Strategia alokowania dochodów z działalności operacyjnej na obszarze specjalnej strefy ekonomicznej (dalej: SSE) wiąże się z preferencjami podatkowymi. Przedsiębiorcy prowadzący działalność na terenie SSE podlegają zwolnieniu z podatku dochodowego od dochodów generowanych w ramach takiej działalności. Aby móc skorzystać z optymalizacji podatkowej, a w konsekwencji podnieść rentowność prowadzonej działalności, należy jednak spełnić określone warunki. Jednostka powinna zapewnić wyodrębnienie organizacyjne działalności strefowej oraz wykazać otrzymaną pomoc publiczną w ewidencji księgowej.
Nowe inwestycje
Celem funkcjonowania SSE jest przyspieszenie rozwoju określonych regionów poprzez realizację nowych inwestycji oraz tworzenie nowych miejsc pracy (art. 3 ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych w zw. z par. 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom działającym na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenach specjalnych stref ekonomicznych). Przy czym przez nową inwestycję rozumie się inwestycję w środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne polegającą na utworzeniu nowego lub rozbudowie istniejącego przedsiębiorstwa, dywersyfikacji produkcji przedsiębiorstwa przez wprowadzenie nowych dodatkowych produktów lub na zasadniczej zmianie dotyczącej całościowego procesu produkcyjnego istniejącego przedsiębiorstwa. Za nową inwestycję uznaje się również nabycie przedsiębiorstwa, które jest w likwidacji lub zostałoby zlikwidowane, gdyby nie zostało nabyte (nie jest natomiast dopuszczalna pomoc przeznaczona na inwestycje odtworzeniowe). Warunkiem udzielenia pomocy z tytułu nowej inwestycji jest udział środków własnych przedsiębiorcy w wysokości co najmniej 25 proc. całkowitych kosztów kwalifikowanych inwestycji. Ponadto korzystanie przez przedsiębiorcę ze zwolnienia od podatku dochodowego z tytułu kosztów nowej inwestycji zależy od:
● utrzymania własności składników majątku, z którymi były związane wydatki inwestycyjne, przez okres 5 lat (w przypadku małych i średnich przedsiębiorców – 3 lat) od dnia wprowadzenia ich do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, przy czym nie wyklucza się wymiany przestarzałych instalacji lub sprzętu w związku z szybkim rozwojem technologicznym,
● utrzymania inwestycji w regionie, w którym udzielono pomocy, przez okres nie krótszy niż 5 lat (w przypadku małych i średnich przedsiębiorców – 3 lat) od momentu zakończenia całej inwestycji.
Jak prawidłowo ująć w księgach rachunkowych kredyt inwestycyjny
Z kolei przez nowo zatrudnionych pracowników należy rozumieć liczbę pracowników zatrudnionych po dniu uzyskania zezwolenia, w związku z realizacją nowej inwestycji, jednak nie później niż w okresie 3 lat od zakończenia inwestycji, a każde miejsce pracy jest utrzymane przez okres co najmniej 5 lat (w przypadku małych i średnich przedsiębiorców – przez okres co najmniej 3 lat), licząc od dnia ich utworzenia.
Zwolnienia
Dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie SSE są zwolnione – w ramach zezwolenia – od podatku dochodowego na zasadach określonych w przepisach o podatku dochodowym (art. 21 ust. 1 pkt 63a ustawy o PIT; art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o CIT). Zwolnienie podatkowe przysługuje wyłącznie z tytułu dochodów uzyskanych z działalności prowadzonej na terenie strefy. Tym samym działalność oddziału (zakładu) przedsiębiorcy posiadającego siedzibę w SSE, prowadzona poza strefą, nie korzysta ze zwolnienia. Ponadto nie każdego rodzaju działalność może korzystać z preferencji podatkowych (przedmiotem zezwolenia wydanego na prowadzenie działalności w SSE nie mogą być np. przetwarzanie paliw silnikowych, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, świadczenie usług finansowych i ubezpieczeniowych). Zatem zwolnienie przysługuje z tytułu działalności prowadzonej na terenie SSE w oparciu o zezwolenie i dotyczy wyłącznie działalności objętej tym zezwoleniem. Nie przysługuje ono natomiast w odniesieniu do dochodów uzyskanych z działalności:
● prowadzonej poza SSE, nawet jeżeli jest to działalność, na jaką dany przedsiębiorca uzyskał zezwolenie,
● nieobjętej zezwoleniem, nawet gdy jest prowadzona na obszarze SSE.
Pamiętać również należy, że kwotą pomocy publicznej nie jest kwota dochodu zwolnionego z podatku, lecz potencjalny podatek, jaki byłby należny od tego dochodu, gdyby działalność była prowadzona na normalnych zasadach. Jeżeli zatem spółka kapitałowa uzyska w danym roku np. 800 tys. zł dochodu na działalności strefowej, to kwotą uzyskanej pomocy będzie 152 tys. zł (800 000 zł x 19 proc.). Datą uzyskania tej pomocy będzie natomiast ostatni dzień roku podatkowego przedsiębiorcy.
Polecamy: Jak rozliczyć wypłatę dywidendy - w podatkach i rachunkowości
Inną formą zachęty jest zwolnienie z podatku od nieruchomości (art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). Zwolnienie to ma charakter fakultatywny. Zgodnie z tym przepisem rada gminy może w drodze uchwały przyznać takie dodatkowe zwolnienie dla podmiotów prowadzących działalność na terenie SSE.
Podstawą do skorzystania z pomocy publicznej jest zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie danej SSE. Zezwolenie może być udzielone, jeżeli podjęcie działalności na terenie SSE przyczyni się do osiągnięcia celów określonych w planie jej rozwoju. Wygasa ono natomiast z upływem okresu, na jaki została ustanowiona strefa.
Maksymalna wartość udzielanej pomocy publicznej kalkulowana jest jako iloczyn tzw. intensywności pomocy określonej dla danego obszaru (wynoszącej zasadniczo od 15 proc. do 50 proc. i kosztów inwestycji kwalifikujących się do objęcia tą pomocą lub dwuletnich kosztów pracy nowo zatrudnionych pracowników). Zarówno koszty inwestycji, jak i wielkość udzielonej pomocy są dyskontowane na dzień uzyskania zezwolenia.
W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej zarówno na terenie, jak i poza obszarem SSE na przedsiębiorcy ciąży obowiązek organizacyjnego wydzielenia działalności strefowej. Wyodrębnienie organizacyjne działalności nie oznacza konieczności wydzielenia w strukturze organizacyjnej przedsiębiorcy jednostki organizacyjnej (np. oddziału), sporządzającej samodzielnie sprawozdanie finansowe. Konieczne jest jednak takie zmodyfikowanie systemu rachunkowości i ewidencji podatkowej, aby zapewnić wszystkie informacje niezbędne dla właściwego udokumentowania zakresu udzielonej pomocy publicznej. W praktyce może się to odbywać poprzez dokonanie odpowiedniego wyodrębnienia działalności strefowej w ewidencji księgowej przedsiębiorstwa, tak aby możliwa była wiarygodna kalkulacja dochodu z tej działalności. Do tego celu mogą służyć centra (ośrodki) kosztów (tzw. miejsca powstawania kosztów) lub konta zespołu 5 pozwalające przypisać przychody i koszty do działalności strefowej oraz aktywności pozastrefowej.
Przyznaną pomoc publiczną związaną z prowadzeniem działalności na obszarze SSE (zaklasyfikowaną jako ulgę podatkową lub premię inwestycyjną) zgodnie z zasadą rzetelności wykazuje się w księgach jako aktywa z tytułu odroczonego podatku.
Ulga podatkowa oznacza dochody wolne od podatku oraz zmniejszenia podstawy opodatkowania. Niewykorzystane w określonym roku podatkowym ulgi podatkowe uprawniają do utworzenia – na dzień spełnienia warunków skorzystania z pomocy publicznej – aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego (w korespondencji z podatkiem dochodowym). Jest to uzasadnione tym, że podmiot funkcjonujący w SSE uzyska w przyszłości korzyści powstałe w efekcie przeszłych zdarzeń. Korzyści te opierają się na prawie do zmniejszenia w przyszłości zobowiązania z tytułu podatku dochodowego. Jednak w razie niskiego prawdopodobieństwa odliczenia dochodów wolnych od podatku lub zmniejszenia podstawy opodatkowania w przyszłości od aktywów z tytułu odroczonego podatku należy dokonać odpisów aktualizujących.
Pod pojęciem premii inwestycyjnej należy z kolei rozumieć zwolnienie dochodu z opodatkowania, koszt uzyskania przychodów, zmniejszenie podstawy opodatkowania oraz odliczenie od dochodu lub od podatku, w razie zakupu bądź wytworzenia we własnym zakresie określonego składnika aktywów, niezwiązane ze zmniejszeniem jego wartości podatkowej.
Ewidencja
W przypadku gdy przedsiębiorstwo korzysta z premii inwestycyjnych, zmniejszenie zobowiązań z tytułu podatku dochodowego w efekcie ich wykorzystania należy wycenić i zaewidencjonować w księgach rachunkowych według reguł właściwych dla dotacji służących sfinansowaniu zakupu lub wytworzenia środków trwałych/prac rozwojowych. W dacie powstania prawa do premii inwestycyjnej należy więc ująć z jednej strony rozliczenia międzyokresowe przychodów oraz drugostronnie – koszty podatku dochodowego.
Dofinansowanie do wypoczynku w księgach rachunkowych
Operacje gospodarcze dotyczące otrzymanej pomocy publicznej w związku z wykonywaniem działalności na terenie SSE wymagają w księgach rachunkowych zapisu:
1. Zaksięgowanie premii inwestycyjnej
● Wn konto 87 „Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”
● Ma konto 84 „Rozliczenia międzyokresowe przychodów”
2. Ujęcie aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego (jako iloczynu stawki podatkowej i kwoty dochodów wolnych od podatku podlegających odliczeniu w przyszłych latach podatkowych)
● Wn konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”
● Ma konto 87 „Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”
3. Ujęcie zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od dochodów osiągniętych z działalności pozastrefowej
● Wn konto 87 „Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego”
● Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”.
Inwestycje realizowane w ramach SSE powinny być rozliczane według zasady memoriałowej. Zatem wydatki inwestycyjne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej na terenie SSE powinny zostać uznane za koszty dla celów kalkulacji limitu pomocy publicznej w momencie ich ujęcia w ewidencji rachunkowej (art. 22 ust. 5d ustawy o PIT; art. 15 ust. 4e ustawy o CIT w zw. z art. 6 ustawy o rachunkowości) – por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7 sierpnia 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 2941/13). Forma rozliczania inwestycji determinuje poziom pomocy publicznej. Wiąże się to z obowiązkiem stosowania mechanizmu dyskonta przy kalkulacji dostępnej puli pomocy. Im później więc dany wydatek zostanie rozpoznany w ujęciu nominalnym, tym niższa będzie jego wartość w ujęciu realnym i mniejszy limit dostępnego zwolnienia podatkowego. Zasada memoriałowa sprawia, że wydatki w wartościach nominalnych są rozpoznawane wcześniej, w porównaniu z zasadą kasową. Ujęcie memoriałowe jest więc korzystniejsze dla podatnika. ©?
WAŻNE
SSE to wyodrębnione administracyjnie obszary, na których prowadzenie działalności gospodarczej odbywa się na preferencyjnych warunkach.
Marek Barowicz
specjalista z zakresu rachunkowości
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).
Ustawa z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 282).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 grudnia 2008 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom działającym na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenach specjalnych stref ekonomicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 465).