Czy koszty związane z uczestnictwem pracownika spółki w konferencji udokumentowane notą księgową stanowią koszt uzyskania przychodu?
Podmiot sprzedający usługę uczestniczenia w konferencji powinien udokumentować ją:
• fakturą VAT, jeśli jest podatnikiem tego podatku, albo
• rachunkiem, wystawionym zgodnie z art. 87 ordynacji podatkowej, jeśli nie jest podatnikiem VAT.
Notą księgową nie dokumentuje się zdarzeń gospodarczych, które należą do przedmiotu działalności podatnika. Notą księgową dokumentuje się np. naliczone odsetki od nieterminowych wpłat, kaucje, kary. Wystawiona nota, dokumentująca koszty związane z uczestniczeniem pracownika w konferencji, jest więc dokumentem błędnym z punktu widzenia praktyki gospodarczej.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera jednak szczególnego przepisu dotyczącego zasad dokumentowania wydatków, uznawanych za koszt podatkowy. Artykuł 9 ust. 1 u.p.d.o.p. stanowi, że podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku.
Do tych odrębnych przepisów należy m.in. ustawa o rachunkowości, która w art. 21 wskazuje, że dowód księgowy powinien zawierać co najmniej:
1) określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,
2) określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,
3) opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach naturalnych,
4) datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą – także datę sporządzenia dowodu,
5) podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów,
6) stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.
Prawidłowo wystawiona nota księgowa zawiera te elementy – jest więc dowodem księgowym, stanowiącym podstawę zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodów – oczywiście jeśli wydatki te zostały poniesione w celu uzyskania tego przychodu i równocześnie nie zostały wymienione w katalogu negatywnym kosztów – art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p.
Nawet jeśli uznamy, że wystawiona nota zamiast faktury lub rachunku jest poważną wadliwością dowodu księgowego, to nie ma to znaczenia dla kosztów podatkowych. Wielokrotnie podkreślano bowiem w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, że wystawienie wadliwego dowodu księgowego nie niweczy samego faktu poniesienia wydatku, jeżeli służył osiągnięciu przychodów, a podatnik wykazuje innymi dowodami zaistnienie zdarzenia gospodarczego uzasadniającego ten wydatek.
W wyroku z 29 listopada 1995 r. (sygn. akt. SA/Kr 1678/95) NSA wskazał, że „organy podatkowe nie mogą twierdzić, iż wydatki wynikające z wadliwych dowodów księgowych nie stanowią kosztu uzyskania przychodów. Wystawienie wadliwego dowodu księgowego nie niweczy samego faktu poniesienia wydatku. Organy podatkowe winny ustalić, czy wydatek taki został poniesiony, a skoro tak, to powinien być uznany za koszt uzyskania przychodu, jeśli miał wpływ na jego osiągnięcie. W razie wadliwości dowodu księgowego podatnik może innymi dowodami wykazać, że poniósł określony wydatek”.
Maria Dolna-Ciemniakowska
doradca podatkowy
Podstawa prawna:
• art. 9 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn.zm.),
• art. 21 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.).