Podatnik prowadził przez siedem lat własną firmę, czyli działalność gospodarczą. Zakończył ją w 1999 roku. Prowadził osobiście księgi rachunkowe firmy, przygotowywał ewidencje oraz sporządzał sprawozdania finansowe. Zgodnie z przepisami wysyłał je do właściwego urzędu skarbowego. Ponieważ posiadał wykształcenie w zakresie rachunkowości, wystąpił do ministra finansów o wydanie certyfikatu na usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych. Resort jednak odmówił wydania certyfikatu, ponieważ podatnik nie udokumentował właściwie wymaganej przepisami praktyki w księgowości. Nie potrafił on przedstawić przygotowywanych sprawozdań finansowych, które mogłyby potwierdzić tę praktykę. Z tych powodów nie otrzymał certyfikatu.
Sprawa przed sądem
Podatnik odwołał się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W odwołaniu podniósł, że decyzja ministra finansów jest błędna, ponieważ zgodnie z par. 4 rozporządzenia ministra finansów z dnia 18 lipca 2002 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, za praktykę w księgowości uważa się m.in. wykonywanie w związku z prowadzeniem ewidencji własnej działalności gospodarczej czynności, takich jak: prowadzenie ksiąg rachunkowych, wycenę aktywów i pasywów, ustalanie wyniku finansowego, a także sporządzanie sprawozdań finansowych (czynności te zostały określone w art. 4 ust. 3 pkt 2, 4 i 5 ustawy o rachunkowości). Zdaniem skarżącego, spełnił on te warunki, a mimo to minister finansów odmówił mu wydania certyfikatu. Wniósł więc o uchylenie decyzji resortu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy uznał, że zaświadczenie o prowadzeniu własnej działalności gospodarczej nie wystarcza, aby uznać, że podatnik posiada wymaganą przepisami praktykę w rachunkowości. Sąd podzielił stanowisko ministra, że podatnik musiałby przedstawić również sprawozdania finansowe własnej firmy, czego nie zrobił. Z dokumentów przedstawionych przez skarżącego nie wynikał natomiast rodzaj prowadzonej ewidencji księgowej. W związku z tym sąd wydał wyrok, w którym oddalił skargę (sygn. akt VI SA/Wa 1036/06). Wyrok ten ma duże znaczenie dla księgowych i osób ubiegających się o wydanie certyfikatu na usługowe prowadzenie ksiąg, które nie muszą zdawać egzaminu w ministerstwie. Warto przypomnieć, jakie warunki muszą spełnić osoby prowadzące własną firmę, aby otrzymać certyfikat.
Spełnienie wymagań
Rozporządzenie ministra finansów określa, że usługowo mogą prowadzić księgi rachunkowe osoby fizyczne posiadające certyfikat księgowy, niemające osobowości prawnej spółki handlowe lub wspólnicy spółki cywilnej, a także inne osoby prawne. Wśród osób ubiegających się o certyfikat księgowy można jednak wyróżnić dwie grupy.
Pierwszą stanowią osoby, które muszą zdawać egzamin, a drugą - osoby, które przedstawią odpowiednie dokumenty i które automatycznie zostają zwolnione z egzaminu. Osoby zaliczające się do pierwszej grupy muszą wypełnić wszystkie ustawowe wymagania dotyczące egzaminu. Drugą grupę osób - zwolnionych z egzaminu - stanowią natomiast wszyscy, którzy spełniają co najmniej jeden z warunków wymienionych w par. 3 ust. 1 pkt 2 lit. a) i b) rozporządzenia. Zatem w pierwszej kolejności chodzi o osoby, które udokumentowały trzyletnią praktykę w księgowości, posiadają wyższe wykształcenie magisterskie na kierunkach ekonomicznych o specjalności rachunkowość lub innej. Musi to być jednak specjalność na uczelni, która posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych.
Certyfikat bez egzaminu mogą również uzyskać osoby, które mają trzyletnia praktykę w księgowości, posiadają wyższe wykształcenie magisterskie z jakiegokolwiek kierunku oraz ukończyły studia podyplomowe z zakresu rachunkowości. Również w tym przypadku muszą to być studia na uczelni, która ma uprawnienia do nadawania stopnia doktora nauk ekonomicznych. Przepis ten jest jednak ułatwieniem dla magistrów nieekonomistów. Są jeszcze dwie grupy zawodowe, które mogą ubiegać się o certyfikat bez egzaminu. Są to doradcy podatkowi i biegli rewidenci.
Dokumentowanie
Problem dla osób ubiegających się o uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych polega jednak na udokumentowaniu praktyki.
Dość często zdarzają się przypadki osób, które domagają się wydania im certyfikatu, ponieważ pracowały w biurze rachunkowym lub prowadziły ewidencję we własnej firmie. Z takim przypadkiem miał do czynienia sąd administracyjny w opisanej wyżej sprawie. Ponieważ w trakcie pracy osoby prowadzące takie ewidencje nie zdają sobie sprawy z potrzeby wydania odpowiednich zaświadczeń i dokumentów poświadczających praktykę, warto przypomnieć, co według przepisów jest uznawane za praktykę. Ministerstwo stosuje te przepisy ściśle.
Uznawana praktyka
Aby resort uznał praktykę w księgowości, osoba musi udokumentować, że prowadziła księgi rachunkowe na podstawie dowodów księgowych, wyceniała aktywa i pasywa oraz ustalała wyniki finansowe w firmie lub sporządzała sprawozdania finansowe. Za praktykę w księgowości ministerstwo uznaje również wykonywanie czynności w ramach badania sprawozdania finansowego pod nadzorem biegłego rewidenta. Rozporządzenie określa również, że czynności te osoba ubiegająca się o certyfikat musi wykonywać na podstawie stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej (zlecenia, o dzieło), umowy spółki. Może to być również osoba, która prowadzi rachunkowość i sporządza sprawozdania własnej działalności gospodarczej. Zatem praktykę można zdobyć w firmach prywatnych, w biurach rachunkowych, u biegłych rewidentów czy doradców podatkowych, ale także w firmach i jednostkach państwowych. Gdziekolwiek jednak praktyka będzie odbywana, osoba musi wykonywać wymienione wyżej czynności.
Dopiero po spełnieniu tych warunków, można otrzymać certyfikat na usługowe prowadzenie ksiąg. W praktyce oznacza to, że certyfikatu nie otrzymają np. osoby, które wystawiają faktury w firmie lub biurze rachunkowym.
WAŻNE DATY
Data najbliższego egzaminu sprawdzającego kwalifikacje
Najbliższy egzamin odbędzie się w dniach
19-21 lutego 2007 r.
w Ośrodku Doskonalenia Zawodowego Kadr Celnych i Skarbowych w Otwocku, ul. Kolorowa 13, tel. (0 22) 779-20-40, wew. 4021, w godz. 8.00-15.30.
WAŻNE ADRESY
Wszystkie uczelnie posiadające uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych wymienione są na stronie internetowej Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów:
www.pan.pl/ck/
00-091 Warszawa, pl. Defilad 1 (PKiN), tel. (0 22) 826 82 38
Podstawa prawna:
- Par. 4 rozporządzenia ministra finansów z dnia 18 lipca 2002 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. nr 120, poz. 1022 z późn. zm.).
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 8 stycznia 2007 r., sygn. akt VI SA/Wa 1036/06, niepublikowany.
Łukasz Zalewski