Ustawa o rachunkowości (art. 22 ust. 1) wskazuje, że każdy dowód księgowy powinien być:
• rzetelny, to jest zgodny z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentuje,
• kompletny, zawierający co najmniej dane określone w art. 21 (dane te wymienione są niżej),
• wolny od błędów rachunkowych.
W celu zapewnienia, że warunki te są spełnione, przed przekazaniem dokumentu do zaksięgowania należy dokonać jego kontroli:
a) merytorycznej - polegającej na sprawdzeniu zgodności treści dokumentu z rzeczywistym przebiegiem opisywanej w nim transakcji. Ze względu na charakter tej czynności zazwyczaj jest ona dokonywana poza działem księgowości. Najczęściej dokonuje jej kierownik komórki organizacyjnej, na rzecz której zakup został dokonany;
b) formalno-rachunkowej - mającej na celu ustalenie, czy dane liczbowe zawarte w dokumencie nie zawierają błędów matematycznych. Ponadto w ramach kontroli formalnej ocenia się, czy operacja udokumentowana jest prawidłowym typem dowodu księgowego oraz czy zawiera on wszystkie niezbędne elementy. Kontrola ta dokonywana jest przez pracowników działu księgowości.
Po przeprowadzeniu kontroli dokumenty przekazuje się do dekretacji, polegającej na:
• umieszczeniu na dokumencie numeru, pod którym będzie ujęty w księgach rachunkowych,
• wskazaniu sposobu ujęcia kwot z dokumentu na kontach księgowych,
• określeniu daty zaksięgowania dokumentu oraz daty dekretacji dokumentu,
• umieszczeniu podpisu osoby dokonującej dekretacji dokumentu.
W przypadku dekretacji ręcznej w celu ułatwienia pracy stosuje się zazwyczaj tzw. pieczątkę dekretacyjną, zawierającą wszystkie wyżej opisane elementy.
Ręczna dekretacja dokumentu nie jest jednak wymogiem bezwzględnym.
Elementy, jakie powinien zawierać prawidłowy dokument księgowy, określone zostały w art. 21 ustawy o rachunkowości. Stanowi on, iż dowód księgowy powinien zawierać co najmniej:
1) określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,
2) określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,
3) opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach naturalnych,
4) datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą - także datę sporządzenia dowodu,
5) podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów,
6) stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.
Zgodnie z art. 21 ust. 1a dane, o których mowa w pkt 5 i 6, mogą nie być zamieszczane na dowodzie księgowym, jeśli wynika to z odrębnych przepisów lub techniki dokumentowania zapisów księgowych.
Jakie dokumenty można archiwizować w postaci elektronicznej>>
Zapis ten pozwala na zastąpienie ręcznej dekretacji wydrukiem komputerowym, przy czym powinien on zawierać informacje analogiczne do tych, które zawiera tradycyjny dekret, a więc przede wszystkim informację o sposobie ujęcia dokumentu w księgach rachunkowych, jak również numer, pod którym dokument został zaksięgowany.
Jak długo przechowywać dokumenty rachunkowe>>
W przypadku prowadzenia ksiąg z użyciem komputera i stosowania wydruku dekretów nie jest konieczne zamieszczanie na dekrecie podpisu osoby odpowiedzialnej za dekretację.
Nie oznacza to jednak braku możliwości identyfikacji osoby odpowiedzialnej za dokonanie zapisu, zgodnie bowiem z art. 14 ust. 4 ustawy o rachunkowości przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych z użyciem komputera zapis księgowy powinien posiadać automatycznie nadany numer pozycji, pod którą został wprowadzony do dziennika, a także dane pozwalające na ustalenie osoby odpowiedzialnej za treść zapisu.
Podsumowując: ze względu na bezwzględnie obowiązującą funkcję kontrolną dekretu księgowego nie ma możliwości całkowitego odejścia od obowiązku oznaczania nim dokumentów. Dopuszczalne jest natomiast stosowanie uproszczenia, polegającego na sporządzaniu wydruku, zawierającego niezbędne dla dekretu elementy, bezpośrednio z programu komputerowego.
• art. 14 ust. 4, art. 21 i 22 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1466
Izabela Grochola
główna księgowa w spółce z o.o.