Jak osoba prowadząca działalność gospodarczą i rozliczająca się na podstawie księgi przychodów i rozchodów powinna udokumentować zakup obcej waluty (euro), w której dokonywane jest wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów?
RADA
Dokumentem potwierdzającym nabycie waluty w kantorze będzie dowód zakupu dewiz wystawiony przez kantor. Sam zakup waluty, bez względu na to, czy dokonany za pośrednictwem banku czy kantoru, nie podlega zaewidencjonowaniu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Księgowaniu będzie podlegała faktura dokumentująca zakup towaru oraz ewentualne różnice kursowe powstałe przy zapłacie za niego. Jeśli podatnik ureguluje należność za fakturę walutą zakupioną w kantorze, wówczas powstałe różnice kursowe nie będą podlegały księgowaniu w pkpir.
UZASADNIENIE
Zakup towarów z obszaru Unii Europejskiej, czyli wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, wiąże się z udokumentowaniem takiej transakcji przez zagranicznego kontrahenta fakturą w obcej walucie oraz zapłatą przez nabywcę za tak wystawioną fakturę w tejże walucie. Podatnik może regulować takie zobowiązanie bądź poprzez rachunek bankowy bądź walutą zakupioną w kantorze. Każda z tych instytucji odpowiednio udokumentuje taką transakcję – bank uwidoczni transakcje na wyciągu bankowym, natomiast kantor wystawi dowód zakupu dewiz (przepisy dokładnie regulują, jak ma wyglądać prawidłowy dowód zakupu lub sprzedaży dewiz w kantorze).
Wspomnieć należy, że podmioty gospodarcze mają prawo do zakupu dewiz w kantorach, co wynika z ustawy o prawie dewizowym. Istnieje jedynie ograniczenie w wysokości 20 000 euro co do wielkości jednorazowej transakcji (jednej umowy) zakupu lub sprzedaży zagranicznych środków płatniczych. Oczywiście pamiętać należy o innym ograniczeniu, wynikającym z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która mówi, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem banku, jeżeli:
• stroną transakcji jest inny przedsiębiorca,
• wartość transakcji (jednorazowa – bez względu na liczbę płatności) przewyższa 15 000 euro przeliczonych na złote po średnim kursie NBP z ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc dokonania transakcji.
Wartość faktury dokumentującej wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, w celu zaewidencjonowania w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, należy przeliczyć na złote po średnim kursie NBP, obowiązującym na dzień poniesienia kosztu. Momentem poniesienia kosztu w tym przypadku jest moment wystawienia faktury, i po kursie z dnia jej wystawienia należy przeliczyć wartość faktury.
Jednak w dniu zapłaty zobowiązania wobec zagranicznego kontrahenta kurs danej waluty może być różny od kursu z dnia wystawienia faktury i powstaną różnice kursowe.
Przypomnijmy, że na podstawie art. 22 ust. 1 updof, jeżeli pomiędzy dniem zarachowania kosztu i dniem zapłaty występują różne kursy walut, koszty te należy odpowiednio podwyższyć lub obniżyć o powstałe różnice kursowe wynikające z zastosowania kursu sprzedaży waluty z dnia zapłaty ustalonego przez bank, z którego usług korzysta ponoszący koszt, oraz z zastosowania średniego kursu NBP z dnia zarachowania kosztu. Istotny jest tu jednak sposób uregulowania należności przez nabywcę. Mianowicie różnice kursowe mogą powstać tylko pomiędzy kursem z dnia poniesienia kosztu a kursem sprzedaży tejże waluty stosowanym przez bank, z którego usług korzysta podatnik w momencie zapłaty. Przepisy w ogóle nie regulują kwestii różnic kursowych dla kursu kantorowego, co oznacza, że jeśli podatnik reguluje zobowiązanie za fakturę zagraniczną walutą zakupioną w kantorze, różnice kursowe powstałe między momentem zapłaty a momentem poniesienia kosztu nie będą stanowiły kosztu podatkowego (nie będą podwyższały bądź obniżały wartości zakupionego towaru).
Przykład
Podatnik zakupił w październiku 2005 r. towary we Włoszech. Zakup został udokumentowany fakturą VAT. Wartość faktury wystawionej 14 października 2005 r. wynosi 5600 euro. Po zastosowaniu średniego kursu NBP z dnia poniesienia kosztu (wystawienia faktury) wartość faktury wynosi: 5600 euro x 3,9340 = 22 030,40 zł i taką kwotę podatnik zaksięguje do księgi przychodów i rozchodów.
Przypadek I
Fakturę opłacił za pośrednictwem rachunku bankowego 24 października 2005 r. według kursu zastosowanego przez bank – 3,895 zł.
Kurs zapłaty za fakturę zastosowany przez bank jest różny, więc podatnik rozliczy różnice kursowe: 5600 euro x x (3,895 zł – 3,9340 zł) = – 218,40 zł. Różnice kursowe są ujemne, więc podatnik zmniejszy zaksięgowaną kwotę kosztów o 218,40 zł.
Przypadek II
Fakturę opłacił walutą zakupioną w kantorze 24 października 2005 r. po kursie 4,06 zł. W tym przypadku powstałe różnice kursowe nie podlegają księgowaniu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
• art. 22 ust. 1 i 1a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
• art. 14 ust. 1 pkt 3, art. 15 ustawy z 27 lipca 2002 r. – Prawo dewizowe – Dz.U. Nr 141, poz. 1178; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1808
• art. 22 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – Dz.U. Nr 173, poz. 1807; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
Katarzyna Okuniewska
specjalista w zakresie księgowości, ekonomista