W ubiegłym roku, w następstwie przeprowadzonego postępowania podatkowego obejmującego prawidłowość rozliczeń z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2001 r., naczelnik urzędu skarbowego w wydanej decyzji zakwestionował prawidłowość ustalania przeze mnie wartości początkowej poddanych amortyzacji środków trwałych. Decyzja ta została utrzymana w mocy przez dyrektora izby skarbowej. Na decyzję dyrektora izby skarbowej złożyłem skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Urząd skarbowy tymczasem, nie czekając na wyrok sądu, wszczął postępowanie podatkowe za rok 2002, ponownie kwestionując wartość dokonanych przeze mnie odpisów amortyzacyjnych (stanowi to konsekwencję zmniejszenia wartości początkowej środków trwałych dokonanego w postępowaniu dotyczącym roku 2001). Czy w mojej sprawie naczelnik urzędu postąpił słusznie? Czy nie powinien poczekać na zakończenie sprawy przed WSA (od rozstrzygnięcia sądu uzależniona jest prawidłowość moich rozliczeń za dalsze lata)?
Opisany w pytaniu stan faktyczny wskazuje, iż w sprawie zostało zakończone postępowanie dotyczące prawidłowości rozliczeń podatnika z tytułu podatku dochodowego za 2001 r., w wyniku wydania przez organ podatkowy drugiej instancji (dyrektora izby skarbowej) decyzji kończącej postępowanie instancyjne. Skarga na decyzję ostateczną dyrektora izby skarbowej wniesiona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego nie stanowi bowiem kontynuacji postępowania podatkowo-administracyjnego w sprawie dotyczącej roku 2001. Skarga do WSA „uruchamia” natomiast tryb sądowy, będący trybem odrębnym (samoistnym) od trybu administracyjno-podatkowego.
Przepis art. 201 § 1 ordynacji podatkowej stanowi, że organ podatkowy zawiesza postępowanie m.in., gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie to polega na tym, że zostają wstrzymane czynności procesowe, nie powodując jednocześnie ostatecznego zakończenia czy też choćby przerwania sprawy będącej przedmiotem postępowania.
W opisanej sprawie brak było przesłanek do zawieszenia postępowania mającego na celu sprawdzenie prawidłowości rozliczeń za 2002 r., a więc za okres następujący po roku, którego dotyczy sprawa zawisła przed WSA – pomimo istnienia faktycznego związku pomiędzy tym postępowaniem a postępowaniem zakończonym decyzją ostateczną. Określona w art. 201 § 1 pkt 2 ordynacji podatkowej przesłanka powodująca zawieszenie postępowania podatkowego, tj. uzależnienie rozpatrzenia sprawy dotyczącej zobowiązania za rok 2002 od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd (WSA), nie występuje bowiem w przedmiotowej sprawie.
Przyjmuje się, że przez pojęcie terminu „zagadnienie wstępne” należy rozumieć sytuacje, w których wydanie orzeczenia merytorycznego – w sprawie będącej przedmiotem postępowania przed właściwym organem podatkowym – uwarunkowane jest uprzednim rozstrzygnięciem wstępnego zagadnienia faktycznego czy też prawnego przez inny organ lub sąd. Zagadnienie wstępne powstaje wtedy, gdy rozstrzygnięcie jakiejś kwestii materialnej wykracza poza kompetencje organu podatkowego prowadzącego konkretne postępowanie. Upraszczając można stwierdzić, iż organ podatkowy ma obowiązek zawiesić postępowanie w sytuacji, gdy rozstrzygnięcie konkretnej sprawy nie może nastąpić bez ingerencji innego organu czy sądu.
Wypowiedzenie się WSA w kwestii prawidłowości ustalenia w roku 2001 wartości początkowej środków trwałych nie stanowi zagadnienia wstępnego w sprawie dotyczącej roku następnego. Oczywiście, mając na uwadze niewątpliwy związek między tymi sprawami, w przypadku gdyby WSA uchylił decyzję kwestionującą sposób ustalenia przez podatnika wartości początkowej środków trwałych dotyczącą 2000 roku, podatnik będzie mógł wystąpić do organów podatkowych o wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji dotyczącej roku 2002.
Tomasz Świetlikowski
Podstawa prawna:
art. 201 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60).