Rozporządzenie wprowadza listę usług zakazanych, których biegłych rewident nie będzie mógł świadczyć na rzecz badanej jednostki, pojawia się wymóg rotacji firmy audytorskiej co 10 lat, a sprawozdanie z badania będzie zawierało nowe elementy.
Zmiany czekają także system kontroli jakości badań. Za kontrole nad badaniami JZP odpowiedzialna będzie teraz Komisja Nadzoru Audytowego zamiast jak dotychczas KIBR.
Z kolei w KNA nie będą mogły zasiadać osoby związane z biznesem audytorskim. Choć nowe przepisy weszły w życie już 17 czerwca, wciąż nie ma nowej ustawy krajowej regulującej zawód a samo rozporządzenie, które nie zawiera przepisów przejściowych pozostawia wiele wątpliwości interpretacyjnych. Krajowa Izba Biegłych Rewidentów wydała komunikat, w którym podpowiada, od kiedy i w jakim zakresie należy stosować nowe przepisy.
Będzie lista usług zakazanych i obowiązkowa rotacja
Nowe unijne regulacje wprowadzają m.in. listę usług zakazanych, których świadczenie będzie niedozwolone na rzecz badanej jednostki.
– Chodzi m. in. o usługi podatkowe dotyczące przygotowywania formularzy podatkowych, rozliczania podatku od wynagrodzeń, zobowiązań celnych czy świadczenia doradztwa podatkowego bądź doradztwa w zarządzaniu i procesie decyzyjnym – wylicza Krzysztof Burnos, prezes Krajowej Rady Biegłych Rewidentów.
Rozporządzenie nie zawiera przepisów przejściowych, więc nie do końca wiadomo od kiedy i w jakim zakresie nowe zasady powinny być stosowane. W interpretacji Komisji Europejskiej czytamy jednak, że po raz pierwszy, należy przyjąć, iż zabronionych usług nie będzie można świadczyć od 1 stycznia 2017 roku, jeśli rok obrotowy badanej JZP pokrywa się z rokiem kalendarzowym. W przypadku, gdy badany rok obrotowy rozpoczyna się pomiędzy 17 czerwca 2016 roku a 1 stycznia 2017 roku zakaz obowiązuje od daty rozpoczęcia tego roku obrotowego.
Rozporządzenie wprowadza także obowiązek rotacji firmy audytorskiej.
– Zgodnie z unijnymi wytycznymi, firmy audytorskie w przypadku badań JZP będą musiały się rotować po maksymalnie 10 latach współpracy – wyjaśnia Burnos.
Pytanie czy okres ten powinniśmy liczyć od momentu rozpoczęcia współpracy czy od dnia wejścia rozporządzenia w życie. W komunikacie Krajowej Izby Biegłych Rewidentów czytamy, że interpretując rozporządzenie w praktyce wymóg rotacji jest uzależniony od tego, kiedy był pierwszy rok obrotowy, który był objęty badaniem przez daną firmę audytorską. Jeżeli firma audytorska po raz pierwszy badała sprawozdanie finansowe danej jednostki za rok 1995 lub wcześniej i kontynuuje współpracę do tej pory, ostatnim badanym rokiem może być rok obrotowy 2020. Jeżeli natomiast współpraca rozpoczęła się od badania za rok obrotowy pomiędzy 1996 i 2003 (w tym wymienione lata), to rotacja jest wymagana po badaniu sprawozdania finansowego za rok 2023. W przypadku gdy jednak współpraca trwa krócej, przepisy Rozporządzenia wymagają rotacji wcześniej. Jeżeli pierwszym badanym rokiem obrotowym był rok 2004, 2005, 2006 lub 2007 to badanie za rok 2016 będzie ostatnim możliwym badaniem, po którym jednostka musi wybrać nowego audytora. Ten sam audytor badający sprawozdania finansowe JZP począwszy od późniejszych okresów będzie musiał rotować po maksymalnym okresie 10 lat.
Polecamy: Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian (książka)
Autorzy: prof. dr hab. Irena Olchowicz, dr Agnieszka Tłaczała, dr Wanda Wojas, Ewa Sobińska, Katarzyna Kędziora, Justyna Beata Zakrzewska, dr Gyöngyvér Takáts
Biegły rewident umieści w sprawozdaniu z badania nowe elementy
Ale to nie jedyne zmiany. Rozporządzenie nakłada na audytorów obowiązek umieszczenia w sprawozdaniu z badania dodatkowych elementów. Chodzi m.in. o przedstawienie opisu najbardziej znaczących rodzajów ryzyka istotnego zniekształcenia wraz z podsumowaniem reakcji biegłego rewidenta na te rodzaje ryzyka. Te dodatkowe elementy nie zawierają się w krajowym standardzie rewizji finansowej, który aktualnie obowiązuje. Dlatego firmy audytorskie mogą mieć problemy z jego sformułowaniem.
– Nowe regulacje powinny być stosowane dopiero do badania sprawozdania finansowego za okres obrotowy rozpoczynający się po 17 czerwca 2016 roku – wyjaśnia Barbara Misterska-Dragan, zastępca prezesa Krajowej Rady Biegłych Rewidentów i dodaje, że KRBR planuje przygotowanie wzorcowego sprawozdania z badania JZP, które będzie pomocne przy formułowaniu opinii z badania sprawozdań finansowych rozpoczynających się 1 stycznia 2016 roku. Przypomina również, że badanie sprawozdań rozpoczynających się 1 stycznia 2016 roku będzie przeprowadzane już według Międzynarodowych Standardów Badania przyjętych uchwałą Krajowej Rady Biegłych Rewidentów 10 lutego 2015 r.
Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)
Będzie nowa organizacja nadzoru nad rynkiem badań
Rozporządzenie wprowadza także nowe regulacje, jeśli chodzi o sposób w jaki kraj członkowski powinien zorganizować kontrolę badań jednostek zainteresowania publicznego. Jedna ze zmian będzie dotyczyła składu Komisji Nadzoru Audytowego. Od 17 czerwca jej członkami będą mogły być wyłącznie osoby, które nie są związane z firmą audytorską i nie przeprowadzają badania sprawozdania finansowego od co najmniej trzech lat. – To oznacza, że KNA odwoła część obecnego składu i powoła nowych członków spełniających ten warunek. Nowych przedstawicieli będą musiały rekomendować m.in. KIBR i GPW – mówi Krzysztof Burnos. Ale to nie jedyna zmiana. Od 17 czerwca kontrole badań JZP będzie mogła wykonywać tylko Komisja Nadzoru Audytowego, a nie jak dotychczas KIBR. – Po tym dniu Krajowa Komisja Nadzoru nie będzie mogła rozpoczynać nowych kontroli takich badań – mówi Krzysztof Burnos.
Zgodnie z rozporządzeniem KNA powinno mieć także możliwość nakładania na firmy audytorskie i biegłych rewidentów kar finansowych w związku z ujawnionymi nieprawidłowościami w badaniach JZP. Natomiast samo rozporządzenie nie mówi ani o wysokości kary ani o procedurach ich nakładania. I tu niezbędne jest wprowadzenie szczegółowych krajowych zapisów ustawą. – Czekamy na dookreślenie tej części postanowień wynikających z rozporządzenia – mówi Prezesa KRBR. W aktualnym projekcie Ministerstwa Finansów mowa jest o 250 tysiącach zł kary dla biegłych rewidentów i 10 proc. przychodów z czynności rewizji dla firm audytorskich – środowisko biegłych rewidentów oraz zdecydowana większość pozostałych uczestników procesu konsultacji postulują jednak o obniżenie tych kwot, argumentując, że są nieadekwatne do zarobków i zahamują rozwój sektora mniejszych firm audytorskich.
Zakończył się zainicjowany w 2010 roku proces europejskiej reformy audytu
17 czerwca, wraz z wejściem w życie unijnego rozporządzenia 537/2014 ws. wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek zainteresowania publicznego (Parlament Europejski przegłosował je 3 kwietnia 2014) zakończył się rozpoczęty w 2010 roku proces europejskiej reformy rynku audytu. Państwa członkowie miały ponad dwa lata na przygotowanie się do nowych regulacji. Choć na brzmienie nowej ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie wciąż czekamy, to obowiązek dostosowania się do postanowień rozporządzenia nie ominie polskich przedsiębiorców.
– Rozporządzenie jest jak ustawa, jest stosowane bezpośrednio. Brak uregulowań krajowych nie zwalnia z obowiązku stosowania jego zapisów – wyjaśnia Krzysztof Burnos i dodaje, że inaczej sprawa ma się z dyrektywą, która co do zasady określa jedynie cele, jakie państwo członkowskie musi osiągnąć poprzez wprowadzenie ustawy krajowej. Jeśli tego nie zrobi grozi mu kara finansowa.