Jesteśmy spółką jawną prowadzącą pełną rachunkowość. Czy likwidując spółkę należy wykazać w bilansie zerowe należności i zobowiązania? Jakie pozycje bilansu mogą być niezerowe? Kiedy należy wystąpić do sądu z wnioskiem o wykreślenie z KRS? Czy konta bankowe należy zlikwidować na moment bilansowy zamknięcia ksiąg?
RADA
Zobowiązania spółki w procesie likwidacji powinny zostać uregulowane, należności ściągnięte, a majątek spieniężony. Bilans zamknięcia likwidacji może jednak wykazywać zobowiązania niewymagalne, zobowiązania sporne i rezerwy na przyszłe zobowiązania. Inne pozycje niezerowe to środki pieniężne i kapitały wspólników. Wniosek o wykreślenie spółki z rejestru składany jest po zakończeniu likwidacji. Wtedy też jest to moment właściwy do likwidacji rachunków bankowych.
UZASADNIENIE
Likwidację spółki jawnej regulują przepisy Kodeksu spółek handlowych (art. 67–85). Na dzień rozpoczęcia i zakończenia likwidacji likwidatorzy sporządzają bilans otwarcia likwidacji i bilans zamknięcia likwidacji. Ponadto, gdy likwidacja trwa dłużej niż rok, sprawozdanie finansowe należy sporządzić na dzień kończący każdy rok obrotowy. Obowiązek sporządzania tych sprawozdań dotyczy także tych spółek, które ze względu na swą wielkość nie są zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych, w myśl art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości, i prowadzą tylko księgi podatkowe przychodów i rozchodów. W tej sytuacji Kodeks spółek handlowych nakazuje wykonanie sprawozdania finansowego w oparciu o podsumowanie zapisów w podatkowej księdze przychodów i rozchodów oraz innych ewidencji prowadzonych przez spółkę dla celów podatkowych, spis z natury, a także inne dokumenty (art. 101 k.s.h.).
Likwidatorzy spółki jawnej w likwidacji mają obowiązek w okresie likwidacji zakończyć bieżące interesy spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki. Są to tak zwane czynności likwidacyjne. Nowe interesy mogą być podejmowane tylko w przypadku, gdy jest to niezbędne do ukończenia spraw w toku. Przywołane tu zasady są w swym zakresie takie same w przypadku likwidacji spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych.
Zakończenie bieżących interesów spółki oznacza w szczególności rozwiązanie zawartych w imieniu spółki umów o pracę, umów cywilnoprawnych zlecenia i o dzieło, umów związanych z działalnością gospodarczą, spłatę pożyczek i kredytów itp.
WAŻNE!
Majątek należy spieniężyć, a należności spółki powinny zostać ściągnięte. W stosunku do należności nieściągalnych trzeba sporządzić odpisy aktualizujące. Z majątku spółki przede wszystkim spłaca się zobowiązania spółki.
Ponadto pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych i spornych. Dotyczy to również kosztów likwidacji spółki i innych kosztów, które nastąpią w okresie po wystąpieniu z wnioskiem do sądu o wykreślenie spółki z rejestru sądowego, a są możliwe do określenia, co oznacza utworzenie rezerw.
WAŻNE!
Zobowiązania niewymagalne, zobowiązania sporne i rezerwy w pasywach oraz środki pieniężne odpowiadające im w aktywach będą niezerowymi pozycjami w bilansie zamknięcia likwidacji spółki.
Pozostały w procesie likwidacji majątek dzieli się pomiędzy wspólników. Spłata udziałów i pozostałej nadwyżki pieniężnej następuje zgodnie z umową spółki, a w przypadku braku postanowień umowy – w takim stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w zysku. W sytuacji gdy majątek spółki nie wystarcza na spłatę udziałów i długów, niedobór dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy, a w ich braku – w stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w stracie.
Sprawozdanie likwidacyjne sporządza się na dzień poprzedzający podział pomiędzy wspólników majątku pozostałego po likwidacji. Tak więc w pasywach bilansu zamknięcia likwidacji widoczny będzie kapitał wspólników w kwocie odpowiadającej środkom pieniężnym przeznaczonym do podziału.
Proces likwidacji kończy się z chwilą podziału majątku między wspólników. Jest to moment właściwy do likwidacji rachunków bankowych. Może zdarzyć się jednak, że warto ograniczyć koszty utrzymywania rachunków bankowych i zlikwidować je już wcześniej, w szczególności gdy należności zostały ściągnięte, zobowiązania, w tym publicznoprawne, zapłacone, a dzielony majątek będzie wypłacany gotówką.
Likwidacja jest zakończona po podziale majątku i likwidatorzy składają wniosek o wykreślenie spółki z rejestru. Rozwiązanie spółki następuje jednak dopiero z chwilą wykreślenia jej z rejestru.
Kodeks spółek handlowych nie wymaga ogłoszeń wzywających wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności w związku z otwarciem likwidacji w przypadku spółki jawnej. Nie wymaga również złożenia do depozytu sądowego (jak np. w spółkach kapitałowych) sum potrzebnych do zaspokojenia lub zabezpieczenia znanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili, których wierzytelności nie są wymagalne albo są sporne. Zabezpieczenie interesów wierzycieli wynika z postanowień art. 22 § 2 k.s.h., który mówi, że każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
• art. 101, art. 22 § 2, art. 67–85 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 66
Ewa Szczepankiewicz
główny księgowy w spółce z o.o.