
Z przedmiotowego zwolnienia korzystają zatem jedynie usługi w zakresie opieki medycznej mające cel diagnostyczny, tj. profilaktyka lub terapeutyczny, tj. leczenie. Co istotne, analizowanym zwolnieniem od podatku objęte są świadczenia, które można wykonywać w ramach zawodów medycznych, ale tylko te, które służą określonemu celowi - ochronie zdrowia. Jeżeli usługi medyczne nie służą profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu ani poprawie zdrowia, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.
Polecamy: Instrukcje VAT
Polecamy: Biuletyn VAT
W przypadku kierowców wykonujących zawodowo transport drogowy, poza ogólnymi normami prawa pracy oraz przepisami ustawy o kierujących pojazdami, zastosowanie mają również przepisy szczególne regulujące zawód kierowcy. W szczególności przepisy ustawy o transporcie drogowym przewidują, że kierowca wykonujący przewóz drogowy podlega badaniom lekarskim przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy (art. 39j ust. 1 ww. ustawy). Ponadto, kierowca wykonujący przewóz drogowy podlega badaniom psychologicznym przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy (art. 39k ust. 1 ww. ustawy). Badania psychologiczne, są przeprowadzane:
- do czasu ukończenia przez kierowcę 60 lat - co 5 lat;
- po ukończeniu przez kierowcę 60. roku życia - co 30 miesięcy (art. 39k ust. 3 ww. ustawy).
Warunkiem zatrudnienia jakiejkolwiek osoby jako kierowcy jest między innymi brak przeciwwskazań zdrowotnych oraz psychologicznych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy. Jak zatem wynika z przytoczonych przepisów, badania psychologiczne kierowców są wymogiem ustawowym oraz przesądzają o możliwości wykonywania tego zawodu. Celem nadrzędnym takich badań jest natomiast ochrona zdrowia pracownika, jak również ochrona bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego, w otoczeniu którego właściwie nieustannie kierowcy się znajdują i na niego oddziałują. Jedynie w pełni zdrowy kierowca może dawać gwarancję bezpiecznego wykonywania zawodu. Stąd też uzasadnionym jest stwierdzenie, że badania psychologiczne kierowców wpisują się w profilaktykę opieki zdrowotnej, badania te stanowią element medycyny pracy. Wobec tego, badania psychologiczne dla kierowców korzystają ze zwolnienia od podatku VAT przewidzianego w przepisach art. 43 ust. 1 pkt 18-19 ustawy o podatku od towarów i usług.
Potwierdzeniem powyższego stanowiska może być niedawno wydany wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, sygn. akt I FSK 653/17: „głównym celem badań psychologicznych nie jest kreowanie orzeczeń dla określenia możliwości wykonywania określonego zawodu, celem wiodącym jest bowiem ochrona zdrowia pracowników; zaświadczenie jest jedynie pochodną oceny stanu zdrowia pracownika. Przedmiotowe badania są częścią profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi. Badania psychologiczne stanowią element badań z zakresu medycyny pracy, a tym samym realizują one cechy profilaktyki zdrowotnej. Dlatego też mieszczą się w pojęciu usług z zakresu opieki medycznej, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18-19 ustawy o podatku od towarów i usług. O profilaktycznym charakterze badań psychologicznych świadczy narzucona regularność badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przeprowadzanych w ramach medycyny pracy.” (wyrok z dnia 23 sierpnia 2019 r.).
Jak zauważa NSA w uzasadnieniu do wyroku, jest to ugruntowana linia orzecznicza, na którą składają się chociażby: wyrok z dnia 5 września 2018 r., sygn. akt I FSK 1657/16, wyrok z dnia 13 września 2017 r., sygn. akt I FSK 2101/15, wyrok z dnia 20 kwietnia 2016 r., sygn. akt I FSK 2031/14, wyrok z dnia 24 marca 2017 r., sygn. akt I FSK 1314/15, wyrok z dnia 22 marca 2016 r., sygn. akt I FSK 1815/14.
Paweł Terpiłowski, Radca prawny, Konsultant podatkowy
ECDP Tax Mazur i wspólnicy sp. k. Spółka doradztwa podatkowego