MAGDALENA RYPIŃSKA
Arkusz spisu z natury
Komisja inwentaryzacyjna ogranicza się do wypełnienia górnej części arkusza (skład komisji, osoba odpowiedzialna materialnie, rodzaj inwentaryzacji, czas trwania spisu) oraz rubryk dotyczących rodzaju i ilości mienia. Rubryki „Cena jednostkowa” i „Wartość” pozostawia puste, gdyż zgodnie z założeniem spisu z natury komisja inwentaryzacyjna (zespół spisowy) dokonuje spisu majątku na podstawie tego, co widzi w danym polu spisowym. Komisja nie ma też dostępu do ksiąg inwentarzowych, dlatego wyceny dokonuje się po zakończeniu spisu, w komórce księgowości.
Prawidłowo sporządzony arkusz spisowy zawiera:
1) określenie inwentaryzacji (np. okresowa, doraźna) i przyjętej metody inwentaryzacji (spis z natury),
2) nazwę jednostki oraz nazwę komórki, w której dokonywana jest inwentaryzacja (określenie pola spisowego),
3) skład komisji inwentaryzacyjnej (zespołu spisowego) oraz imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej materialnie za spisywany majątek,
4) określenie czasu trwania spisu,
5) szczegółowe określenie stwierdzonego w toku spisu majątku, z podaniem jego cech charakterystycznych, numeru inwentarzowego, numeru seryjnego, jeśli taki posiada, oraz ilości wyrażonej w jednostkach naturalnych (np. sztuki, kilogramy, metry),
6) podpisy członków komisji (zespołu) oraz osoby odpowiedzialnej materialnie,
7) wycenę dokonaną po zakończeniu spisu przez komórkę księgowości.
ZAPAMIĘTAJ!
Arkusz spisu z natury jest dowodem księgowym, w związku z czym błędy należy poprawiać w nim tak jak w dowodach księgowych, czyli przez skreślenie błędnego zapisu, tak aby pozostał on czytelny, zapisanie powyżej lub poniżej właściwej kwoty oraz złożenie podpisu osoby, która dokonała korekty, oraz daty jej dokonania. Niedopuszczalne w arkuszach spisu jest wymazywanie, zacieranie, wydrapywanie zapisów czy używanie korektora. Ponadto w arkuszu nie powinno się pozostawiać niewypełnionych pól. Jeśli zostają puste rubryki, należy je zakreślić.
Przede wszystkim arkusz spisu z natury powinien posiadać numer. Numer ten nadawany jest wcześniej, ponieważ przy tradycyjnie prowadzonej inwentaryzacji, aby zapewnić jej rzetelność, arkusze spisu z natury są pieczętowane, numerowane i parafowane przez głównego księgowego jednostki przed rozpoczęciem spisu i wydawane przewodniczącemu lub członkom komisji inwentaryzacyjnej za pokwitowaniem. Z pobranych arkuszy komisja musi się rozliczyć.
Wzór
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wzór arkusza spisu z natury
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wypełniając arkusz spisu, należy pamiętać o zawarciu w nim wszystkich niezbędnych danych. Przede wszystkim należy określić:
1) rodzaj przeprowadzanej inwentaryzacji, np. okresowa, doraźna, zdawczo-odbiorcza,
2) sposób przeprowadzania inwentaryzacji - zawsze będzie to spis z natury, z tym że można go określić bardziej szczegółowo, zwłaszcza jeśli stosowany jest jakiś szczególny sposób ustalania stanu ze względu na rodzaj majątku, np. pomiar pryzmy w przypadku materiałów sypkich itp.,
3) nazwę i adres jednostki inwentaryzowanej - tu oprócz nazwy i adresu należy, jeśli jest to możliwe, wskazać też konkretnie komórkę, w której przeprowadzana jest inwentaryzacja, np. magazyn nr 1,
4) imię i nazwisko oraz stanowisko osoby odpowiedzialnej materialnie,
5) skład komisji inwentaryzacyjnej lub zespołu spisowego z podaniem imienia i nazwiska oraz określeniem roli w komisji, np. członek, przewodniczący,
6) imię i nazwisko innej osoby obecnej przy spisie, jeśli taka osoba była,
7) czas trwania spisu - określenie w datach i godzinach,
8) stwierdzony w trakcie spisu stan majątku - wykazaniu tych danych służy tabelaryczna część arkusza.
W tabeli zawrzeć należy:
• kolejną liczbę porządkową,
• numer inwentarzowy spisany z konkretnego rzeczowego składnika majątku,
• nazwę spisanego przedmiotu lub jego dokładne określenie, np. szafa dwudrzwiowa XT17, biurko zielone z szufladą itp.,
• jednostkę miary (metry, sztuki, kilogramy, metry bieżące itp.),
• stwierdzoną w trakcie spisu ilość danych składników majątku,
• cenę i wartość (rubryka wartość stanowi iloczyn rubryk ilość i cena) - rubryk tych nie wypełnia komisja inwentaryzacyjna w trakcie spisu, pozostają one puste. Wyceny dokonuje komórka księgowości po zakończeniu spisu na podstawie ewidencji analitycznej - księgi inwentarzowej, wycenie nie podlegają pozycje, w których znajduje się majątek ujęty tylko w ewidencji ilościowej,
• uwagi o miejscu znajdowania się danego majątku, jego stanie technicznym i użytkowym itp.
ZAPAMIĘTAJ!
Częstym problemem kierowników, księgowych i pracowników zajmujących się ewidencją mienia jest to, czy i w jaki sposób mienie musi zostać oznakowane. Rzeczywiście nie ma przepisu mówiącego wprost o takim obowiązku, jednak tylko nadanie numerów inwentarzowych i umieszczenie ich na mieniu gwarantuje rzetelność inwentaryzacji, ponieważ tylko numer inwentarzowy pozwala jednoznacznie i niewątpliwie powiązać dany przedmiot z odpowiadającym mu zapisem w księdze inwentarzowej.
Przykład wypełnionego arkusza spisu z natury
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Potwierdzenie salda
Za pomocą potwierdzenia salda inwentaryzuje się należności od jednostek prowadzących pełne księgi rachunkowe.
Prośba o potwierdzenie salda powinna zawierać następujące informacje:
• nazwę i adres jednostki wysyłającej prośbę o potwierdzenie,
• nazwę i adres jednostki, która ma potwierdzić saldo,
• kwotę należności, a także przyczynę jej powstania, z podaniem nazwy i numeru dowodu księgowego (np. faktura nr 45/2007 należność z tytułu dostawy),
• podpis osoby odpowiedzialnej za dokonanie potwierdzenia salda (głównego księgowego lub księgowego).
Wzór pisma w sprawie potwierdzenia salda
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Jak widać we wzorze, weryfikacja, tak jak każda inna metoda inwentaryzacji, może albo potwierdzić zgodność stanu ewidencyjnego z rzeczywistym, albo nie, czyli wykazać różnice. W sytuacji kiedy kontrahent nie potwierdzi salda, ponieważ stwierdzi, że nie figuruje w jego księgach rachunkowych jako zobowiązanie, należy postąpić tak jak w przypadku innych różnic inwentaryzacyjnych, czyli je wyjaśnić, a potem rozliczyć.
W przypadku należności różnice mogą wynikać:
• z popełnionych błędów rachunkowych i księgowych (niewłaściwa kwota ujęta w fakturze czy rachunku, błędy w obliczeniach, błędy przy wprowadzaniu dowodu księgowego do ksiąg rachunkowych w jednej bądź drugiej jednostce),
• z niesłusznego zarachowania należności (np. przypisanie należności niewłaściwemu kontrahentowi, przypisanie należności, mimo że nie powstała, np. nie doszła do skutku operacja gospodarcza powodująca jej powstanie),
• z niezaewidencjonowania operacji i dokumentów, np. w sytuacji kiedy dokument stwierdzający powstanie należności i zobowiązania, np. faktura, nie dotarł do którejś ze stron i nie został zaewidencjonowany.
Jeśli różnice wynikają z błędów, należy je poprawić. Natomiast jeśli różnica wynika z faktu, że jednostka zaewidencjonowała należność, która nie zaistniała, należy ją odpowiednio wyksięgować.
W przypadku różnic wynikłych przy tej metodzie inwentaryzacji, ich wyjaśnienie i rozliczenie również należy udokumentować protokołem.
Weryfikacja salda
Niektórych składników majątku jednostki nie da się zinwentaryzować inaczej niż przez weryfikację salda.
Przykładem takiego majątku mogą być wartości niematerialne i prawne, których zasady inwentaryzowania wraz ze wzorem protokołu z takiej inwentaryzacji zostały przedstawione wcześniej.
Weryfikacja sald polega na porównaniu stanów zapisanych w księgach rachunkowych z danymi zawartymi w dokumentach i dowodach źródłowych (np. umowach, rejestrach, protokołach, decyzjach, aktach notarialnych itp.). Przykładem może być tu inwentaryzacja budynku przeprowadzona w drodze weryfikacji, polegająca na porównaniu stanu w ewidencji środków trwałych z protokołem odbioru, przekazania, aktem notarialnym czy innym dokumentem potwierdzającym prawo jednostki do użytkowania budynku.
Innym przykładem będzie inwentaryzacja rozrachunków z pracownikami z tytułu pożyczek z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, polegająca na porównaniu sald wynikających z ksiąg rachunkowych z imiennymi kartotekami pożyczkowymi poszczególnych pracowników.
Przykład ogólnego protokołu z weryfikacji sald - na sąsiedniej stronie.
Przykład ogólnego protokołu z weryfikacji sald
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Protokoły poinwentaryzacyjne
Nie tylko poszczególne sposoby inwentaryzacji, ale również inwentaryzacja jako całość musi zostać odpowiednio udokumentowana. Sposób tej dokumentacji zależy od przyjętych rozwiązań w danej jednostce, a także skali inwentaryzacji. Można sporządzić jeden protokół poinwentaryzacyjny, można też sporządzić oddzielnie protokół z przebiegu inwentaryzacji (zazwyczaj odpowiedzialny jest za to przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej) i protokół różnic.
Przykłady protokołów poinwentaryzacyjnych
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Wzór protokołu likwidacyjnego
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Sposób ewidencjonowania zlikwidowanego środka trwałego przedstawia się następująco:
