Ustawa o rachunkowości daje możliwość sporządzania uproszczonego sprawozdania finansowego dla określonego rodzaju jednostek. Dzięki zastosowaniu uproszczeń przedsiębiorcy mogą zaoszczędzić czas oraz ułatwić sobie prowadzenie biznesu. Podajemy wskazówki pomocne do prawidłowego przygotowania uproszczonego sprawozdania finansowego.
Uproszczenie? Tak. Lecz nie dla każdego
Ustawa o rachunkowości dała na możliwość dokonania uproszczenia sprawozdania finansowego. Wprowadziła pojęcie małej jednostki. Pojęcie to, uwzględniając formę prowadzenia działalności gospodarczej, obejmuje następujące grupy jednostek:
- osoby fizyczne i spółki osób fizycznych (partnerskie, cywilne, jawne i);
- spółki handlowe osobowe (jawne, komandytowe i komandytowo-akcyjne), w których przynajmniej jeden ze wspólników nie jest osobą fizyczną;
- spółki kapitałowe (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne), w tym również w organizacji;
- inne osoby prawne oraz
- oddziały przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.
Krajowy Standard Rachunkowości Nr 10 - do sprawozdań finansowych od 2017 r.
Wyżej wymienione jednostki są jednostkami małymi jeżeli spełniają jednocześnie dwa warunki. Po pierwsze, jeżeli jednostki te w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe (np. rok 2016) oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy (w takim razie w roku 2015), a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą o rachunkowości – w roku obrotowym, w którym rozpoczęły działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą o rachunkowości, nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
a)17 000.000 zł – w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 34 000.000 zł – w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 50 osób – w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,
Drugi warunek, od którego zależy uznanie danej jednostki za małą, to podjęcie przez organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe decyzji w sprawie sporządzania tego sprawozdania w sposób uproszczony, ewentualnie decyzji o odstąpieniu od sporządzania sprawozdania finansowego z działalności. Osoba fizyczna, spółka cywilna lub handlowa, inna osoba prawna lub oddział przedsiębiorcy zagranicznego są bowiem jednostkami małymi, jeżeli uprawniony do zatwierdzenia sprawozdania finansowego organ (przedsiębiorąca, właściciele) podejmie decyzję o sporządzaniu sprawozdania finansowego z zastosowaniem przepisów:
Jeżeli więc jednostka gospodarcza spełnia pierwsze kryterium liczbowe to tylko od właścicieli zależy, czy skorzystają z przysługującego im prawa do zastosowania uproszczenia.
Co można zyskać:
- możemy sporządzić uproszczony bilans – znacznie uboższego w informacje od „klasycznego” bilansu),
- powyższe dotyczy także uproszczonego rachunku zysku i strat,
- informacja dodatkowa została potraktowana marginalnie,
- można odstąpić od sporządzenia zestawienia zmian w kapitałach własnych,
- można odstąpić od sporządzenia zmian w przepływach pieniężnych,
- niewątpliwą zaletą jest też możliwość odstąpienia od sporządzenia sprawozdania z działalności podmiotu.
Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Reasumując, po pierwsze przedsiębiorca zaoszczędzi czas, a po drugie najważniejsze nie jest zmuszony do ujawnienia wielu informacji handlowych o prowadzony przez siebie biznesie.
Oznacza to, przykładowo, iż jednostką małą w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości będzie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która w danym roku obrotowym i roku go poprzedzającym nie przekroczyła dwóch z trzech wielkości wymienionych
Jakie elementy składają się na sprawozdanie finansowe jednostki małej
Sprawozdanie finansowe każdej jednostki małej musi obejmować przynajmniej trzy elementy, a mianowicie:
1) bilans,
2) rachunek zysków i strat oraz
3) informację dodatkową.
Wzór bilansu i rachunku zysków i strat znajduje się w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości. Sporządzenie tych elementów sprawozdania może budzić pewne wątpliwości, dlatego poniżej przedstawiam wyjaśnienia.
Które zdarzenia po dniu bilansowym mają istotne znaczenie?
Wskazówki praktyczne dotyczące sporządzenia uproszczonego bilansu
Uproszczenia w bilansie – w przypadku jednostki małej – dotyczą prezentacji aktywów trwałych i obrotowych oraz zobowiązań i rezerw na zobowiązania i polegają albo całkowitym pominięciu niektórych pozycji sprawozdawczych. Istotną rolę odgrywają zawarte w bilansie sformułowania „w tym”, sprawiające, iż suma pozycji wyodrębnianych (zarówno na poziomie liczb rzymskich, jak i liter) będzie przeważnie mniejsza niż wielkość pozycji sprawozdawczej, do której dane uszczegółowienie się odnosi. Warto też zauważyć, iż w uproszczonym bilansie nie występują pozycje wynikające z transakcji z jednostkami powiązanymi (np. należności od jednostek powiązanych, zobowiązania wobec jednostek powiązanych).
Wskazówki praktyczne dotyczące sporządzenia uproszczonego rachunku zysków i strat
Uproszczenia w sporządzaniu rachunku zysków i strat dotyczą zarówno prezentacji przychodów i kosztów związanych z działalnością operacyjną (podstawową i pozostałą), jak i działalnością finansową jednostki. W zakresie działalności operacyjnej jednostka mała prezentuje łącznie przychody netto ze sprzedaży, nie wyodrębniając ani przychodów uzyskanych ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług), ani przychodów uzyskanych ze sprzedaży towarów i materiałów. W konsekwencji, sporządzając rachunek zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym, koszty podstawowej działalności operacyjnej dotyczące sprzedanych produktów, towarów i materiałów, prezentowane są tylko w kwocie zbiorczej. Zdecydowanie więcej uproszczeń występuje w zakresie prezentacji kosztów podstawowej działalności operacyjnej w wariancie porównawczym rachunku zysków i strat przewidzianym dla korzystających z uproszczeń jednostek małych. W tym przypadku koszty podatków i opłat, tzw. pozostałe koszty rodzajowe oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów prezentuje się łącznie w jednej pozycji sprawozdawczej B.VI Pozostałe koszty. W uproszczonym rachunku zysków i strat – zarówno w wariancie kalkulacyjnym, jak i porównawczym – przychody i koszty związane z pozostałą działalnością operacyjną (w tym ze zdarzeniami losowymi) prezentuje się łącznie, wyodrębniając jedynie kwoty przychodów/kosztów dotyczące aktualizacji wartości aktywów niefinansowych. Uproszczenia w zakresie prezentacji przychodów i kosztów dotyczących działalności finansowej polegają wyłącznie na niewyodrębnianiu pozycji innych przychodów/kosztów finansowych. To relatywnie niewielkie uproszczenie sprawia, że suma wyodrębnianych w tej części rachunku zysków i strat przychodów finansowych i kosztów finansowych będzie niższa niż łączna wartość, odpowiednio, przychodów i kosztów finansowych. Wzór uproszczonego rachunku zysków i strat przewiduje wykazywanie, w odrębnych pozycjach sprawozdawczych, dotyczących jednostek powiązanych wartości odsetek, zysków i strat z tytułu rozchodu aktywów finansowych oraz przychodów z tytułu dywidend i udziałów w zyskach, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale. Ustawodawca zrezygnował natomiast z wyodrębniania w uproszczonym rachunku zysków i strat przychodów netto ze sprzedaży otrzymanych od jednostek powiązanych.
Warto zwrócić uwagę na jeszcze trzy kwestie dotyczące prezentacji danych liczbowych w bilansie i rachunku zysków i strat. Po pierwsze, kwoty należnych wpłat na kapitał (fundusz) podstawowy i wartość udziałów (akcji) własnych jednostka powinna prezentować w aktywach bilansu, odpowiednio, w pozycji C. i D., a nie – jak dotychczas – w pasywach, w kapitale (funduszu) własnym w pozycji A. Po drugie, w wyniku włączenia skutków zdarzeń losowych do zakresu pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych nie prezentuje się wyniku zdarzeń nadzwyczajnych. Po trzecie, w przypadku sporządzania porównawczego rachunku zysków i strat ustawodawca wymaga wyodrębnienia – w ramach kosztów ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń – kosztów ubezpieczeń i innych świadczeń emerytalnych. Zmiany te, aczkolwiek ważne, nie są jednak specyficzne dla jednostek małych.
Jak poprawić zatwierdzone sprawozdanie finansowe
Informacja dodatkowa i wstęp do sprawozdania finansowego
Zakres informacji dodatkowej oraz zakres wstępu do sprawozdania finansowego dla jednostek małych sporządzających uproszczoną informację dodatkową określa załącznik nr 5. W załączniku zamieszczono znacznie uboższy zakres informacji niż informacji dodatkowej sporządzonej na zasadach ogólnych.
Podsumowując
Jednostki małe ustawowo zobligowane do sporządzania zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym, rachunku przepływów pieniężnych i sprawozdania z działalności, mogą – decyzją kierownika jednostki – odstąpić od ich sporządzania. Ważne jest także, że mogą również, respektując zasadę istotności, skorzystać z uproszczeń dotyczących kwalifikacji umów leasingu, ustalania podatku odroczonego, czy wyceny instrumentów finansowych.
Autor: Łukasz Zarzycki, Dyrektor Działu Księgowości i Audytu, Biegły Rewident
GLC