PROBLEM
1. Dokonujemy sprzedaży betonu. Na fakturze sprzedaży wyszczególniamy dodatkowo dowóz tego betonu do klienta. W jaki sposób należy zaksięgować przychody ze sprzedaży? Czy całość transakcji powinna być ujęta na koncie przychodów ze sprzedaży wyrobów gotowych czy w rozbiciu na przychody ze sprzedaży wyrobów plus przychody ze sprzedaży usług? Nadmieniam, że beton jest produktem głównym.
2. Firma otrzymała fakturę za naprawę samochodu. Faktura jest na kwotę 2000,00 zł netto, z czego 1600,00 zł to robocizna, a 400,00 zł - części. Czy należy ewidencjonować taką fakturę jako jedną pozycję, tj. koszt usług obcych, czy też należy w ewidencji odzwierciedlić elementy składowe tej faktury, tj. część jako koszty zużycia materiałów i część jako koszty usług obcych?
RADA
1. Sprzedaż betonu połączona z usługą dostarczenia (transportu) do odbiorcy może zostać zarejestrowana w księgach rachunkowych zarówno w jednej kwocie na koncie przychodów ze sprzedaży wyrobów, jak i odrębnie na kontach przychodów ze sprzedaży wyrobów i przychodach ze sprzedaży usług. Obie metody ewidencji są prawidłowe, a wybór dokonany przez jednostkę powinien wynikać z realizacji przez nią zasady istotności określonej w ustawie o rachunkowości. Jeśli zaewidencjonowanie takiej transakcji na jednym koncie przychodów ze sprzedaży wyrobów nie zaburzy obrazu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, to zasadne jest przyjęcie takiej właśnie metody ewidencji.
2. Sposób ewidencji kosztów usługi remontowej i kosztów części zamiennych również uzależniony jest od zasady istotności. Jeśli ujęcie tych kosztów na jednym koncie nie zaburzy obrazu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, to można zaewidencjonować je na jednym koncie. Przy wyborze konta kosztów rodzajowych, na które ewidencjonuje się taki koszt, należy uwzględnić rzeczywisty cel, dla którego poniesiono ten koszt. Skoro faktura dotyczy remontu samochodu, to oznacza to, że powinna zostać zaewidencjonowana w koszty usług obcych.
Nota korygująca - faktura z błędną nazwą nabywcy
Faktura VAT RR - kiedy można odliczyć VAT?
UZASADNIENIE
W przypadku zarówno faktur przychodowych, jak i kosztowych decydujące znaczenie ma zasadniczy cel, dla którego dane przychody są realizowane lub koszty zostały poniesione.
Zobacz e-poradnik „Faktury VAT w 2013 r.” dostępny na www.inforfk.pl
Zasady klasyfikowania przychodów
Nie ulega wątpliwości, że przychód, o który pyta Czytelnik, powinien być zaksięgowany na koncie przychodów ze sprzedaży wyrobów. Jedyna wątpliwość, jaka się tu pojawia, to czy sprzedaż usługi transportowej należy zaksięgować odrębnie od przychodu realizowanego na sprzedaży samego towaru. Należy zwrócić uwagę, że ustawa o rachunkowości w art. 3 ust. 1 pkt 19 wyjaśnia, że przez rzeczowe aktywa obrotowe rozumie się: materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu sprzedaży w stanie nieprzetworzonym.
Jak wynika z zacytowanej definicji, pojęcie produktu gotowego obejmuje zarówno wyroby gotowe, jak i usługi, a zatem księgowanie przychodów z tytułu ich sprzedaży może być wyłącznie na jednym koncie. Inne uregulowanie, które potwierdza takie stanowisko, to wzorcowy rachunek zysków i strat w układzie kalkulacyjnym i w układzie porównawczym stanowiący załącznik do ustawy o rachunkowości. W części A rachunku zysków i strat (tj. części dotyczącej przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów) nie ma wymienionych przychodów ze sprzedaży usług. Znajdują się natomiast przychody ze sprzedaży produktów. Należy zatem stwierdzić, że rozwiązanie, w którym przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych i usług byłyby księgowane łącznie, jest dopuszczalne przez ustawę o rachunkowości.
Faktura pro forma musi być wyraźnie oznaczona
Istotne jest jednak, czy rozwiązanie takie nie wpłynie negatywnie na obraz sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, a w związku z tym, czy jest to rozwiązanie pożądane przez jednostkę. Być może kierownictwo jednostki będzie chciało mieć informację o rentowności na poszczególnych asortymentach czy usługach, a w przypadku przyjęcia takiej metody wyceny nie będzie to możliwe. Ustawa o rachunkowości podpowiada (art. 4 ust. 3 i art. 8 ust. 1 uor), żeby jednostka tak organizowała ewidencję księgową, by znalazły się w niej wszystkie operacje gospodarcze, które są ważne dla oceny sytuacji majątkowej, finansowej oraz wyniku finansowego jednostki (jest to tzw. zasada istotności). Skoro jednostka ma tak prowadzić ewidencję zdarzeń, aby czytelnik jej sprawozdania finansowego nie był wprowadzony w błąd, to jeśli usługa związana ze sprzedażą wyrobów gotowych ma istotny udział w wartości sprzedaży ogółem, z pewnością zasadne jest wprowadzenie do polityki rachunkowości zapisu, zgodnie z którym przychody ze sprzedaży wyrobu i związanej z nim usługi są ewidencjonowane odrębnie.
Zasady klasyfikowania kosztów
Podstawowe grupy kosztów rodzajowych znajdziemy w rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym. W części B tego rachunku, tj. w pozycji kosztów działalności operacyjnej, mamy podane następujące koszty:
1. Amortyzacja
2. Zużycie materiałów i energii
3. Usługi obce
4. Podatki i opłaty, w tym:
• podatek akcyzowy
5. Wynagrodzenia
6. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
7. Pozostałe koszty rodzajowe.
Zaprezentowany wykaz kont kosztów w układzie rodzajowym jest wersją minimalną, uwzględniającą wyłącznie wymagania ustawy o rachunkowości. W większości podmiotów jest rozszerzany o bardziej szczegółowe rodzaje kosztów.
W rozpatrywanym przypadku jednostka zastanawia się, na jakie konto kosztów w układzie rodzajowym powinna zostać zaewidencjonowana faktura za usługę remontową i części zamienne. Żeby rozstrzygnąć tę wątpliwość, trzeba zwrócić uwagę na początek pytania, które zadał Czytelnik, bo zasadniczo tam zawarta jest odpowiedź. Otóż zaczyna on pytanie od stwierdzenia, że dostał fakturę za naprawę samochodu, i tu właśnie zawarł informację o tym, czego zasadniczo dotyczy ta transakcja. To, że na fakturze wyodrębniono oddzielnie koszty usługi i koszty części zamiennych, ma znaczenie drugorzędne. Dodatkowym argumentem za ujęciem tych kosztów wyłącznie jako koszty usług jest fakt, że usługa remontowa wynosi 1600 zł, co stanowi 80% wartości całej faktury. Zaprezentowana ścieżka rozstrzygania, jak ująć w kosztach taką fakturę, powinna być stosowana odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku. Wyobraźmy sobie sytuację odwrotną, tj. że Czytelnik otrzymuje fakturę za zakup części na 2000 zł, ale w jej treści wpisano obok części na 1600 zł jeszcze usługę np. transportu na 400 zł. W tym przypadku koszt w całości mógłby być zaliczony w koszty zużycia materiałów.
To, w jakiej proporcji pozostaje cena towaru do usługi, nie jest jedynym elementem, jaki trzeba brać pod uwagę, otrzymując faktury kosztowe. Podobnie jak w przypadku faktur przychodowych należy mieć na uwadze zasadę istotności, która nakazuje stosować takie metody ewidencji, które nie zaburzą obrazu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki. Obraz sytuacji majątkowej i finansowej byłby zaburzony, gdyby np. jednostka często kupowała części zamienne wraz z kosztami transportu i zawsze koszty te odnosiła w ciężar wyłącznie kosztów zużycia materiałów. W tej sytuacji jednostka notowałaby duże wartości zużytych materiałów, a żadnych kosztów usług. W związku z tym kierownictwo nie byłoby w stanie dostrzec, że istotnym elementem kupowanych części są właśnie koszty transportu, które można ograniczyć np. przez wprowadzenie własnego transportu.
Faktura korygująca zmniejszająca podatek, gdy usługa nie podlega VAT
Zapraszamy na forum o podatku VAT
Podsumowując - jednostka przy podejmowaniu decyzji co do rozksięgowania poniesionych kosztów na koszty rodzajowe powinna brać pod uwagę zasadniczy cel, dla którego zostały one poniesione. Jeśli celem jest zakup materiałów, to kosztami należy obciążyć zużycie materiałów. Jeśli natomiast celem jest zakup usługi, to właściwym kontem będzie konto kosztów usług obcych. Gdyby jednak takie uproszczenie w prowadzonej ewidencji mogło wywierać negatywny wpływ na przedstawienie jasnego i rzetelnego obrazu sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, to koszty te należy dzielić na konkretne konta kosztów w układzie rodzajowym.
Należy pamiętać, że przyjęta metoda ewidencji zarówno przychodów, jak i kosztów powinna być zapisana w przyjętej do stosowania polityce rachunkowości i stosowana w sposób ciągły.
PODSTAWA PRAWNA:
• art. 3 ust. 1 pkt 19, art. 4 ust. 3, art. 8 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 330; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 613
Anna K. Kowal
- biegły rewident, ekspert w zakresie podatków dochodowych i podatku VAT