Dokonuję zakupów inwestycyjnych. Nie rozpocząłem jeszcze działalności opodatkowanej VAT. Zanim to zrobię, upłynie prawdopodobnie 6-9 miesięcy. Być może potrwa to dłużej. Czy mogę otrzymać wcześniej zwrot podatku naliczonego zawartego w dokonanych zakupach?
RADA
Z pytania nie wynika, jakich zakupów dokonał podatnik. Jeżeli są to środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, grunty lub prawa wieczystego użytkowania gruntów zaliczone przez podatnika do środków trwałych, to – przy spełnieniu wskazanych w uzasadnieniu warunków – można uzyskać zaliczkowy zwrot VAT. Warunkiem zaliczkowego zwrotu jest jednak, aby czynności opodatkowane podatnik rozpoczął najpóźniej w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania ostatniej faktury stwierdzającej nabycie tych towarów lub usług. W przypadku importu towarów termin ten jest liczony od dnia otrzymania ostatniego dokumentu celnego. Należy wziąć to pod uwagę, zważywszy, że inwestycja podatnika ma trwać dłużej niż 6 miesięcy. Warunki i zasady zwrotu zostały opisane w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Zasadą jest, że podatnik, który nie wykonuje czynności opodatkowanych, nie może wykazać nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu bezpośredniego (na rachunek bankowy). Wyjątkowo jednak, jeżeli dokonuje zakupów inwestycyjnych i nie wykonuje jednocześnie czynności opodatkowanych, ma prawo do wystąpienia o tzw. zaliczkowy zwrot VAT. Aby podatnik mógł ubiegać się o zaliczkowy zwrot podatku naliczonego, musi łącznie spełnić następujące warunki:
• być zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym,
• nie wykonywać czynności opodatkowanych VAT, z wyjątkiem:
– importu towarów,
– wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,
– importu usług,
– nabycia towarów, dla którego podatnikiem jest nabywca (dotyczy to nabycia towarów na terytorium Polski od podatnika z kraju Wspólnoty, który nie jest zarejestrowany jako polski podatnik VAT),
• dokonać zakupu:
– środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji,
– gruntów i prawa wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli zostały zaliczone do środków trwałych nabywcy
(wartość netto zakupów tych towarów w okresie po dniu złożenia zgłoszenia rejestracyjnego musi wynosić co najmniej 250 000 zł),
• dokonać zapłaty należności za nabyte towary i usługi objęte zwrotem kwoty podatku naliczonego, a w przypadku importu – zapłaty podatku należnego od tego importu,
• złożyć oświadczenie, że:
a) nabyte towary i usługi będą służyć do czynności opodatkowanych, które zostaną wykonane nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia otrzymania ostatniej faktury stwierdzającej nabycie tych towarów lub usług albo – w przypadku importu towarów – od dnia otrzymania ostatniego dokumentu celnego,
b) w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania czynności opodatkowanych do końca następnego roku nie będzie korzystał ze zwolnienia od podatku określonego w art. 113 ust. 1 lub 8, tj. ze zwolnienia podmiotowego.
PRZYKŁAD
Firma zarejestrowana jako czynny podatnik VAT zaplanowała rozpoczęcie produkcji i sprzedaż urządzeń wentylacyjnych. We wrześniu 2005 r. rozpoczęła budowę zakładu produkcyjnego. Pierwsza sprzedaż planowana jest na lipiec 2007 r. Zakupy środków trwałych związane w całości z przyszłą sprzedażą opodatkowaną firma wykazuje w składanych co miesiąc deklaracjach VAT-7. Poniesione nakłady na środki trwałe netto przekroczyły kwotę 250 000 zł. Ostatni zakup środka trwałego został dokonany w styczniu 2007 r. W związku z tym wniosek o zwrot zaliczkowy firma może złożyć wraz z deklaracją za styczeń 2007 r., przy założeniu, że dotrzymane zostaną terminy i sprzedaż rzeczywiście wystąpi w połowie 2007 r.
Zagrożenia
Skarbowi Państwa z tytułu warunkowych wierzytelności wynikających z wypłacenia zaliczki naliczonego podatku przysługuje hipoteka przymusowa bądź zastaw skarbowy.
Aby otrzymać stosowny zwrot w formie zaliczki, podatnik musi złożyć wraz z deklaracją wniosek do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Wniosek można złożyć nie wcześniej niż za okres rozliczeniowy, w którym zostały spełnione wszystkie opisane warunki (wymienione w art. 93 ust. 2 pkt 1–3 ustawy o VAT).
Należny zwrot wypłacany jest w trzech równych ratach. Pierwszą ratę podatnik otrzymuje na rachunek bankowy wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym (aktualizacyjnym) NIP-1 lub NIP-2 w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Druga rata wypłacana jest w ciągu 120 dni, a trzecia w ciągu 180 dni.
PRZYKŁAD
Stan faktyczny jak w przykładzie pierwszym. Przy założeniu, że zostały spełnione wszystkie niezbędne warunki, w tym również dokonano zapłaty należności wynikających z otrzymanych faktur zakupu, pierwsza rata w wysokości 1/3 zaliczkowego zwrotu wpłynie do firmy w kwietniu, druga rata w czerwcu, a ostatnia w sierpniu 2007 r.
Podstawą otrzymania stosownego zwrotu jest posiadanie przez podatnika:
• oryginałów faktur (faktur korygujących) oraz – w przypadku importu towarów – dokumentów celnych,
• dokumentów potwierdzających uregulowanie należności za nabyte towary i usługi objęte zwrotem kwoty podatku naliczonego w formie zaliczki, a w przypadku importu towarów – potwierdzających zapłatę podatku należnego od tego importu, w tym:
– dokumentów bankowych potwierdzających dokonanie przelewu lub innego rodzaju płatności,
– oświadczenia sprzedawcy o przyjęciu zapłaty gotówką zgodnie z odrębnymi przepisami lub uregulowaniu należności w innej formie, jeżeli zapłata lub uregulowanie należności nie nastąpiły za pośrednictwem banku.
Zagrożenia
Jeżeli podatnik otrzymał zwrot VAT, a następnie nie spełni warunków zawartych w oświadczeniu składanym wraz z wnioskiem o zaliczkowy zwrot VAT, jest zobowiązany do zwrotu otrzymanej kwoty zaliczki wraz z odsetkami i powiadomienia o tym naczelnika urzędu skarbowego.
Podatnik ma obowiązek zwrotu otrzymanej zaliczki, gdy:
• podmiot nie spełni wszystkich warunków zawartych w oświadczeniu,
• przed rozpoczęciem czynności opodatkowanych
– nabyte towary i usługi objęte zwrotem zaliczkowym zostały wykorzystane do czynności lub były przedmiotem czynności, w stosunku do których nie przysługuje prawo do odliczenia VAT,
– otwarto likwidację, ogłoszono upadłość lub zakończono działalność,
– dokonano zbycia przedsiębiorstwa.
W przypadku zaistnienia choćby jednej z wymienionych sytuacji podatnik ma obowiązek zwrotu otrzymanej zaliczki i zawiadomienia o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego. Zwrotu otrzymanej zaliczki, wraz z odsetkami naliczonymi od dnia otrzymania poszczególnych rat, należy dokonać w terminie 15 dni od końca miesiąca, w którym zaistniała okoliczność uzasadniająca zwrot.
Przepisy, które umożliwiają podatnikom zwrot podatku naliczonego w formie zaliczki, są niezwykle surowe, a skorzystanie z tych uregulowań może nastręczać wielu problemów.
Szczególnie dużo wątpliwości wywołują uregulowania dotyczące terminu, w którym żądanie zaliczkowego zwrotu może być złożone w urzędzie skarbowym. Za sprawą niefortunnej zmiany dokonanej 1 czerwca 2005 r. ograniczono możliwość skorzystania z zaliczkowego zwrotu podatku naliczonego. Do 31 maja 2005 r. podatnik był zobowiązany do złożenia oświadczenia, że pierwsze czynności opodatkowane będą dokonane nie wcześniej niż po upływie sześciu miesięcy od dnia pierwszego nabycia środków trwałych.
Zgodnie natomiast ze znowelizowanym art. 93 ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT podatnik żądający zwrotu w formie zaliczki oświadcza, że pierwsze czynności opodatkowane zostaną wykonane nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia nabycia.
Prawdopodobnie jest to pomyłka redakcyjna, o czym świadczy fakt, że zwrot w formie zaliczki ma być dokonywany w trzech ratach: po upływie 60, 120 i 180 dni od dnia złożenia wniosku. W przeciwnym razie należałoby postawić pytanie o celowość tego uregulowania. Zwłaszcza o to, w jaki sposób zwrot dokonany w trzech ratach, tj. w ciągu 60, 120 i 180 dni od dnia otrzymania wniosku, miałby wpłynąć na poprawę płynności finansowej przedsiębiorstwa. Do chwili obecnej brak jest jednak jakiegokolwiek stanowiska Ministerstwa Finansów w tej kwestii. W praktyce jednak nie zdarza się nakazanie zwrotu zaliczki z powodu naruszenia wymienionego terminu. Przekroczenie terminu rozpoczęcia wykonywania czynności opodatkowanych nie powinno zatem rodzić po stronie podatnika negatywnych konsekwencji podatkowych, a w szczególności obowiązku zwrotu zaliczki. Należy zauważyć, że w projekcie nowelizacji ustawy o VAT przewiduje się rezygnację z zaliczkowego zwrotu VAT. Jeżeli zatem projekt zostanie przyjęty w obecnej formie, podatnicy nie będą mogli już skorzystać z tego uprawnienia.
• art. 93 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
• § 4–7 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 95, poz. 798; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 102, poz. 860
Aldona Werner
ekspert w zakresie VAT