O tym, czy dokument księgowy, jakim jest faktura VAT, spełnia wszelkie wymogi formalne, aby mógł być uznany za ważny, decydują przepisy. Są to w szczególności przepisy ustawy o rachunkowości, a także przepisy ustawy o VAT.
Nowe wzory informacji podsumowujących VAT-UE>>
Ustawa o rachunkowości przewiduje, że do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić, w postaci zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe. Stwierdzają one dokonanie operacji gospodarczej. Dowody te noszą nazwę dowodów źródłowych. Dzielimy je na:
• zewnętrzne obce - otrzymane od kontrahentów,
• zewnętrzne własne - przekazywane w oryginale kontrahentom,
• wewnętrzne - dotyczące operacji wewnątrz jednostki.
Podstawą zapisów w księgach mogą być również sporządzone przez jednostkę dowody księgowe, które dzielimy na:
• zbiorcze - służące do dokonania łącznych zapisów zbioru dowodów źródłowych, które muszą być w dowodzie zbiorczym pojedynczo wymienione,
• korygujące poprzednie zapisy,
• zastępcze - wystawione do czasu otrzymania zewnętrznego obcego dowodu źródłowego,
• rozliczeniowe - ujmujące już dokonane zapisy według nowych kryteriów klasyfikacyjnych.
W przypadku uzasadnionego braku możliwości uzyskania zewnętrznych obcych dowodów źródłowych kierownik jednostki może zezwolić na udokumentowanie operacji gospodarczej za pomocą księgowych dowodów zastępczych, sporządzonych przez osoby dokonujące tych operacji. Nie może to jednak dotyczyć operacji gospodarczych, których przedmiotem są zakupy opodatkowane podatkiem od towarów i usług oraz skup metali nieżelaznych od ludności.
Przechowywane kopie faktur VAT nie muszą być papierowe>>
WAŻNE!
W celu prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczych w księgach należy posłużyć się dowodami źródłowymi oraz dowodami księgowymi.
Dowód księgowy powinien zawierać co najmniej:
• określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego;
• określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej;
• opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach naturalnych;
• datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą - także datę sporządzenia dowodu;
• podpis wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów;
• stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania (art. 20 ustawy o rachunkowości).
Ustawa o rachunkowości dopuszcza jednak możliwość zaniechania zamieszczania na dowodzie księgowym:
• podpisu wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów,
• stwierdzenia sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu do ujęcia w księgach rachunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania
- jeżeli wynika to z odrębnych przepisów lub techniki dokumentowania zapisów księgowych.
Do odrębnych przepisów można zaliczyć rozporządzenie wykonawcze w sprawie faktur VAT. Określa ono, jakie elementy są niezbędne, aby fakturę VAT można było uznać za prawidłowo wystawioną, a tym samym ważną.
WAŻNE!
Ustawa o rachunkowości dopuszcza możliwość zaniechania zamieszczania na dowodzie księgowym podpisu wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto składniki aktywów, jeśli wynika to z odrębnych przepisów lub techniki dokumentowania zapisów księgowych.
Prawidłowo wystawiona faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży, według przepisów ustawy o VAT, również nie musi zawierać podpisu ani sprzedawcy, ani nabywcy (§ 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie faktur). Skoro podpis nie jest bezwzględnie wymagalny, dopuszczalne jest zaksięgowanie faktury bez takiego podpisu. Brak podpisu osoby wystawiającej fakturę nie stanowi przeszkody w ujęciu na jej podstawie operacji gospodarczych w księgach rachunkowych jednostki. Jeśli tylko faktura ta jest prawidłowo wystawiona pod względem merytorycznym i formalnym, natomiast jest pozbawiona podpisu wystawcy, stanowi ważny dokument księgowy. Uprawnia podatnika, który ją otrzymał, do ujęcia jej w księgach i odliczenia VAT naliczonego z tej faktury w miesiącu jej otrzymania. Jeśli podatnik nie dokona odliczenia w miesiącu jej otrzymania, może to zrobić jeszcze w dwóch kolejnych okresach rozliczeniowych.
PRZYKŁAD
Podatnik przeprowadza remont hali produkcyjnej. W grudniu nabył materiały budowlane. 12 grudnia otrzymał fakturę VAT. Ponieważ zakupy są związane z wykonywaną przez niego działalnością opodatkowaną VAT, ma on pełne prawo do odliczenia VAT z faktury zakupu. Rozliczenia faktury może dokonać w deklaracji za grudzień, którą złoży już w styczniu 2010 r. Jeśli nie rozliczy jej w deklaracji grudniowej, może to jeszcze uczynić w deklaracji za styczeń lub luty.
• art. 86 ust. 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 201, poz. 1540
• art. 20, art. 21 ust. 1 i 1a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223
Ewa Michalak
ekspert w zakresie VAT