Zakup w walucie - ujęcie podatkowe
Zgodnie z art. 15 ust.1. ustawy o PDOP i art. 22 ust. 1 ustawy o PDOF, koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, za który uważa się dzień:
- na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku),
albo
- dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku) (...).
A zatem w przypadku zakupu istotna dla określenia właściwego kursu jest data wystawienia dokumentu (faktury, rachunku lub innego dowodu księgowego) na podstawie którego następuje ujęcie kosztu w księgach. Właściwy kurs należy określić wtedy wg kursu z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego datę wystawienia tego dowodu. A zatem nie data otrzymania dowodu, nie data przyjęcia towarów czy inna, decydują o zastosowanym kursie do przeliczenia waluty obcej, lecz data wystawienia dowodu.
Potwierdzeniem powyższego jest interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 25.10.2010 sygn. IPPB5/423-481/10-3/IŚ: „(...) Za takim rozwiązaniem przemawia okoliczność, iż w przepisie cyt. art. 15 ust. 4e użyto sformułowania „dzień, na który ujęto koszt”, a nie „dzień, w którym ujęto koszt”, czyli, w którym przeprowadzono samą operację księgowania.(...) Zatem dzień wystawienia faktury czy innego dowodu księgowego winien być uwzględniany przy przeliczaniu na złote kosztów wyrażonych w walutach obcych i przy ustalaniu różnic kursowych. (...)Przy różnicach kursowych za koszt poniesiony uważa się koszt wynikający z otrzymanej faktury (rachunku) lub innego dowodu w przypadku braku faktury (art. 15a ust. 7 updop). Wobec tego do przeliczenia waluty obcej na złote należy przyjąć datę wynikającą z faktury lub innego dowodu, a nie np. datę otrzymania tych dokumentów, czy tez inną datę. Będzie to, więc kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu.(...). Należy zaznaczyć, iż podstawą ewidencji księgowej są dane wynikające z określonego dokumentu (faktury, rachunku czy innego dowodu księgowego), sporządzonego (wystawionego) w konkretnym dniu, który to dzień odzwierciedla moment danego zdarzenia gospodarczego, a w przypadku kosztów - moment poniesienia tych kosztów (...)”.
Można wskazać również na stanowisko wyrażone w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 6 maja 2009 r., zgodnie z którym „w świetle regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do przeliczania na złote kosztów uzyskania przychodów z tytułu importu towarów handlowych Spółka winna stosować kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, tj. poprzedzającego dzień wystawienia faktury (rachunku) przez dostawców”.
Sprzedaż w walucie - ujęcie podatkowe
Zgodnie z art.12 ust.2. ustawy o PDOP i art.14 ust.1a ustawy o PDOF, przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, za który uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:
1) wystawienia faktury albo
2) uregulowania należności.
Jeżeli strony ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. (art. 12 ust. 3c updop)
A zatem jeżeli faktura została wystawiona wcześniej tj. przed dniem wydania rzeczy, zbycia prawa lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi lub wcześniej uregulowano należność, właściwym kursem będzie średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury.
Ponieważ jednak w praktyce zazwyczaj fakturę wystawia się w momencie dokonania sprzedaży, dzień poprzedzający dzień wystawienia tej faktury wyznacza dzień, z którego kurs należy zastosować do wyceny przychodu.
Potwierdzeniem powyższego jest interpretacja indywidualna Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z 06.07.2009 sygn.: IBPBI/2/423-434/09/AM. „(...) należy stwierdzić, że przychód osiągany przez Spółkę w związku ze świadczeniem usług transportowych powstaje w dacie zaistnienia najwcześniejszego z wymienionych zdarzeń:
§ wykonania usługi,
§ wystawienia faktury,
§ uregulowania należności.
Zatem, za datę powstania przychodu należnego z tytułu świadczonych usług transportowych uważa się dzień wykonania usługi. (...). Jeżeli jednak przed tymi zdarzeniami dojdzie do wystawienia faktury lub do zapłaty należności, wówczas w dacie tych wcześniejszych okoliczności wystąpi przychód należny (...)”.
Wystawienie faktury w terminie późniejszym niż data powstania przychodu (dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub częściowego wykonania usługi) powoduje, że nie możemy do przeliczenia tego przychodu zastosować średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury, tylko kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. A zatem może powstać rozbieżność między przeliczeniem przychodu na potrzeby podatku dochodowego, a przeliczeniem podstawy opodatkowania na potrzeby podatku od towarów i usług o czym mowa poniżej.
Zakup i sprzedaż w walucie - ujęcie rachunkowe
Zgodnie z art. 30. ust.2 ustawy o rachunkowości, wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień. Jeżeli aktywa i pasywa są wyrażone w walutach, dla których Narodowy Bank Polski nie ogłasza kursu, to kurs tych walut określa się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ogłaszany przez Narodowy Bank Polski. A zatem ten sam kurs jest stosowany zarówno do celów podatkowych jak i bilansowych.
Zakupu i sprzedaży w walucie - ustawa o podatku od towarów i usług
Zgodnie z art. 31a. ust. 1. ustawy o VAT, w przypadku, gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W przypadku, gdy zgodnie z przepisami ustawy lub przepisami wykonawczymi do ustawy podatnik może wystawić fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego i wystawi ją w przewidzianym przepisami terminie, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury. (art. 31a ust. 2).
Potwierdzeniem powyższego jest interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 04.08.2010 sygn.: IBPP2/443-401/10/WN "(...) Mając na uwadze cytowane wyżej przepisy należy stwierdzić, iż podatnicy dokonujący przeliczania kwot wyrażonych w walutach obcych nie mają dowolności co do wyboru sposobu przeliczania waluty, gdyż zasady przeliczania tych kwot zostały wyraźnie określone w przywołanych przepisach. Kwoty wyrażone w walucie obcej przelicza się na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez NBP bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień wystawienia faktury, o ile jest ona wystawiona w terminie, w którym podatnik obowiązany jest do jej wystawienia lub na dzień powstania obowiązku podatkowego, w przypadku kiedy faktura nie została wystawiona w terminie (...)".
A zatem kluczowe dla ustalenia dnia właściwego do przeliczenia waluty obcej jest ustalenie momentu (dnia) powstania obowiązku podatkowego dla danej transakcji. Na podstawie przepisu art. 19 ust. 1 ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniami określonymi ustawą. Zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy o VAT, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w siódmym dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
W sytuacji, gdy faktura nie zostanie wystawiona w prawidłowym terminie, może powstać rozbieżność między kursem zastosowanym dla ujęcia przychodu i kosztu, a kursem dla podatku VAT.
W przypadku importu towarów przeliczenia na złote dokonuje się zgodnie z przepisami celnymi. A zatem dokument SAD importowy i wykazana tam kwota VAT, przeliczona wg kursu celnego jest kwotą podatku naliczonego do odliczenia w danej deklaracji VAT.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług,Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535
- Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz. U. z 2010 r. nr 51, poz. 307
- Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654
- Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości, Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223
Barbara Mielcarska
Outsourcing Rachunkowości